ادای سوگند چگونه انجام می شود؟

برای آن که بتوانیم ادعای خود را در دادگاه ثابت کنیم، نیازمند دلایلی هستیم که قانون آنها را معتبر می داند. این دلایل ادله ی اثبات دعوا نامیده می شوند.  یکی از ادله اثبات دعوا که هم در امور حقوقی کاربرد دارد و هم در امور کیفری، ادای سوگند یا همان سوگند خوردن است.

در این مطلب می خواهیم بدانیم که ادای سوگند چگونه انجام می شود؟

با گروه وکلای آسا همراه باشید.  

سوگند چیست؟

سوگند در لغت به معنای قسم است. در اصطلاح نیز در در قانون به صورت زیر تعریف شده است:

«سوگند عبارت از گواه قرار دادن خداوند بر درستی گفتار ادا کننده ی سوگند است.»

در نتیجه سوگند خوردن به معنای قسم خوردن است.

سوگند خوردن چگونه انجام می شود؟

سوگند و قسم در دادگاه به این معنا است که شخصی برای اثبات محق بودن خود و صحت اظهاراتش، تحت شرایطی و با تشریفات مخصوصی، خداوند را گواه قرار می‌دهد و از این طریق، ادعای خود را اثبات می‌کند یا در مقام دفاع از خود و اثبات واهی بودن ادعای مدعی، به آن متوسل می‌شود.

در محضر دادگاه ، قاضی از شخص می خواهد که دست خود را بر روی کتاب مقدس گذاشته و به مقدسات قسم بخورد که به غیر از راستی نگوید.

متن اتیان سوگند در دادگاه چیست؟

 متن سوگند را دادگاه تعیین می کند و سوگند باید مطابق قرار دادگاه ادا شود.

1. در قرار اتیان سوگند، باید موضوع سوگند و شخصی که عهده دار سوگند است، تعیین شود
2. سوگند با لفظ جلاله واله، باله یا تاله با نام خداوند متعال به سایر زبان ها، ادا می شود.
3. سوگند به اشخاص (مانند سوگند به پیامبران)، سوگند به اماکن (مانند سوگند به کعبه مقدسه) و سوگند به اشیاء سوگند قضایی محسوب نشده و فاقد اثر است.
4. تفاوتی بین مسلمان و غیر مسلمان، در ادای سوگند به نام خداوند متعال نیست.
5. دادگاه می تواند سوگند را تغلیظ کند.
6. اگر طرفین حاضر نباشند، دادگاه تعیین وقت کرده و طرفین را احضار می کند. در احضاریه، علت حضور قید می شود.
7. اگر شخصی که اتیان سوگند بر عهده اوست، به دلیل لال بودن یا لکنت زبان، قادر به تکلم نباشد، دادگاه، به وسیله مترجم یا متخصص، منظور او را کشف می کند. و اتیان سوگند باید در جلسه دادگاه رسیدگی کننده به دعوی انجام شود؛ اما اگر اداکننده سوگند به واسطه عذر موجه نتواند در دادگاه حاضر شود، دادگاه، حسب اقتضای مورد، وقت دیگری برای سوگند معین می کند یا دادرسی دادگاه نزد او حاضر می شود یا به قاضی دیگر نیابت می دهد تا او را سوگند داده و صورت مجلس را برای دادگاه ارسال کند و بر اساس آن رأی صادر می کند.
8.  اگر کسی که باید سوگند یاد کند، برای قبول یا رد سوگند مهلت بخواهد، قبول این امر بسته به نظر قاضی است. دادگاه می تواند به اندازه ای که موجب ضرر طرف نشود، به او یک بار مهلت بدهد.

انواع سوگند کدام اند؟

سوگند عهدی

نوعی سوگند است که به موجب آن شخص عهد می نماید که ماموریت یا اقدامی را با شرایط مشخصی  و به گونه شایسته انجام دهد.

مانند:سوگندی که رییس جمهور ، نمایندگان مجلس ، قضات و وکلای دادگستری یاد می نمایند .

لازم به ذکر است که سوگند عهدی ارتباط چندانی با ادله اثبات دعوا ندارد .

سوگند اثباتی یا قضایی

به معنای گواه قرار دادن خداوند در دادگاه بر وجود یا عدم وجود امری است که اداکننده‌ سوگند ادعا می‌کند.و چون باید نزد دادرس یا قاضی بیان شود ، به آن سوگند قضایی نیز گفته می شود .

احکام مربوط به سوگند اثباتی یا قضایی در مواد 1325 الی 1335 قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است که علاوه بر مواد 270 الی 289 قانون آیین دادرسی مدنی مقررات شکلی مربوط به آن بیان شده است .

سوگند اثباتی یا قضایی به چند دسته تقسیم می شود؟

سوگند اثباتی یا سوگند قضایی را می تواند به سه دسته تقسیم بندی کرد که عبارتند از :

1-سوگند قاطع دعوا یا سوگند بتّی :

سوگند بتّی زمانی جاری می‌شود که مدعی، فاقد هر گونه بینه، گواهِ دارای شرایط و یا سندی است که بتواند ادعای خود را اثبات کند و مدعی‌علیه نیز منکر ادعای مدعی است.

در این صورت به درخواست مدعی، قرار اتیان سوگند از سوی دادگاه صادر می‌شود که طی آن، منکر می‌تواند سوگند بر نفی استحقاق مدعی یاد کند و بدین وسیله ادعای او ساقط  می شود.

2-سوگند تکمیلی :

نوعی سوگند است که مدعی برای تکمیل دلایل ناقصی که ارائه نموده است ادا می کند.

3-سوگند استظهاری :

یکی از انواع سوگند قضایی است که در دعاوی علیه میت مورد استفاده قرار می گیرد .

به موجب ماده 1333 قانون مدنی در دعوای بر متوفی در صورتی که اصل حق ثابت شده و بقای آن در نظر حاکم ثابت نباشد ، حاکم می تواند از مدعی بخواهد که بر بقای حق خود قسم یاد کند.

تفاوت سوگند بتی با سوگند تکمیلی چیست؟

تفاوت سوگند تکمیلی با سوگند بتی آن است که در سوگند تکمیلی اگر چه مدعی دلیلی را ارئه کرده است ، اما این دلیل به تنهایی توان اثبات ادعا را ندارد ؛ اما در سوگند بتی ، مدعی هیچ دلیلی برای اثبات ادعای خود ارائه نکرده است .

چه کسی می تواند درخواست کننده سوگند باشد؟

سوگند را کسی می‌تواند مطرح کند که برای ادعای خود دلیلی ندارد و ادعای او مورد انکار طرف مقابل قرار گرفته است.

بنابراین بسته به مدعی بودن هر یک از خواهان و خوانده ،ممکن است درخواست سوگند را هر یک از خواهان یا خوانده مطرح ‌کند.

شرایط ادای سوگند چیست؟

اتیان سوگند در دادگاه منوط به وجود برخی شرایط قانونی است که صرفا در صورت وجود چنین شرایطی ، مدعی می تواند تقاضای اتیان سوگند کند و تکلیف اثبات یا رد ادعای خود را منوط به اتیان سوگند از سوی طرف مقابل نماید .

1. ادعای مدعی بدون دلیل بوده باشد و مدعی علیه نیز منکر چنین ادعایی بوده باشد .
2. ادعای مطرح شده باید به شخص ادا کننده سوگند منتسب باشد . بنابراین اتیان سوگند تنها از کسی می تواند درخواست شود که امر مورد ادعا منتسب به وی باشد .
3.  کسی که از او تقاضای اتیان سوگند می شود ، باید جزء طرفین دعوا باشد .

نکته:بنابراین به موجب ماده 1327 قانون مدنی ” در دعاوی بر صغیر و مجنون نمی توان قسم را بر ولی یا وصی یا قیم متوجه کرد ؛ مگر نسبت به اعمال صادره از آنها ، آن هم مادامی که به ولایت یا وصایت یا قیمومت باقی هستند.

رجوع از سوگند:

اگر پس از ادای سوگند، ادا کننده‌ سوگند اعلام کند که او به دروغ سوگند یاد کرده است، چنانچه بر مبنای سوگند حکم صادر نشده باشد، دادگاه بر اساس اقرار او حکم صادر می‌کند؛

اما اگر حکم صادر شده اما مهلت اعتراض باقی باشد به نظر می‌رسد محکوم‌علیه بتواند به استناد اقرار حالف (اداکننده سوگند)، از حکم صادره تجدیدنظرخواهی کند.

این در حالی است که اگر حکم قطعی شده باشد، بعید نیست که مجددا طرح دعوا برای استرداد آنچه که اداکننده‌ سوگند به ناحق دریافت داشته است، امکان‌پذیر باشد، زیرا در این حالت سبب دعوای مجدد، اقرار است؛ نه سوگندی که در دعوای قبل برگزار شده بود.

مهلت ادای سوگند چه قدر است؟

ادای سوگند با توجه به باوری که نسبت به عواقب شرعی سوگند دروغ وجود دارد، امری است که نیاز به تعمق و تفکر دارد؛

تا پیش از اتیان سوگند، مدعی حق دارد دعوای خود را با دلایل دیگر اثبات کند یا مدعی‌علیه عدم صحت ادعای مدعی را به شیوه‌‌ای دیگرجز اتیان سوگند، اثبات کند.
بنابراین طرفین می‌توانند درخواست کنند که دادگاه به آنها برای ادای سوگند مهلت دهد.

مهلت دادگاه برای ادای سوگند چه قدر است؟

زمان این مهلت توسط دادگاه تعیین می‌شود؛ دادگاه مهلتی را اعطا می‌کند که موجب تضرر طرف مقابل نباشد.
در این ارتباط می‌توان گفت که با درخواست مهلت، تجدید وقت رسیدگی اجتناب‌ناپذیر است؛ چرا که سوگند باید در جلسه‌ دادرسی باشد.

عدم حضور در جلسه اتیان سوگند

پس از صدور قرار اتیان سوگند، هر گاه شخصی که باید سوگند یاد کند، در جلسه‌ دادرسی حاضر نباشد، در این صورت دادگاه تعیین وقت کرده و طرفین را دعوت می‌کند.

پس از آن هرگاه شخصی که باید سوگند یاد کند، در جلسه‌ مزبور بدون عذر موجه حاضر نشود، ناکل شناخته می‌شود.

در صورتی که وی مدعی‌علیه باشد، دادگاه سوگند را به مدعی رد می‌کند و با اتیان سوگند او حکم صادر و در غیر این صورت، دعوا ساقط می‌شود.

در صورت عدم حضور، نیازی نیست که دادگاه جلسه را تجدید و به او اخطار مجدد کند، زیرا قانونگذار عدم حضور در جلسه‌ مزبور را، با توجه به دعوت به جلسه و قید علّت و ضمانت اجرای آن، صریحا در حکم نکول قرار داده است.

جرم سوگند خوردن دروغ چیست؟

چنانچه هر یک از طرفین دعوی به دروغ سوگند یاد کرده و امری که حق بوده را ناحق جلوه دهند و بعد ازمدتی مشخص گردد قسم وی درست نبوده وبه کذب ادا گردیده است ،فردی که به دروغ سوگند خورده مجرم شناخته شده و طبق قانون مجازات اسلامی مجازات خواهد شد.

طبق  ماده ۶۵۰قانون مجازات اسلامی:

هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

جهت مشاوره با وکیل کیفری با ما تماس بگیرید.22350512