صلح عمری یکی از توافقاتی که امروزه درباره ی آن زیاد می شنویم اما ممکن است همه ی ما با معنی و مفهوم دقیق آن آشنا نباشیم. اگر در این باب وسالی در ذهن دارید در این مقاله با ما همراه باشید.

در این مطلب به بررسی کامل این موضوع می پردازیم. با گروه وکلای آسا همراه باشید.

معنای صلح عمری چیست؟

بهترین وکیل در تهران اذعان می دارد که ابتدا باید ببینیم صلح به چه معناست؟ صلح در لغت به معنای آشتی و سازش می باشد.

در اصطلاح حقوقی صلح در دو معنا به کار می رود. معنای اول به معنای لغوی آن دور نیفتاده است و همان صلح در دعواست. در هر دعوایی هر دو طرف ادعاهایی را مطرح می کنند.  حال هر گاه این دو فرد صلح کنند هر دو از ادعای خود می گذرند. پس صلح در مورد دعوا یک عقد است.

اما در ادامه بررسی معنا صلح عمری معنای دوم خود عقدی از عقود قانون مدنی و صلح در معامله است. صلح در مورد معامله عقدی است که به جای بعضی از اعمال حقوقی می آید و اثر همان عمل حقوقی را دارد ولی احکام خاص آن را ندارد. در واقع صلح در معنای دوم یک قالب است که جانشین عقود دیگر می شود. البته باید توجه داشت که صلح نمی تواند جایگزین کلیه عقود شود و تنها می تواند به جای بیع، اجاره، هبه، معاوضه، عاریه و ابراء بیاید.

به منظور مشاوره با وکلای مجموعه آسا تماس بگیرید: 02122350512 و 09124357415

ارکان عقد صلح عمری

عقد صلح عمری دارای ارکان زیر است:

• مٌصالح: یعنی کسی که مال خود را با عنوان عقد صلح به دیگری می‌دهد.
• مُتصالح: یعنی کسی که مال را از مصالح قبول می‌کند.
• مورد صلح: به معنای مالی که مورد عقد صلح قرار می‌گیرد.
• مال ‌الصلح: نیز پول یا مالی است که یک طرف در ازای پذیرش پیشنهاد صلح، از دیگری دریافت می‌کند

صلح عمری

بهترین وکیل خانم در تهران اذعان می دارد حال که با مفهوم و ارکان این عقد آشنا شدیم، حال با ماهیت قانونی آن آشنا می شویم. در بند قبل معنای صلح را بررسی نمودیم. اما واژه ی عُمری به چه معناست؟ عمری به معنای مدت عمر یک فرد است. این فرد می تواند مالک باشد یا کسی که مالی به نفع او صلح می شود و یا هر شخصی غیر از آنها. بنابراین صلح عمری عقد صلحی است که به مدت عمر مصالح، متصالح یا هر شخص دیگری برقرار می شود.  در ضمن این عقد می تواند شروط متفاوتی قرار گیرد که برخی از آنها را بررسی می کنیم:

• مالک با تنظیم قرارداد این صلح در دفتر اسناد رسمی، ملک را به نام متصالح منتقل می نماید با قید این شرط که تا زمانی که مالک در قید حیات است. حق استفاده از منافع ملک و اجاره آن را به مدت عمر خود دارد.
• مالک به تنظیم قرارداد صلح ملک را به نام متصالح منتقل می نماید با این شرط که متصالح تا زمانی که مالک در قید حیات است ملک ا به کسی نفروشد.

جهت دسترسی به راه های ارتباطی با وکیل متخصص کلیک کنید: سرور ثانی نژاد وکیل پایه یک دادگستری

صلح عمری با سند عادی

صلحنامه در بحث صلح عمری ممکن است بین طرفین و بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، منعقد شود. یعنی طرفین توافقاتشان را بر روز یک برگه به صورت دستنویس منعکس کند. چنین صلح نامه ای معتبر است؛ اما چون یک سند عادی محسوب می شود، ممکن است مورد ادعای انکار، تردید یا جعل قرار بگیرد. 

صلح عمری با سند رسمی

ممکن است مالک و متصالح برای صلح عمری به مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی اقدام به تنظیم صلح نامه عادی نمایند.  با توجه به اینکه چنین صلح نامه ای در دفتر اسناد رسمی و توسط سردفتر با رعایت تشریفات قانونی و در حدود صلاحیت او تنظیم می شود، یک سند رسمی است. صلح نامه ی رسمی نمی تواند مورد ادعای انکار و تردید قرار بگیرد و تنها می توان ادعای جعل را نسبت به آن مطرح کرد. 

صلح عمری ملک بدون سند

برای برخی این سوال وجود دارد که آیا می توان ملکی را که سند آن آماده نیست، با عقد صلح عمری به نام کسی منتقل کرد یا خیر؟ 

پاسخ این سوال مثبت است. طرفین می توانند با تنظیم یک صلح نامه ی عادی (دستنویس) بین خودشان، ملکی را که هنوز سند آن آماده نشده است، صلح کنند. در این صورت می توانند پس از آماده شدن سند، نسبت به تنظیم سند رسمی انتقال به نام متصالح اقدام شود.

فروش ملکی که  صلح عمری شده است ممکن است؟

در مورد اینکه آیا متصالح حق فروش ملکی را که به نفع او صلح عمری شده دارد یا خیر، باید به صلح نامه تنظیمی بین طرفین مراجعه شود.  و این موضوع یک جواب واحد ندارد. ممکن است در قرارداد صلح شرط شده باشد که متصالح تا زمانی که مصالح (مالک) در قید حیات است، حق فروش ملک را نداشته باشد. اما چنانچه متصالح مطابق قرارداد حق فروش ملک را داشته باشد، می تواند آن را با همان شرایطی که بین او و مالک مقرر بوده به دیگری بفروشد.

مثلا اگر مالک ملک را به نام متصالح با این شرط صلح کرده باشد که تا زمانی که خودش زنده است در آن خانه سکونت داشته باشد، متصالح می تواند ملک را بفروشد اما خریدار باید شرط را بپذیرد و نمی تواند مالک را از ملک بیرون کند. 

مزایای صلح عمری چیست؟

صلح عمری دارای مزایایی از قرار زیر است:

• با انعقاد صلح عمری مالک می تواند ملک خود را به متصالح منتقل کند بدون آن که منافع نیز منتقل گردد. بنابراین تا زمان فوت مالک او حق سکونت در آن منزل را خواهد داشت و متصالح در این عقد دارای اختیارات محدودتری نسبت به سایر انتقالات است.
• در این عقد مالک می تواند برای خود حق فسخ قرار دهد و در صورت لزوم از آن استفاده نماید.
• برای انتقال ملک به موجب صلح عمری معمولاً سند رسمی تنظیم می گردد که به آن صلح نامه عمری گفته می شود. بنابراین طرفین می توانند به دفاتر اسناد رسمی مراجعه نموده و از سردفتر تقاضای تنظیم صلح نامه عمری را نمایند. در این صورت این انتقال به صورت رسمی انجام خواهد گرفت و سند آن به عنوان یک سند رسمی شناخته خواهد شد.
• به دلیل تنظیم شدن این عقد در دفاتر اسناد رسمی تمامی امضاها و محتویات آن رسمی و معتبر است. بنابراین اشخاص دیگر نسبت به آن نمی توانند ادعای تردید یا انکار نمایند بلکه فقط می‌توانند ادعای جعل آن را مطرح نمایند.
• در صورت که صلح نامه به صورت سند رسمی تنظیم گردد نیازی به اثبات اصالت آن نیست و در بسیاری از موارد رجوع به دادگاه هم ضرورتی ندارد.
• صلح نامه را می توان به صورت دستی نیز تنظیم نمود و از نظر قانونی معتبر است.

تفاوت صلح عمری و وصیت چیست؟

از بهترین وکیل خانم در سعادت آباد در باب تفاوت های صلح عمری و وصیت نامه پرسیدیم و وی در پاسخ موارد زیر را خاطر نشان نمود:

• تفاوت اصلی این صلح و وصیت این است که افراد تنها می‌توانند تا یک سوم اموال خود را برای بعد از فوت خود وصیت کنند. مابقی اموال بر اساس قانون ارث تقسیم می‌شود. به همین دلیل کسانی که مایل ‌اند تمام اموال را منتقل کنند باید سند رسمی انتقال تنظیم کنند. اما در توافق این صلح، مالک علاوه بر اینکه می‌تواند تمام مال را منتقل کند، ضمن انتقال سند حق استفاده از مال را تا پایان عمر برای خودش حفظ می‌کند.
• در این صلح به صورت رسمی، مالیات بر نقل و انتقال گرفته می شود. در تقسیم ارث ، مالیات بر ارث گرفته می شود که میزان مالیات بر ارث بیشتر است.

فسخ صلح عمری چگونه انجام می شود؟

همان طور که توضیح دادیم عقد صلح از جمله عقود لازم است. بنابراین تنها با توافق طرفین یا در موارد وجود خیارات قابل بر هم زدن است.

صلح عمری نیز بر همین قاعده است. پس طرفین برای بر هم زدن صلح عمری یا باید با توافق یکدیگر عقد را اقاله کنند یا برای آنها به موجب هر یک از خیارات قانونی حق فسخ ایجاد شده باشد و آنها خیار خود را اعمال کنند. البته نباید اهمیت صلحنامه ی تنظیم شده بین طرفین را از یاد برد. چرا که ممکن است ضمن آن خیار شرط برای هر یک از طرفین یا شخص ثالثی درج شده باشد یا حتی شرط اسقاط کافه خیارات در ضمن آن مورد توافق طرفین قرار گرفته باشد.

صلح عمری با حق فسخ

صلح از جمله عقود لازم است. یعنی طرفین نمی توانند هر وقت بخواهند آن را فسخ کنند. مگر اینکه با توافق یکدیگر عقد صلح را اقاله کنند یا در موارد وجود خیارات، صلح را فسخ کنند.

همچنین طرفین می توانند توافق کنند که عقد صلح عمری قابل فسخ باشد. البته مدت خیار شرط باید معین باشد، در غیر این صورت هم عقد و هم شرط باطل است. همچنین می توان خیار شرط را به مدت عمر مالک برای او ایجاد نمود. تا چنانچه او پیش از مرگ او از انتقال مالکیت مال پشمان شد بتواند صلح را فسخ کند.

صلح عمری بدون حق فسخ

ممکن است طرفین در صلح نامه ای که بین خود تنظیم می کند، اسقاط کافه ی خیارات را نیز شرط نمایند.

جهت مطالعه بیشنر کلیک کنید: اسقاط کافه خیارات

یعنی با قرار ای شرط حق فسخ هایی را که ممکن است برایشان ایجاد شود از بین ببرند. موضع قضات در مقابل چنین شرطی دوگانه است. برخی از آنها شرط را تماما موثر دانسته و کلیه خیارات را به استناد آن ساقط می دانند. اما برخی قضات این شرط را در خیارات تفلیس، تدلیس، تعذر تسلیم موثر نمی دانند. همچنین در برخی موارد خیار غبن را نیز قابل سقوط به وسیله ی این شرط نمی دانند. 

مالیات صلح عمری چقدر است؟

مالیات صلح عمری از قرار زیر است:

آنچه در ادامه می خوانید برخی از سوالاتی است که کاربران در مورد صلح عمری دارند.

فوت متصالح در صلح عمری

یکی از ویژگی های عقود لازم این است که با فوت یا حجر طرفین از بین نمی روند. بنابراین عقد صلح هم با فوت مصالح یا متصالح از بین نمی رود. اما چنانچه شرط ود که مالک تا پایان عمر متصالح می تواند در ملک سکونت بدارد، این فوت متصالح حق مالک بر ملک از بین می رود. به طور کلی باید بدانیم در صلح عمری به اعتبار آن خدشه ای وارد نمی شود.

صلح برای همسر

هر یک از زوجین می توانند مالی از اموال خود را به نفع دیگری صلح عمری نمایند. صلح بین زوجین نیز تابع همان احکام و قواعدی است که در بندهای قبل توضیح دادیم. به عنوان مثال علی خانه ی خود را به نفع همسرش سهیلا صلح می کند به این شرط که سهیلا تا پایان عمر علی نتواند خانه را بفروشد.

صلح مهریه

ممکن است شوهر برای پرداخت مهریه همسر خود، یکی از اموالش را به نفع همسرش صلح کند. این صلح می تواند به صورت عمری باشد. در این صورت توصیه می شود که زوجین در دفتر اسناد رسمی حاضر شوند. اقدام به تنظیم اقرارنامه نمایند. زوجه ضمن آن اقرارنامه بیان نماید که مهریه خود را در قبال صلح دریافت می نماید.