بروزرسانی: ۹ام فروردین, ۱۴۰۳
تدلیس

تدلیس چیست؟ صفر تا صد تدلیس ⚖️【آپدیت 1403】

زمانی که می خواهیم با کسی معامله ای منعقد کنیم، اصل را بر صحت گفتار و صداقت طرف مقابل می گذاریم. هیچ کدام از ما اگر بدانیم طرف مقابل فریبکار است و به قولی سرمان را کلاه می گذارد، با او وارد معامله نخواهیم شد. اما گاهی علیرغم رعایت تمام احتیاط های لازم، افرادی سر راه ما قرار می گیرند که به اصطلاح کلاغ را رنگ می کنند و جای قناری می فروشند و یا به زبان حقوقی، در معامله تدلیس می کنند. این قسم رفتارها و تدلیس حتی ممکن است در ازدواج هم اتفاق بیفتد. آنچه در این مقاله می خوانید تماما در ارتباط با تدلیس است.

در این مطلب قصد داریم برای شما در خصوص تدلیس و آثار آن توضیح دهیم. با گروه وکلای آسا همراه باشید. 

تدلیس یعنی چی؟

تدلیس در لغت به‌ معنای کتمان کردن و پوشاندن است. در اصطلاح حقوقی، ماده ۴۳۸ قانون مدنی، تدلیس را این گونه تعریف نموده: «تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.»

بهترین وکیل در تهران اینگونه ادامه می دهد که در واقع تدلیس نیرنگی نامتعارف است. که از سوی یکی از دو طرف معامله، یا با آگاهی و دستیاری او، به ‌منظور گمراهی طرف دیگر به ‌کار می ‌رود. او را به معامله‌ ای بر می ‌انگیزد. که در صورت آگاهی از نیرنگ به آن رضایت نمی ‌داد. به عبارت دیگر اگر طرف معامله می ‌دانست که به ‌طور مثال مورد معامله دارای این حسن نمی باشد و یا دارای این عیب است، اقدام به انجام معامله ننماید. چرا که انجام عملیات فریبنده باعث ایجاد رغبت در فرد برای انجام معامله می شود.

تدلیس در قانون و حقوق ایران

در حقوق ایران در تدلیس در قالب خیارات بحث می شود. در واقع هر معامله ای که بین افراد منعقد می شود لازم الاتباع است، مگر اینکه طرفین با توافق یکدیگر معامله را اقاله کنند یا معامله به علت قانونی فسخ شود. بنابراین هیچ یک از طرفین نمی تواند یک طرفه معامله را بر هم بزند، مگر آن که علت قانونی برای فسخ وجود داشته باشد. این علت قانونی خیار نام دارد.

برای مطالعه بیشتر می توانید به مطلب خیارات مراجعه نمایید.

تدلیس نیز یکی از انواع خیارات است که برای فرد اختیار فسخ معامله را ایجاد می نماید.

انواع تدلیس

تدلیس به دو صورت ممکن است انجام شود:

  • تدلیس کننده عیبی را که در مورد معامله وجود دارد با عملیات فریبنده بپوشاند.
  • تدلیس کننده با عملیات خود مورد معامله را دارای ویژگی هایی جلوه دهد که در واقع در آن وجود ندارد.

شرایط تحقق خیار تدلیس

بهترین وکیل خانم در تهران به این موضوع اشاره می نماید که برای وقوع تدلیس دو شرط لازم است:

  • انجام عملی و یا گفتن دروغی
  • قصد فریب طرف مقابل

البته باید توجه داشت که جهت اثر بخش بودن تدلیس عملیات فریب‌ دهنده باید پیش از انجام معامله باشد تا رغبت به انجام معامله را در طرف دیگر ایجاد کند. در واقع به ‌جهت این رغبت طرف معامله به سرگرفتن آن رضا دهد.

به منظور مشاوره با وکلای مجموعه آسا تماس بگیرید: 02122350512 و 09124357415

فوریت تدلیس

تدلیس از جمله خیارات فوری است. یعنی بعد از اطلاع فرد از وقوع تدلیس و وجود خیار، باید فورا توسط دارنده ی آن اعمال شود. در غیر این صورت این اختیار از بین می رود. ملا ک این فوریت قضاوت عرف است.

تدلیس در معامله

در حوزه ی معاملات، نمونه ها و مصادیق تدلیس بسیار است. مثلا فروشنده ای می خواهد انگشتری را به دیگری بفروشد و خریدار را فریب می دهد که نگین روی انگشتر الماس است. در حالی که نگین روی انگشتر سنگی بی ارزش است و اصلا الماس نیست. در این گونه موارد زمانی که خریدار متوجه می شود که فریب خورده و برای او خیار تدلیس وجود دارد باید فورا خیار خود را اعمال کرده و معامله را فسخ نماید. البته فروشنده باید به عمد خریدار را فریب دهد. یعنی در مثال فوق، اگر خود فروشنده هم بی اطلاع باشد که سنگ انگشتر الماس نیست، دیگر کار او تدلیس محسوب نمی شود. چرا که عمدی در فریب طرف مقابل ندارد. 

ممکن است تدلیس به این صورت انجام شود که عیب کالا پوشانده شود. مثلا اتومبیلی را که یکبار چپ کرده، به عنوان اتومبیل بدون تصادف به شما بفروشند. در این مورد هم زمانی که خریدار متوجه شود که اتومبیل تصادفی است و برای او خیار تدلیس وجود دارد، می تواند خیار خود را اعمال کند و معامله را فسخ نماید. 

تدلیس در ازدواج

بهترین وکیل خانم در سعادت آباد در این بخش یادآور می شود که در ازدواج هم ممکن است تدلیس رخ دهد. شاید جالب باشد برای تان در مورد «تدلیس ماشِطِه» توضیح دهم. این اصطلاح زمانی به کار می رود که آرایشگر زن را به گونه ای آرایش کند که عیوب چهره ی زن پوشانده شود یا زیبایی های غیرواقعی در او ایجاد کند و مردی با دیدن این زیبایی دروغین با او ازدواج کند. 

همچنین ممکن است هر یک از زن و شوهر یا اطرافیان، خود را دارای تحصیلات عالیه، شغل خاص، جایگاه اجتماعی خاص، داشتن دارایی  و اموال و … فریب دهند. این موارد مصداق فریب در ازدواج و تدلیس است. مواردی هم وجود دارد که زن خود را دوشیزه جلوه می دهد یا مردی ازدواج پیشین خود را پنهان می کند، که همه ی این ها از مصادیق تدلیس است. انجام این رفتارها هم ضمانت اجرای مدنی دارد و هم ضمانت اجرای کیفری که به هر یک از آنها می پردازیم.

جهت دسترسی به راه های ارتباطی با وکیل متخصص کلیک کنید: سرور ثانی نژاد وکیل پایه یک دادگستری

ارکان تدلیس

ضمانت اجرای مدنی تدلیس در ازدواج

با توجه به ماده 1128 قانون مدنی ، اگر در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شود و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور آن صفت را ندارد، طرف مقابل می تواند عقد را فسخ نماید. این صفت ممکن است در عقد تصریح شود یا در توافق طرفین مبنا قرار گیرد.  البته تدلیس الزاما باید توسط یکی از زوجین انجام شود. تا برای دیگری حق فسخ ایجاد نماید. 

ضمانت اجرای مدنی دیگر، برای تدلیس مطالبه خسارت است. هر گاه ازدواج بر اثر تدليس باشد، طرفی که فریب خورده مي تواند طبق قواعد مسئولیت مدنی از تدليس کننده مطالبه خسارت كند. چه تدلیس توسط خود فرد انجام شده باشد چه توسط اشخاص ثالث. حتی اگر فرد قصد فسخ ازدواج را داشته باشد هم می تواند خسارت را مطالبه نماید.  اگر مردی در اثر تدليس ، با زني غير باكره به جاي یک دوشیزه ازدواج كند،  و به هر دلیلی حق فسخ را اعمال نکند، مي تواند تفاوت بین مهر دوشیزه و زن غیر باکره را به عنوان خسارت از تدليس کننده  بگیرد. اگر مرد مهریه را نپرداخته و تدليس كننده خود زن باشد، مي تواند ما به التفاوت را از مهر كسر كند  و بقیه را به زن بپردازد .

ضمانت اجرای کیفری تدلیس در ازدواج

تدلیس در ازدواج جرم است. مطابق ماده 647 قانون مجازات اسلامی، اگر هر یک از زوجین پیش از ازدواج، طرف دیگر را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالیه، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آنها واقع شود، مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می شود. تدلیس در صورتی ضمانت اجرای کیفری دارد که خود طرف اقدام به فریب نماید و تدلیسی که توسط اشخاص ثالث مانند مادر داماد انجام می شود، قابل مجازات نیست. 

تدلیس در معامله زمین

ممکن شخصی بخواهد زمین خود را به شما بفروشد و شما را فریب دهد. مثلا بگوید در این محل قرار است به زودی آزاد راه ساخته شود و قیمت زمین چند برابر شود. و شما بعدها متوجه شوید که اصلا هیچ طرحی برای احداث آزاد راه در آن منطقه وجود ندارد. این در حالی است که شما به این دلیل ترغیب به انجام معامله شده اید که به دنبال افزایش سرمایه خود بوده اید. در این موارد امکان فسخ معامله به استناد خیار تدلیس وجود دارد. البته حتما و حتما باید قرارداد شما بررسی شود. توصیه می شود حتما از مشورت وکلای خبره استفاده نمایید.

گروه وکلای آسا آماده ارائه مشاوره به شما در این زمینه می باشد.

تدلیس در معامله خودرو

در معاملات خودرو نیز به همین صورت است. مث اتومبیلی را که بارها تصادف داشته به جای اتومبیل بدون تصادف به شما می فروشند. یا فرد می گوید این ماشین تا کنون تنها 10000 تا رفته. در حالی که بعدا متوجه می شوید اتومبیل 80000 تا رفته و در زمان فروش دستکاری شده بوده. در این موارد هم شما می توانید با استفاده از خیار تدلیس معامله را فسخ نمایید.

شرط اسقاط کافه خیارات در تدلیس

یکی از شروطی که در معاملات درج می شود، شرط اسقاط کافه ی خیارات ولو خیار غبن فاحش است. پیشتر در خصوص این موضوع توضیح دادیم و می توانید مطلب مرتبط را مطالعه نمایید.

اسقاط به معنای از بین بردن، کافه به معنای همه و تمام است. در مورد خیار هم متوجه شدیم که به معنای اختیار فسخ معامله است. طبق ماده ی 448 قانون مدنی، سقوط تمام یا بعضی از خیارات را می توان در قرارداد شرط کرد. حال سوال این است که آیا با قرار دادن این شرط، خیار تدلیس هم ساقط می شود؟

در عمل 2 رویه متفاوت نسبت به این موضوع وجود دارد:
  • رویه اول: در رویه قضایی، عده ای از قضات با توجه به عموم و اطلاق این ماده ی قانونی، به شرط اسقاط کافه خیارات ترتیب اثر می دهند و حق فسخی برای شما قائل نمی شوند. بنابراین ممکن است طرف مقابل شما مرتکب تدلیس شده باشد، اما به علت درج شرط اسقاط کافه خیارات از حقوق قانونی خود برای فسخ معامله، محروم شوید.
  • رویه دوم:  عده ای دیگر از قضات با توجه به نظرات علما ی حقوق، این شرط را در برخی خیارات موثر نمی دانند.

به نظر این عده خیار تدلیس، تفلیس و تعذر تسلیم  حتی با وجود شرط کردن اسقاط کافه خیارات، زایل نمی شود. بنابراین اگر مثلا شخصی با فریب شما مالی را به شما بفروشد، برای شما امکان فسخ معامله به این علت وجود دارد. حتی اگر در قرارداد شما شرط اسقاط کافه خیارات درج نشود و شما آن را امضا نمایید.

توجه کنید اگر شخصی آگاه به هر یک خیارات فوق باشد و شرط اسقاط کافه خیارات را بپذیرد، بر مبنای قاعده ی اقدام (عمل بر علیه خود) عمل نماید و شرط مذکور در کلیه خیارات موثر است. به طور کلی می توان گفت، چنین شرطی باعث ضرر به طرفین و به خصوص خریداران می باشد.

یک پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی علامت گذاری شده اند *