اعتراض شخص ثالث چیست؟

اعتراض شخص ثالث چیست؟  در برخی شرایط، حکمی که در دعوای دو نفر صادر می‌شود، در دعوای سایر اشخاص نیز قابلیت استناد دارد. به همین دلیل‌، قانونگذار روشی را پیش‌بینی کرده است تا اگر شخص ثالث یعنی شخصی غیر از طرفین دعوا در آن متضرر شد، بتواند به رأی صادر شده شکایت و اصطلاحا اعتراض شخص ثالث کنند. با گروه وکلا آسا همراه باشید.

اعتراض ثالث چیست؟

یکی از روش‌های اعتراض به احکام دادگاه‌ها، اعتراض شخص ثالث است. زمانی که شخص ثالثی نسبت به پرونده‌ای که در دادگاه مطرح است و یا مختومه شده است ذی نفع باشد، می‌تواند به عنوان ثالث به این موضوع اعتراض کند.طبق ماده 417 قانون آیین دادرسی مدنی: “اگر در خصوص دعوایی،رایی صادر شود که به حقوق اشخاص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به صدور رای شده است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد، می‌تواند نسبت به آن رای اعتراض نماید.”

نمونه دادخواست اعتراض ثالث

تفاوت اعتراض ثالث اصلی با اعتراض ثالث اجرایی:

طبق قانون ، 2 مدل اعتراض ثالث وجود دارد ، روش اول اعتراض ثالث اصلی است و روش دوم اعتراض ثالث اجرایی است.

اعتراض ثالث اصلی

اعتراض شخص ثالث در واقع یکی از طرق شکایت از رای صادره می‌باشد، به این معنا که شخص ثالثی که جزء طرفین دعوا نبوده است، نسبت به رایی که صادر گردیده معترض باشد و مدعی باشد که با صدور آن رای، به حقوق او لطمه وارد گردیده است.رای مورد اعتراض می‌تواند حکم یا قرار باشد، هم‌چنین قطعی یا غیر قطعی و اجرا شده یا نشده باشد.

به طور مثال اگر شخص الف خواسته‌ای مبنی بر تحویل یک دستگاه خودرو به طرفیت شخص ب را در دادگاه مطرح نماید و حکمی علیه شخص ب صادر گردد اما شخص ج مدعی باشد که خودرو متعلق به او می‌باشد، در این‌صورت او با استناد به مواد قانون آیین دادرسی مدنی، می‌تواند نسبت به حکم صادره اعتراض شخص ثالث را مطرح نماید تا دادگاه، با بررسی دلایل مالکیت شخص ج، موضوع را بررسی نماید که آیا به حقوق شخص ثالث خللی وارد گردیده است یا خیر.

اعتراض ثالث اجرایی:

اعتراض شخص ثالث اجرایی، اعتراض نسبت به رای صادر گردیده نیست بلکه شخص ثالث نسبت به مالی که در اجرای این رای، بازداشت گردیده است معترض می‌باشد.

بنابراین اعتراض ثالث اجرایی در شرایطی می‌تواند مطرح گردد که در اثر اجرای رایی که به نفع یکی از طرفین و به ضرر طرف مقابل بوده است، مال یا وجه نقدی بازداشت شده باشد و شخص ثالث نسبت به آن مال یا وجه نقد، مدعی حقی باشد اعم از اینکه آن مال یا وجه نقد می‌بایست آزاد گردد و یا اینکه نسبت به آن مال، ادعایی از قبیل مالکیت منافع یا … داشته باشد.

انواع اعتراض شخص ثالث

اعتراض ثالث اصلی:

• اعتراض ثالث اصلي عبارت است، از اعتراضي كه ابتدا از طرف شخص ثالث صورت گرفته باشد.
• اعتراض اصلی باید به موجب دادخواست و به طرفیت محکوم‌له و محکوم‌علیه رای مورد اعتراض باشد.
• این دادخواست به دادگاهی تقدیم می‌شود که رای قطعی معترض علیه را صادر کرده است.

اعتراض ثالث طاری:

• عبارت است از اعتراض يكي از طرفين دعوا به رأيي كه سابقاً در يك دادگاه صادر شده و طرف ديگر براي اثبات مدعاي خود، در اثناي دادرسي آن رأي را ابراز كرده است.
• اعتراض طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است، بدون تقدیم دادخواست به عمل خواهد آمد.
• اگر درجه دادگاه پایین تر از دادگاهی باشد که رای معترض عنه را صادر کرده است، معترض دادخواست خود را به دادگاهی که رای را صادر کرده است تقدیم می نماید وموافق اصول در آن دادگاه رسیدگی خواهد شد.

چه کسانی می‌توانند دادخواست اعتراض ثالث تقدیم دادگاه نمایند؟

طبق ماده 417 قانون آیین دادرسی مدنی هر شخصی که به که به حقوق او خللی وارد شود که به عنوان اصحاب دعوا حضور نداشته است ، می‌تواند اعتراض ثالث کند.

” اگر در خصوص دعوایی رأیی صادر شود که به حقوق اشخاص ثالث خللی وارد آورد و آن شخص یا نماینده او در دادرسی که منتهی به رای شده است به عنوان اصحاب دعوا دخالت نداشته باشد، می‌تواند نسبت به آن رای اعتراض نماید. ”

بنابراین:

1- شخص ثالث که در دادرسی حضور نداشته است، باید ذی نفع در دعوا باشد؛ یعنی براساس حکم صادر شده به حقوق او خلل وارد شده باشد.

2- اعتراض باید به طرفیت محکوم له و محکوم علیه رای مورد اعتراض باشد، بدین معنا که معترض ثالث، خواهان و محکوم له و محکوم علیه دعوای اصلی خواندگان می باشند.

مهلت تقدیم دادخواست اعتراض ثالث چقدر است؟

برخلاف ورود ثالث اصلی و تبعی که باید در جریان رسیدگی و قبل از ختم رسیدگی انجام پذیرد، دعوای اعتراض ثالث در قانون آیین دادرسی مدنی مقید به مهلتی نشده است.

چراکه حکم به او، ابلاغ نمی‌شود و در جلسات دادرسی صدور رای مورد اعتراض نیز حضور ندارد. در نتیجه اعتراض ثالث دارای مهلتی نیست و ثالث می‌تواند در هر زمان نسبت به رای اعتراض نماید.

آراء قابل اعتراض ثالث کدامند؟

•   طبق ماده 418 قانون آیین دادرسی مدنی: شخص ثالث حق دارد به هرگونه رأی صادره از دادگاه‌های عمومی، انقلاب و تجدیدنظر اعتراض نماید.

•   برخلاف فرجام خواهی که تنها نسبت به آرائی که در قانون شمارش شده است امکانپذیر می‌باشد، و اعاده دادرسی که تنها نسبت به احکام قطعی و نه قرارها می‌تواند مطرح شود، آراء قابل اعتراض ثالث، هرگونه رأی صادره از دادگاه‌ها هستند. یعنی انواع قرارها و احکام دادگاه‌ها، اعم از قطعی و غیر قطعی‌، حضوری و  غیابی و همچنین آراء دادگاه بدوی و دادگاه تجدیدنظر قابل اعتراض شخص ثالث هستند.

• اعتراض ثالث نسبت به حکم و قرار صادره از دادگاه نخستین در صورتی ممکن است که از آنها تجدیدنظر خواهی نشده باشد.

• با ارائه دادخواست تجدیدنظر، صلاحیت دادگاه نخستین در رسیدگی به دعوا پایان می‌یابد. در این صورت، شخص ثالث می‌تواند تا پایان مرحله تجدیدنظر منتظر بماند و در صورت لزوم، به رای مرحله تجدیدنظر اعتراض نماید و یا اینکه در مرحله تجدید نظر به دعوا وارد شود که به آن ورود شخص ثالث گفته می شود.

• مطرح بودن پرونده در دیوان‌عالی کشور مانع اعتراض به رای فرجام خواسته نمی‌شود و دادخواست اعتراض باید به دیوان‌عالی کشور تقدیم شود.

جهت مطالعه سایر مقاله های حقوقی کلیک کنید.

دادگاه صالح جهت رسیدگی به اعتراض ثالث کجاست؟

برای پاسخ به این سوال که کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به پرونده اعتراض ثالث را دارد لازم است این امر را به اعتراض ثالث اصلی و طاری تقسیم کنیم.

دادگاه صالح اعتراض ثالث اصلی:

طبق ماده 420 قانون آیین دادرسی مدنی: اعتراض اصلی به دادگاهی تقدیم می‌شود که رای قطعی معترض‌عنه را صادر کرده است.

آرا صادره از دادگاه بدوی: اگر رأیي از دادگاه بدوي صادر شده و با توجه به خواسته دعوي بدوي رأي صادره از ابتدا قطعي يا درنتيجه عدم تجديدنظرخواهي قطعيت يافته باشد، مرجع رسيدگي به اعتراض ثالث همان دادگاه بدوي است.

آرا صادره از دادگاه تجدیدنظر: رأي تجديدنظرخواهي دو حالت دارد: دادگاه تجدیدنظر پس از رسیدگی عين رأی بدوی را تأييد يا رأي دادگاه بدوي نقض و رأي جديدي صادر مي‌كند.

شايد بتوان گفت اگر رأي دادگاه بدوي عيناً در دادگاه تجديدنظر تأييد شود، دادگاه بدوي مرجع صالح دعوي اعتراض ثالث به اين رأي باشد، اما اين نظر با اصول حقوقي سازگار نيست، زيرا دادگاه بدوي از لحاظ درجه پايين تر از دادگاه تجديدنظر قرار دارد و صلاحيت تصميم گيري درخصوص رأي دادگاه تجديدنظر را ندارد. پس مرجع رسيدگي به دعوي اعتراض ثالث همان دادگاه تجديدنظر است.

نظریه مشورتی شماره 7/5489 مورخ 1378/07/27 اداره حقوقی قوه قضاییه: مرجع رسيدگي به اعتراض ثالث نسبت به حكمي كه در مرحله تجديدنظر تأييد شده، دادگاه تجديدنظر است…

دادگاه صالح اعتراض ثالث طاری:

مطابق با ماده 421 قانون آیین دادرسی مدنی: اعتراض طاری در دادگاهی که دعوا در آن مطرح است، بدون تقدیم دادخواست به عمل خواهد آمد ولی اگر درجه دادگاه پایین‌تر از دادگاهی باشد که رای معترض عنه را صادر کرده، معترض دادخواست خود را به دادگاهی که رای را صادر کرده است تقدیم می‌نماید و موافق اصول در آن دادگاه رسیدگی خواهد شد. بنابراین:
اعتراض ثالث طاري نيز در هر حال، در دادگاهي عنوان مي شود كه دعوا در آن مطرح بوده و رأي مورد اعتراض به منزله دليل به آن استناد شده است.

دادگاه صالح رسیدگی به اعتراض ثالث اجرایی:

اعتراض ثالث اجرایی:

منظور از اعتراض ثالث اجرایی موردی است که فرد ثالث خود را صاحب حقی و ذینفع در دعوایی میداند که بدون حضور او مورد رسیدگی قرار گرفته و حکم نیز صادر شده و حکم صادره قطعی هم شده و در مرحله اجرا است که ثالث از آن مطلع می‌شود.قانون‌گذار در این فرض این حق را برای فرد ثالث در نظر گرفته است که، تحت عنوان اعتراض ثالث اجرایی دوباره دعوا را به جریان بیاندازد. قانون گذاز در قانون اجرای احکام مدنی و در ماده 146 به بعد به تبیین مقررات اعتراض شخص ثالث در مرحله اجرا پرداخته است.

• در صورتی که مدعی دارای سند رسمی باشد یا ادعا مستند به حکم قطعی با تاریخ مقدم باشد توقیف رفع می‌گردد؛
• در صورتی که ادعا مستند به سند رسمی یا حکم قطعی با تاریخ مقدم نباشد لازم به شکایت است.
• علی‌رغم قید عبارت بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی برای اعتراض ثالث تقدیم دادخواست لازم است؛
• دادخواست در هر صورت باید علیه هر دو طرف پرونده طرح شود.

درخصوص دادگاه صالح براي رسيدگي به اعتراض ثالث اجرايي، بين دادگاه صادركننده يا اجراكننده حكم اختلاف نظر وجود دارد:

1- دادگاهي كه حكم زير نظر آن اجرا مي شود، صالح است: براساس این نظر دادگاه اجرا کننده حکم صلاحیت رسیدگی به دعوا اعتراض ثالث اجرایی را دارد.

از نظر روية قضايي نمونه هاي متعددي از آراي صادره وجود دارد كه اين نظر را تأييد مي كنند.

2- دادگاه صادر کننده حکم صالح است: براساس اين نظر، دادگاه صادركننده حكم براي رسيدگي به اعتراض ثالث اجرايي صلاحيت دارد.

مطابق نظرية مشورتي شماره  7529  مورخ 29/10/1380 اداره حقوقي قوه قضاییه: مرجع صالح براي رسيدگي اعتراض ثالث اجرايي، دادگاه بدوي صادركنندة حكم است.

درخصوص مرجع صالح براي رسيدگي به اعتراض ثالث اجرايي، حقوقدانان و قضات بين دادگاه صادركننده رأي و دادگاه مجري رأي اختلاف نظر دارند. اما از آنجا كه اجراي رأي و صدور اجراييه اصولاً بر عهده دادگاه نخستینی است كه آن را صادر كرده است، هرچند حكم مورد اجرا از مرجع تجديدنظر صادر شده باشد، شكايت شخص ثالث در اين دادگاه مطرح مي شود.

اختلافات ناشي از اجراي احكام راجع به دادگاهي است كه حكم را اجرا مي كند و رسيدگي به شكايت شخص ثالث نسبت به اموال توقيف شده با توجه به مواد 146 و
147 قانون اجرای احکام مدنی با همان دادگاه است.

آیا اعتراض ثالث اجرایی باعث تاخیر اجرای حکم می شود؟

طبق ماده 424 قانون آیین دادرسی مدنی: اعتراض ثالث اجرایی موجب تاخیر اجرای حکم قطعی نمی باشد اما:

در صورتیکه جبران ضرر و زیان ناشی از اجرای حکم ممکن نباشد، دادگاه رسیدگی کننده به اعتراض ثالث به درخواست معترض ثالث، پس از اخذ تامین مناسب قرار تاخیر اجرای حکم را برای مدت معین صادر می کند.

در صورتیکه دادگاه پس از رسیدگی اعتراض ثالث را وارد تشخیص دهد چه تصمیمی اتخاذ می کند؟

در صورتیکه دادگاه پس از رسیدگی، اعتراض ثالث را وارد تشخیص دهد، آن قسمت از حکم را که مورد اعتراض ثالث قرار گرفته است، نقض می نماید و اگر مفاد حکم غیرقابل تفکیک باشد، تمام آن القاء خواهد شد.

جهت مشاوره و اخذ وکیل حقوقی با ما تماس بگیرید. 22350512 و 26766919