چگونه تامین دلیل بگیرم؟

ممکن است شخص ذی نفع یا دارای حقی، احتمال می دهد که دلایل و مدارک موجود که می توانند در جهت اثبات ادعای او به کار روند، به مرور زمان از بین بروند یا غیر قابل استفاده شوند.

در این موارد امکانی فراهم شده تا شخص چنین دلایل و مدارکی را در امنیت قرار داده و تامین کند.

این اقدام اخذ تامین دلیل یا همان گرفتن تامین دلیل نام دارد که در این مطلب به بررسی آن می پردازیم.

با گروه وکلای آسا همراه باشید. 

ابتدا لازم است تعریف تامین دلیل را بدانیم.

تعریف تامین دلیل

تامین دلیل به معنی در امنیت قرار دادن دلیل است که وجود دارد.

در واقع به موجب ماده ی 149 قانون آیین دادرسی مدنی ، در مواردی ‌که اشخاص ذی ‌نفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان مانند تحقیق محلی و کسب اطلاع از‌ مطلعان و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا‌ متعسر شود، می ‌توانند از دادگاه درخواست تأمین آن دلایل را بنمایند.

درخواست تامین دلیل ممکن است در هنگام دادرسی یا قبل از اقامه ی دعوا باشد. 

مثلا فرد برای اثبات ادعای خود شاهدی دارد که احتمال فوت او وجود دارد، یا فرد می خواهد بابت خسارتی که دیگری به ملک او وارد کرده تقاضای جبران خسارت نماید اما احتمال می دهد که طرف مقابل او آثار خسارت بر ملک او را از بین ببرد. در این موارد فرد می تواند تقاضای تامین دلیل نماید. 

ممکن است تامین دلیل خوانده نداشته باشد. ماده ی 154 قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد:

«در صورتی که تعیین طرف مقابل برای درخواست کننده ی تامین دلیل ممکن نباشد، درخواست تامین دلیل بدون تعیین طرف پذیرفته و به جریان گذاشته خواهد شد.» 

علت گرفتن تامین دلیل چیست؟

تامین دلیل برای حفظ دلایل مورد استناد در دعوایی که مطرح شده یا در آینده ممکن است اقامه شود، انجام می شود.

توجه کنید که موضوع دعوایی که طرح شده یا قرار است طرح شود باید در درخواست تامین دلیل نوشته شود.

چگونه تامین دلیل را اخذ کنم؟

برای آن که تامین دلیل انجام شود، ابتدا خواهان باید درخواست آن را مطرح نماید. در قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است که درخواست تامین دلیل می تواند کتبی یا شفاهی باشد.

اما باید این مسئله مورد بررسی قرار گیرد:

اگر پیش از اقامه ی دعوا قصد تامین دلیل داشته باشید، درخواست شما باید در قالب دادخواست انجام شود.

اگر پس از اقامه ی دعوا قصد تامین دلیل داشته باشید، حالات زیر قابل تصور است:

• اگر انجام تامین دلیل در صلاحیت همان مرجعی باشد ک به دعوا رسیدگی می کند، به موجب یک برگ معمولی و در قالب لایحه می توان تقاضای تامین دلیل نمود.
• اگر تامین دلیل در صلاحیت مرجع رسیدگی کننده به دعوا نباشد، باید برای تامین دلیل دادخواست تقدیم شود. 

برای اخذ تامین دلیل چه مواردی را باید در دادخواست قید کنیم؟

در درخواست تامین دلیل نکات ذیل باید قید شود:

1. مشخصات درخواست ‌کننده و طرف او.
2. موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می ‌شود.
3. اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده است.

مراحل صدور قرار تامین دلیل چیست؟

مراحل صدور قرار تامین دلیل، از ابتدا به صورت زیر است:

1. تهیه و تنظیم دادخواست تامین دلیل
2. آماده نمودن اصل یا فتوکپی مصدق مدارک و مستندات
3. مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت نام در سامانه ثنا
4. ثبت دادخواست تامین دلیل از طریق دفتر خدمات قضایی
5. ارجاع دادخواست به شورای حل اختلاف صالح (شورای حل اختلافی که دلایل و مدارک در حوزه ی آن واقع است)
6. تعیین شعبه در شورای حل اختلاف
7. مراجعه حضوری به شعبه 
8. صدور قرار تامین دلیل توسط شعبه 
9. شعبه انجام تامین دلیل را معمولا به مدیر دفتر ارجاع می دهد.
10. تعیین کارشناس رسمی دادگستری مربوط
11. واریز هزینه ی کارشناسی
12. هماهنگی با کارشناس محترم و انجام موضوع قرار تامین دلیل

تامین دلیل در صلاحیت کجاست؟

با توجه به بند چ ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف، تامین دلیل از نظر ذاتی در صلاحیت شورای حل اختلاف است.

از نظر محلی شورای حل اختلافی صلاحیت دارد که دلایل و امارات در حوزه ی آن قرار دارد.

مثلا در مثالی که در خصوص خسارات وارد شده بر ملک گفتیم، خواهان باید از شورای حل اختلاف محل وقوع ملک تقاضای تامین دلیل بنماید.

هزینه اخذ تامین دلیل چقدر است؟

تامین دلیل، یک دعوای غیر مالی محسوب می شود.

به همین جهت هزینه ی دادرسی آن مطابق تعرفه تعیین شده برای دعاوی غیر مالی پرداخت می شود.

هزینه دادرسی دعاوی غیر مالی نسبت به دعاوی کمتر است و معمولا بین 40 هزار تومان تا 200 هزار تومان هزینه دارند.

اجرای قرار تامین دلیل چگونه است؟

پس از تعیین شعبه در شورای حل اختلاف ، با توجه به موضوع درخواستی برای شما کارشناس تعیین می شود.

در مواردی که نیاز به تعیین کارشناس رسمی دادگستری باشد، مانند موردی که نیاز به ارزیابی میزان خسارات وارده است، از طرف شعبه، کارشناس رسمی تعیین می شود و کارشناس نسبت به انجام موضوع اقدام می نماید.

تامین دلیل به منظور صورت برداری و حفظ دلایل انجام می شود. بنابراین کسی که قرار را اجرا می نماید نمی تواند طرف مقابل را به پرداخت مبلغی به شما یا کلا انجام هر کاری وادار نماید.

اما اگر طرف مقابل یا هر شخص دیگری مانع از اجرای کارشناسی شود، کسی که مجری قرار تامین دلیل است با کمک نیروی انتظامی می تواند نسبت به انجام موضوع قرار اقدام نماید.

می توان به تامین دلیل اعتراض کرد؟

ممکن است این سوال برای شما ایجاد شود که آیا قرار تامین دلیل یا نتیجه ی آن قابل اعتراض است؟

پاسخ این سوال منفی است.

فقط طرف مقابل برای انجام تامین دلیل احضار می شود.

البته عدم حضور او مانع از انجام تامین دلیل نیست. با اینکه صورت مجلس تامین دلیل قابل اعتراض نیست اما خلاف مندرجات آن قابل اثبات است.

اعتبار تامین دلیل چقدر است؟

میزان اعتبار تامین به نظر دادگاه بستگی دارد. مطابق ماده ی 155 قانون آیین دادرسی مدنی:

«تامین دلیل برای حفظ آن است و تشخیص درجه ی ارزش آن در موارد استفاده، با دادگاه می باشد.»

ممکن است شما برای ملکی از طریق تامین دلیل کارشناسی کرده باشید، ولی دادگاه مجدد موضوع را به کارشناسی ارجاع دهد. 

این امر از این بابت است که اصولا تامین دلیل یک امر یک طرفه است. ولی در کارشناسی که از طریق دادگاه انجام می شود. امکان اعتراض به نظر کارشناسی برای طرف مقابل وجود دارد.

گرفتن تامین دلیل برای ساختمان:

در موارد گوناگونی ممکن است شما تقاضای تامین دلیل در مورد ساختمان را داشته باشید.

مثلا در مواردی که فردی با انجام عملیاتی مثل گودبرداری غیر اصولی باعث ورود خسارت به ملک شما شده است، یا شخصی تعهد داشته کاری در ملک شما انجام دهد ولی نصفه و نیمه انجام داده. در این موارد به همان ترتیب گفته شده تقاضای تامین دلیل را مطرح نمایید.

در شورای حل اختلاف یکی از کارشناسان رسمی دادگستری در حوزه ی راه و ساختمان، برای انجام موضوع قرار تامین دلیل تعیین می شود. پس از تعیین کارشناس ضمن هماهنگی با وی در محل وقوع ملک حاضر شوید تا مفاد قرار اجرا شود.  

جهت مشاوره با وکیل حقوقی با ما در ارتباط باشید. 22350512