بروزرسانی: ۲۳ام آذر, ۱۴۰۲
مجازات تکمیلی و تبعی در حقوق کیفری ایران

مجازات تکمیلی و تبعی در حقوق کیفری ایران

مجازات تکمیلی و تبعی در حقوق کیفری ایران

مجازات‌ها در یک دسته‌بندی کلی به سه دسته «مجازات اصلی»، «مجازات تکمیلی» و «مجازات تبعی» تقسیم می‌شوند.

مجازات اصلی به مجازاتی گفته می‌شود که در قوانین جزایی، برای آن مجازات پیش‌بینی می‌شود. علاوه بر این نوع مجازات، قانونگذار مجازات‌های تکمیلی و تبعی را نیز پیش‌بینی کرده است که با توجه به اوضاع و احوال مجرم و جرم در کنار مجازات‌های اصلی در مورد محکوم‌ اجرا می‌شوند.

با گروه وکلا آسا همراه باشید.

مجازاتها به سه دسته کلی اصلی، تبعی و تکمیلی تقسیم می شوند.

مجازات های اصلی:

فصل اول از بخش دوم قانون مجازات اسلامی به مجازات های اصلی اختصاص یافته است.

ماده14 قانون مجازات اسلامی: مجازات های مقرر در این قانون چهارقسم است:

الف) مجازات حد:

حد مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس، تعیین شده است.

ب) مجازات قصاص:

قصاص مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس، اعضاء و منافع است.

پ) مجازات دیه:

دیه اعم از مقدر و غیرمقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می شود.

ت) مجازات تعزیر:

تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعـی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می گردد. نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین می شود.

مجازات های تکمیلی و تبعی:

فصل دوم از بخش دوم قانون مجازات اسلامی به مجازات های تکمیلی و تبعی اختصاص یافته است.

مجازاتهای تکمیلی و تبعی، گونه ای از مجازات ها هستند که به غیر از مجازات های اصلی بر فرد تحمیل می شوند.

در مورد مجازاتهای تکمیلی، دادگاه مخیر است که فرد را به مجازات تکمیلی محکوم کند، اما در مورد مجازاتهای تبعی، دادگاه اختیاری ندارد و باید فرد را به مجازاتهای تبعی محکوم کند.

ماده 23 قانون مجازات اسلامی: دادگاه می تواند فردی را که به حد، قصاص یا مجازات تعزیری از درجه شش تا درجه یک محکوم کرده است با رعایت شرایط مقرر در این قانون، متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات وی، به یک یا چند مجازات از مجازات های تکمیلی زیر محکوم نماید:

الف-اقامت اجباری در محل معین.
ب- منع از اقامت در محل یا محل های معین.
پ-منع از اشتغال به شغل، حرفه یا کار معین.
ت-انفصال از خدمات دولتی و عمومی.
ث- منع از رانندگی با وسایل نقلیه موتوری و یا تصدی وسایل موتوری.
ج-منع از داشتن دسته چک و یا اصدار اسناد تجارتی.
چ-منع از حمل سلاح.
ح-منع از خروج اتباع ایران از کشور.

خ-اخراج بیگانگان از کشور.
د-الزام به خدمات عمومی.
ذ-منع از عضویت در احزاب، گروه ها و دستجات سیاسی یا اجتماعی.
ر-توقیف وسایل ارتکاب جرم یا رسانه یا موسسه دخیل در ارتکاب جرم.
ز-الزام به یادگیری حرفه، شغل یا کار معین.
ژ-الزام به تحصیل.
س-انتشار حکم محکومیت قطعی.

مجازات تکمیلی و تبعی در حقوق کیفری ایران
مجازات تکمیلی و تبعی در حقوق کیفری ایران

نکات قابل توجه در خصوص مجازات تکمیلی که لازم است بدانید:

1- دادگاه مخیر است فرد را به مجازات تکمیلی محکوم نماید.

2- مجازات تکمیلی در صورت محکومیت فرد به مجازات های حدی، قصاص و مجازات تعزیری از درجه یک تا شش می باشد.

3- مجازات تکمیلی باید متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات محکوم باشد.

4- دادگاه می تواند محکوم را به یک یا چند مجازات تکمیلی محکوم نماید.

5- مدت مجازات های تکمیلی بیش از دو سال نیست، مگر در مواردی که قانون به نحو دیگری مقرر نماید.

6- چنانچه مجازات های تکمیلی و تبعی از یک نوع باشد، فقط مجازات اصلی مورد حکم قرار می گیرد.

7- در خصوص مجازات های تکمیلی آیین نامه راجع به نحوه اجرای مجازات های تکمیلی در تاریخ 1393/11/26 به تصویب رئیس قوه قضائیه رسیده است.

8- بعر از گذشتن نیمی از مدت مجازات تکمیلی، دادگاه می تواند با پیشنهاد قاضی اجرا حکم، در صورت اطمینان به عدم تکرار جرم و اصلاح مجرم، نسبت به لغو یا کاهش مدت زمان مجازات تکمیلی وی اقدام کند.

نتیجه عدم اجرای مجازات های تکمیلی توسط محکوم علیه:

چنانچه محکوم طی مدت اجرای مجازات تکمیلی، مفاد حکم را رعایت ننماید، دادگاه صادر کننده حکم به پیشنهاد قاضی اجرا احکام  می تواند:

1- برای بار اول مدت مجازات تکمیلی مندرج در حکم را تا یک سوم افزایش می دهد؛

2- در صورت تکرار، بقیه مدت محکومیت را به حبس یا جزای نقدی درجه هفت یا هشت تبدیل می کند.

مجازات تبعی های :

ماده 25 قانون مجازات اسلامی: محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، پس از اجرا حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده، محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می کند:

الف- هفت سال در محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی.

ب- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنیٌ علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار.

پ- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنیٌ علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج.

نکات قابل توجه در خصوص مجازات های تبعی:

1- در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج می شود، لکن در گواهی های صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی گردد، مگر به درخواست مراجع قضایی برای تعیین یا بازنگری در مجازات.

2- در مورد جرائم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع می شود.

3- در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدت های فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع می شود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می گردد.

4- مجازات تبعی برای جرایم عمدی است .5- مجازات تبعی برای جرایم عمدی ای است که محکومیت کیفری شان قطعی شده باشد .6- مجازات های تبعی بعد از اجرای حکم قابل اجرا هستند .

منظور از محرومیت از حقوق اجتماعی چیست؟

زمانی که فرد به موجب مجازات های تبعی از برخی حقوق اجتماعی خود محروم می شود ، این حقوق اجتماعی شامل موارد ذیل است.

حقوق اجتماعی موضوع این قانون به شرح زیر است:

الف- داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا.

ب- عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیأت دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور.

پ- تصدی ریاست قوه قضاییه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری.

ت- انتخاب شدن یا عضویت در انجمن ها، شوراها، احزاب و جمعیت ها به موجب قانون یا با رأی مردم.

ث- عضویت در هیأت های منصفه و امناء و شوراهای حل اختلاف.

ج- اشتغال به عنوان مدیر مسؤول یا سردبیر رسانه های گروهی.

چ- استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاه های حکومتی اعم از قوای سه گانه و سازمان ها و شرکت های وابسته به آنها، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداری ها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و دستگاه های مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آنها.

ح- اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری.

خ- انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام.

د- انتخاب شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی.

ذ- استفاده از نشان های دولتی و عناوین افتخاری.

ر- تأسیس، اداره یا عضویت در هیأت مدیره شرکت های دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا مؤسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی.

دونکته در خصوص مجازت های تکمیلی و تبعی

1- مستخدمان دستگاه های حکومتی در صورت محرومیت از حقوق اجتماعی، خواه به عنوان مجازات اصلی و خواه مجازات تکمیلی یا تبعی، حسب مورد در مدت مقرر در حکم یا قانون، از خدمت منفصل می شوند.

2- هر کس به عنوان مجازات تبعی از حقوق اجتماعی محروم گردد، پس از گذشت مواعد مقرر در ماده(25) این قانون اعاده حیثیت می شود و آثار تبعی محکومیت وی زائل می گردد؛ مگر در مورد:

داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا.

عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیأت دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور.

تصدی ریاست قوه قضاییه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری.

که از حقوق مزبور به طور دائمی محروم می شود.

جهت مشاوره و اعطای وکالت به وکیل کیفری در تماس باشید.22350512 و 26766919

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی علامت گذاری شده اند *