بروزرسانی: ۱۱ام آذر, ۱۴۰۲
دفاع در برابر شهادت کذب ( جرح شهود )

دفاع در برابر شهادت کذب ( جرح شهود )

شهادت، از جمله مهم ترین دلایلی است که قانونگذار برای اثبات دعوا برشمرده و از جایگاه ویژه ای برخوردار است. حال اگر شاهد شهادت کذب دهد ، چگونه می تواند دفاع در برابر شهادت دروغ ( کذب) داشت ؟ و در اصطلاح حقوقی چگونه می توان جرح شهود کرد؟ 

شاهد مهم ترین رکن شهادت است. از آنجا که شهادت در موارد زیادی برای اثبات یا رد دعاوی استفاده می شود، لازم است شاهد دارای شرایطی باشد. یکی از راه های بی اثر کردن شهادت شهود، جرح شاهد است.

در صورتی که شاهد فاقد شرایط ذکر شده در قوانین باشد، طرف مقابل می تواند به شاهد معرفی شده ایراد بگیرد یا به اصطلاح او را جرح کند،  که البته طرف مقابل نیز می تواند به این ایراد پاسخ داده و اقدام به تعدیل شهود معرفی شده نماید.

 

 

با گروه وکلا آسا همراه باشید.

 

در ابتدا لازم است دلایل اثبات دعوا را بررسی کنیم.

ادله اثبات دعوا در امور حقوقی:

 

ماده 1258 قانون مدنی: دلایل اثبات دعوا از قرار ذیل است:

1- اقرار؛

2- اسناد کتبی؛

3- شهادت شهود؛

4- امارت؛

5- قسم.

 

 

ادله اثبات دعوا در امور کیفری:

طبق ماده 160 قانون مجازات اسلامی:

ادله اثبات جرم عبارت از: اقرار، شهادت شهود، قسامه و سوگند در موارد قانونی و علم قاضی است.

 

 

جرح شاهد (اعتراض به شهادت دروغ) به چه معناست؟

جرح کردن شاهد به معنای ایراد گرفتن از شاهد است .

قانون آیین دادرسی مدنی موارد جرح شاهد را به شرایط مندرج در قانون آیین دادرسی کیفری ارجاع داده است.

به موجب ماده 191 قانون مجازات اسلامی: شاهد شرعی قابل جرح و تعدیل است.

جرح گواه عبارت است از: شهادت بر فقدان یکی از شرایطی که قانون برای شاهد شرعی  مقرر کرده است و از ناحیه طرفین دعوا صورت می گیرد.

بنابراین، در صورتی که شاهدی به دادگاه معرفی شده باشد ولی شرایطی که برای شاهد در قانون ذکر شده را دارا نباشد، طرف مقابل می تواند به اصطلاح حقوقی این شاهد را جرح نماید تا به شهادت وی اعتبار شهادت شرعی داده نشود.

البته پس از جرح گواه در دادگاه توسط شخص ، طرف مقابل نیز می تواند با معرفی شاهد ، عدالت گواه معرفی شده را اثبات نماید که به آن تعدیل گواه نیز می گویند.

ماده 191 قانون مجازات اسلامی: تعدیل شاهد عبارت از: شهادت بر وجود شرایط مذکور برای شاهد شرعی است.

 

 

شرایط شهود شرعی چه چیزهایی باید باشد؟

ماده 1313 قانون مدنی: در شاهد: بلوغ، عقل، عدالت، ایمان و طهارت مولد شرط است.

ماده 177 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد:  شاهد شرعی در زمان ادای شهادت باید شرایط زیر را دارا باشد:

 

1)بلوغ:

یکی از شرایط گواه بلوغ است؛

بنابراین شهادت دختران، پیش از 9 سالگی و پسران پیش از 15 سالگی پذیرفته نمی باشد.

البته ماده 176 قانون مجازات اسلامی مقرر داشته است : در صورتی که شاهد واجد شرایط شهادت شرعی نباشد، اظهارات او استماع می شود. تشخیص میزان تأثیر و ارزش این اظهارات در علم قاضی در حدود اماره قضایی با دادگاه است. بنابراین مطابق این ماده، حتی در صورت بالغ نبودن فرد، امکان استماع شهادت وی وجود داشته، لیکن این نوع از شهادت، دلیل محسوب نشده و ارزش اماره قضایی را دارد.

2)  عقل:

یکی از شرایط شهود عقل است؛ بنابراین اگر گواه فاقد قوه تعقل ، دیوانه و یا مجنون باشد ، می توان گواه را جرح نمود.

ماده 178 قانون مجازات اسلامی: شهادت مجنون ادواری در حال افاقه پذیرفته می شود، مشروط بر آنکه تحمل شهادت نیز در حال افاقه بوده باشد.

3) ایمان و عدالت

ایمان و عدالت از جمله شرایط گواه است؛ بنابراین اگر گواه از اقلیت های دینی باشد نمی تواند علیه مسلمان شهادت دهد و همچنین اگر گواه عادل نبوده و سابقه فسق و اشتهار به فساد را داشته باشد ، می توان به این دلایل وی را جرح کرد.

ماده 181 قانون مجازات اسلامی: عادل کسی است که در نظر قاضی یا شخصی که بر عدالت وی گواهی می دهد، اهل معصیت نباشد. شهادت شخصی که اشتهار به فسق داشته باشد، مرتکب گناه کبیره شود یا بر گناه صغیره اصرار داشته باشد، تا احراز تغییر در اعمال او و اطمینان از صلاحیت و عدالت وی، پذیرفته نمی شود.

4)طهارت مولد

به معنای حلال زاده بودن

5) ذینفع نبودن در موضوع:

نداشتن نفع شخصی در دعوای مطروحه جزء شرایط لاینفک شاهد یا گواه است؛ بنابراین اگر گواه نفع شخصی در صدور حکم در دادگاه داشته باشد ، قابل جرح خواهد بود .

تبصره 2 ماده 1313 قانون مدنی: شهادت کسی که نفع شخصی به صورت عین یا منفعت یا حق رد دعوی داشته باشد، پذیرفته نمی شود.

6) نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آنها:

هرگاه شهادت شاهد به نفع طرف مورد خصومت باشد، پذیرفته می شود.

7)  عدم اشتغال به تکدی،

8) ولگرد نبودن.

عدم اشتغال به تکدی و ولگردی شرط مهمی است که باید درگواه موجود باشد؛ لذا در صورتی که گواه به گدایی و ولگردی مشغول باشد ،می توان گواه را جرح نمود .

( جرح شهود )

اگر شاهد شرایط کافی برای شهادت نداشته باشد: 

اگر شاهد هر یک از شرایط بالا برای شهادت را نداشته باشد ، می توان شاهد را جرح کرد. جرح کردن به معنای ایراد گرفتن از شاهد به علت نداشتن هر یک از شرایط شهادت است.

تکلیف قاضی در اعلام حق جرح و تعدیل شهود چیست؟

ماده 192 قانون مجازات اسلامی: قاضی مکلف است حق جرح و تعدیل شهود را به طرفین اعلام کند.

در صورتی که هر یک از طرفین درخواست جرح داشته باشند ، قاضی مکلف است که آن را بپذیرد. پذیرفتن جرح به این معناست که دلایل طرفین برای جرح را بشنود.

ولی اینکه آیا جرح شهود پذیرفته است یا خیر ، با نظر دادگاه است.

 

 

مهلت جرح شاهد چقدر است؟

جرح گواه تشریفات خاص و ویژه ای ندارد و علی القاعده باید پیش از ادای گواهی به عمل آید .

به موجب ماده 193 قانون مجازات اسلامی: جرح شاهد شرعی باید پیش از ادای شهادت به عمل آید مگر آنکه موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود.

در این صورت، جرح تا پیش از صدور حکم به عمل می آید و در هر حال دادگاه مکلف است به موضوع جرح، رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند.

همچنین به موجب تبصره ماده 234 قانون آیین دادرسی مدنی در خصوص مهلت جرح گواه، این امکان وجود دارد که طرف دعوا برای جرح گواه از دادگاه تقاضای مهلت نماید که در این صورت دادگاه حداکثر برای مدت یک هفته به او مهلت می دهد.

اثبات جرح یا تعدیل شاهد چگونه است؟

-در صورت رد شاهد شرعی از سوی قاضی یا جرح وی، مدعی صلاحیت شاهد می تواند برای اثبات آن دلیل اقامه کند.

-در اثبات جرح یا تعدیل شاهد، ذکر اسباب آن لازم نیست و گواهی مطلق به تعدیل یا جرح، کفایت می کند مشروط بر آنکه شاهد دارای شرایط شرعی باشد.

-در اثبات یا نفی عدالت، علم شاهد به عدالت یا فقدان آن لازم است و حسن ظاهر به تنهایی برای احراز عدالت کافی نیست.

 

 

تعارض شهادت شهود در اثبات جرح یا تعدیل شاهد با یکدیگر:

ماده 196 قانون مجازات اسلامی: هرگاه گواهی شهود معرفی شده در اثبات جرح یا تعدیل شاهد با یکدیگر معارض باشد از اعتبار ساقط است.

شکایت کیفری برای شهادت دروغ دادن :

راه دیگر برای بی اثر کردن حکم صادره بر اساس شهادت شهود، شکایت کیفری از شهود تحت عنوان شهادت کذب طبق ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است.

البته اگر شاکی (کسی که علیه او شهادت و گواهی در دادگاه داده شده است) بتواند با دلیل و مدرک کذب و دروغ بودن شهادت شاهد و گواه را اثبات نماید، طبیعتاً با همین ادله می تواند در همان دادگاه اولیه مانع از آن شود که شهادت شهود به نتیجه و ثمر برسد.

در هر صورت کسی که علیه وی شهادت داده شده است، اعم از این که بتواند با راههایی از جمله شهود معارض و اثبات تناقض گویی شهود، شهادت شهود را در دادگاه اولیه بی اثر کند و یا نتواند بی اثر کند و حکم به ضرر وی صادر شود، میتواند شکایت کیفری نماید و بعد از تحصیل حکم و رای دادگاه کیفری، از رای دادگاهی که بر اساس شهادت شهود به ضرر او صادر شده است، اعاده دادرسی نماید.

 

 

در مقابل شاهد دروغین چگونه دفاع کنیم؟

تنها راه موثر و قوی برای دفاع در برابر شهادت کذب و اثبات دروغگویی شهود، پرسیدن سوالات ریز و جزئی در مورد حادثه از شهود و خود شخص استناد کننده به شهود و مقایسه آن ها با یکدیگر است. دادگاه ها عموماً به دلیل کمبود وقت به پرسیدن سوالات کلی از شهود و گواهان اکتفا می کنند.

بنابراین طرف مقابل باید با زیرکی و قدرت بیان، شهود را در پیچ و خم سوالات ریز و جزئی از حادثه گرفتار کند تا تعارض اظهارات و تناقض گویی شهود با یکدیگر و شهادت کذب آن ها مشخص گردد. البته در مورد شهادت کذب در کلانتری پرسیدن سوالات از شهود عملاً ممکن و مرسوم نیست و صرفاً در دادسرا و دادگاه طبق قانون متصور است.

ماده ۲۳۸ قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی حقوقی و ماده ۳۲۶ قانون آیین دادرسی کیفری در دعاوی کیفری به طرف مقابل که شهود علیه وی شهادت می دهند، حق پرسیدن سوالات از شهود را به صورت جداگانه داده است.

فلذا باید از این حق قانونی با قدرت و زیرکی و اصرار در دادگاه استفاده نمود. ضمناً، شهود باید جداگانه مورد پرسش قرار گیرند تا سوالات را به هم اطلاع ندهند.

 

 

جهت مشاوره و اعطای وکالت با  وکیل کیفری با ما در ارتباط باشید. 22350512 و 26766919

 

 

 

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی علامت گذاری شده اند *