اعاده دادرسی از راه های شکایت از رای است که اختصاص به احکام دارد. یعنی از قرارها نمی توان اعاده دادرسی نمود. با توجه به اینکه اعاده دادرسی یکی از راه های فوق العاده اعتراض است.

تصمیم داریم آن را در امور حقوقی و کیفری برای شما بررسی نماییم. با گروه وکلای آسا همراه باشید.

اعاده دادرسی یعنی چه؟

اعاده دادرسی از طرق فوق العاده اعتراض  از آراء می باشد که تنها اختصاص به احکام دارد و رسیدگی دوباره به دعوا را نزد مرجع صادر کننده حکم امکان پذیر می کند. اعاده دادرسی از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است. در واقع این شکایت موجب می شود دادرسی دوباره از سر گرفته شود. 

اعاده دادرسی هم در امور حقوقی امکان پذیر است و هم در امور کیفری که ما هر یک را جداگانه بررسی می نماییم.

چون اعاده دادرسی از طرق فوق العاده اعتراض است، فقط در موارد خاصی امکان پذیر است.

از چه آرائی می توان اعاده دادرسی نمود؟

هم در امور حقوقی و هم در امور کیفری، اعاده دادرسی ویژه احکام قطعی دادگاه ها است. به این ترتیب:

• اولا قرارهای دادگاه، یعنی قرارهای قاطع دعوا (مانند ابطال دادخواست یا منع تعقیب) و قرارهای تامینی، قابلیت اعاده دادرسی ندارند. 
• ثانیا از احکام غیر قطعی نمی توان اعاده دادرسی نمود. بنابراین تا زمانی که حکمی قطعی نشده قابلیت اعاده دادرسی ندارد.

 ”  اعاده دادرسی مدنی  “

ابتدا اعاده دادرسی در امور حقوقی را بررسی می نماییم:

جهات اعاده دادرسی مدنی :

جهات اعاده دادرسی در ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است. البته دادگاه در صورتی درخواست اعاده دادرسی را می پذیرد که وجود یکی از جهات زیر ثابت شود:

1- موضوع حکم مورد ادعای خواهان نبوده باشد.

منظور این است که خواسته دعوا با آنچه نسبت به آن حکم صادر شده متفاوت باشد.

2- حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد. 

3- وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد. 

4- حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون آنکه سبب ‌قانونی موجب این مغایرت باشد.

برای تحقق این جهت اعاده دادرسی 5 شرط باید وجود داشته باشد:

• صدور دو حکم متضاد (مخالف)
• هر دو حکم باید قطعی شده باشند.
• دو حکم باید مخالف باشند.
• دعوای منتهی به صور حکم اول، همان دعوای منتهی به صدور حکم دوم باشد.
• هر دو حکم باید از یک دادگاه صادر شده باشد. 

5- طرف مقابل درخواست‌کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به‌کار برده که در حکم دادگاه مؤثر بوده است.

6- حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم، جعلی بودن آنها ثابت شده باشد.

برای تحقق این جهت اعاده دادرسی، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:

• حکم دادگاه به استناد سند صادر شده باشد.
• سند مجعول باید مستند حکم مورد درخواست اعاده دادرسی بوده باشد.
• جعلی بودن سند مستند حکم به موجب حکم نهایی در مرجع صالح اثبات شده باشد.
• درخواست کننده اعاده دادرسی، رای نهایی جعلی بودن سند را پیوست دادخواست اعاده دادرسی نماید. 

7- پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به ‌دست آید که دلیل حقانیت درخواست‌کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یادشده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.

مهلت اعاده دادرسی حقوقی چقدر است؟

با توجه به قانون آیین دادرسی مدنی، مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران، 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه است.

مبدا محاسبه این مهلت به صورت زیر است:

• نسبت به آراء حضوری قطعی، از تاریخ ابلاغ.
• نسبت به آراء غیابی، از تاریخ انقضاء مهلت واخواهی و تجدیدنظرخواهی.
• ابتدای مهلت اعاده دادرسی در خصوص احکام حضوری قابل تجدیدنظر، تاریخ پایان یافتن مهلت تجدیدنظر است.
• اگر جهت اعاده دادرسی مغایر بودن دو حکم باشد، ابتدای مهلت از تاریخ آخرین ابلاغ هر یک از دو حکم است.
• اگر جهت اعاده دادرسی جعلی بودن اسناد یا حیله و تقلب طرف مقابل باشد، ابتدای مهلت اعاده دادرسی، تاریخ ابلاغ حکم نهایی مربوط به اثبات جعل یا حیله و تقلب است.
• اگر جهت اعاده دادرسی به دست آمدن اسناد و مدارک جدید باشد، ابتدای مهلت از تاریخ وصول اسناد و مدارک یا اطلاع از وجود آنها محاسبه می شود.
• در خصوص احکام غیابی که از دادگاه تجدیدنظر صادر می شوند، ابتدای مهلت اعاده دادرسی از تاریخ پایان یافتن مهلت اعتراض شروع می شود.

اگر در مهلت نتوانستم اعاده دادرسی مدنی کنم راه حلی دارد؟

تقاضای اعاده دادرسی تنها در مهلت تعیین شده پذیرفته می شود.

مگر اینکه درخواست کننده ثابت کند که عدم اقدام او به دلیل وجود عذر موجهی بوده و در این صورت باید دلایل موجه بودن عذر خود را ضمن تقاضای اعاده دادرسی به دادگاه تقدیم نماید.

در صورتی که دادگاه عذر او را مورد تشخیص دهد، قرار قبول اعاده دادرسی را صادر می نماید.

جهات عذر موجه عبارتند از:

1. بیماری که مانع از حرکت است.
2. فوت یکی از والدین یا همسر یا فرزندان.
3. حوادث قهریه از قبیل سیل، زلزله و حریق که بر اثر آن اعاده دادرسی در مهلت مقرر ممکن نباشد.
4. توقیف یا حبس بودن به نحوی که نتوان در مهلت مقرر اعاده دادرسی کرد.

آیا مهلت های اعتراض قابل تمدید است؟

تمدید مهلت درخواست اعاده دادرسی ممنوع است؛ مگر در مواردی که قانون معین کرده است. تمدید مهلت تنها در دو مورد مجاز شمرده شده است: 

• چنانچه شخصی که حق درخواست اعاده دادرسی را دارد، قبل از انقضاء مهلت اعاده دادرسی، ورشکسته یا محجور یا فوت شود، مهلت جدید از تاریخ ابلاغ حکم به مدیر تصفیه شخص ورشکسته و قیم شخص محجور و درصورت فوت به وراث یا قائم‌مقام یا نماینده قانونی وراث ابلاغ می ‎شود.

• اگر سمت يكي از اشخاص که به عنوان نمايندگي از قبیل ولایت یا قيمومت یا وصایت در دعوا دخالت داشته ‎اند، قبل از انقضاء مهلت درخواست اعاده دادرسی از بین برود، مهلت مقرر از تاریخ ابلاغ حکم به كسي که به این سمت تعيين می ‎شود، آغاز خواهد شد و اگر زوال این سمت به واسطه رفع حجر باشد، مهلت درخواست اعاده دادرسی از تاریخ ابلاغ حکم به كسي که از وی رفع حجر شده است، آغاز می ‎شود.

هزینه اعاده دادرسی امور حقوقی در سال 99 چقدر است؟

میزان هزینه دادرسی اعاده دادرسی در دعاوی مالی و غیر مالی با یکدیگر متفاوت است.

هزینه دادرسی دعوای غیر مالی

به این ترتیب که اگر دعوا، از دعاوی غیر مالی باشد هزینه دادرسی از چهل هزار تومان تا صد و هشتاد هزار تومان است.

هزینه اعاده  دادرسی دعاوی مالی 

هزینه اعاده دادرسی معادل پنج و نیم درصد محکوم به است. منظور از محکوم به آن مبلغی است که خوانده به پرداخت آن محکوم گردیده است.

لازم به ذکر است مبالغ فوق مطابق تعرفه خدمات قضایی سال 1399 نوشته شده است.  

انواع اعاده دادرسی حقوقی :

اعاده دادرسی بر دو نوع است: 

• اعاده دادرسی اصلی: عبارت است از اینکه متقاضی اعاده دادرسی به طور مستقل آن را درخواست نماید.
• اعاده دادرسی طاری: عبارت است از اینکه در اثنای یک دادرسی حکمی به عنوان دلیل ارائه شود و کسی که حکم یاد شده علیه او ابراز گردیده نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی نماید.

مرجع درخواست اعاده دادرسی مدنی کجاست؟

 مرجع درخواست اعاده دادرسی بر اساس نوع آن متفاوت است. به این صورت که دادخواست اعاده دارسی اصلی باید به دادگاه صادرکننده حکم قطعی تقدیم شود.

با در نظر گرفتن این موضوع اگر نسبت به رای صادره تقاضای تجدیدنظر ‌خواهی شده باشد، دادخواست اعاده دادرسی باید به دادگاه تجدیدنظر تقدیم شود.

اگر رای صادره بدون اعتراض و تجدیدنظر خواهی قطعی شده باشد، درخواست اعاده باید به همان دادگاه بدوی تقدیم شود. 

دادخواست اعاده دادرسی طاری باید به دادگاهی تقدیم شود که حکم در آنجا به عنوان دلیل ابراز شده ولی مرجع رسیدگی، دادگاه صادرکننده حکم است. 

آیا اعاده دادرسی مدنی ، اجرای حکم را متوقف می کند؟

 درخواست اعاده دادرسی مانع اجرای حکم نیست.

اما از آنجا که ممکن است از اجرای حکم به متقاضی اعاده دادرسی خسارت وارد گردد، با صدور قرار قبولی اعاده دادرسی به شرح زیر اقدام می شود:

• چنانچه محکومٌ به غیرمالی باشد، اجرای حکم متوقف می شود.
• چنانچه محکومٌ به مالی باشد نیز اجرای حکم متوقف می گردد؛ مگر اینکه امکان اخذ تامین و جبران خسارت احتمالی وجود داشته باشد.

که در این صورت به تشخیص دادگاه از محکومٌ له تامین مناسب گرفته می شود و اجرای حکم ادامه می باید.

باید توجه داشت که دادگاه در این خصوص نباید راسا اقدام کند بلکه با تقاضای خواهان اعاده دادرسی، دادگاه دستور توقف اجرای حکم را می دهد.

پس از توقف عملیات اجرایی تا معلوم شدن نتیجه قطعی اعاده دادرسی، عملیات همچنان متوقف می ماند.

رای دادگاه در مرحله اعاده دادرسی مدنی:

چنانچه دادگاه پس از رسیدگی، درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد درخواست اعاده دادرسی را نقض و حکم مقتضی صادر می کند.

در صورتی که درخواست اعاده دادرسی در مورد قسمتی از حکم باشد، تنها همان قسمت نقض می ‎شود. حکمی که در نتیجه اعاده دادرسی صادر می شود، از حیث تجدیدنظر یا فرجام خواهی تابع مقررات مربوط خواهد بود. 
در صورتی که جهت اعاده دادرسی، مغایرت دو حکم باشد و دادگاه پس از رسیدگی درخواست اعاده دادرسی را وارد بداند، حکم دوم (حکمی که دیرتر صادر شده ) را نقض می‌کند و حکم اول به قوت خود باقی خواهد بود. 

درخواست تصحیح رای از رای صادر شده در مرحله اعاده دادرسی مدنی

اگر در رایی که در مرحله اعاده دادرسی صادر می شود سهو یا اشتباهی صورت گیرد، تا زمانی که آن رای مورد شکایت قرار نگرفته تصحیح آن با دادگاه صادرکننده حکم خواهد بود که در این خصوص راسا یا به درخواست هر یک از طرفین اقدام می‌کند.

چگونگی اجرای رای صادره در مرحله اعاده دادرسی مدنی :

با توجه به ماده 39 قانون اجرای احکام مدنی، هر گاه حکمی که به موقع اجرا گذارده شده بر اثر اعاده دادرسی به موجب حکم نهایی بی اثر شود، عملیات اجرائی به دستور دادگاه اجرا کننده حکم به حالت قبل از اجرا برمی گردد .

در صورتی که محکوم به عین معین بوده و امکان استرداد آن وجود نداشته باشد، مامور اجرا مثل یا قیمت آن را وصول می نماید. اعاده عملیات اجرائی به دستور دادگاه و بدون صدور اجرائیه به عمل می آید. 

{{{ اعاده دادرسی کیفری }}}

اعاده دادرسی در امور حقوقی و کیفری متفاوت است.

انواع اعاده دادرسی کیفری

در امور کیفری، اعاده دادرسی و تقاضای رسیدگی مجدد، به دو صورت قابل طرح است:

• اعاده دادرسی از طریق دیوان عالی کشور
• اعاده دادرسی از طریق رئیس قوه قضائیه

اعمال ماده 474 چیست؟

در این روش دادگاه هم عرض دادگاه صادرکننده حکم قطعی با موافقت دیوان عالی کشور به دعوایی که یک بار به آن رسیدگی قطعی شده، مجددا رسیدگی می نماید.

اعاده دادرسی از طریق دیوان عالی کشور تنها نسبت به احکام محکومیت قطعی قابل طرح است.

البته اعاده دادرسی نسبت به این دسته از آرا تنها در صورتی پذیرفته می شود که یکی از جهات مصرحه در قانون قانونی وجود داشته باشد.

موارد اعاده دادرسی کیفری در قانون جدید:

جهات اعاده دادرسی کیفری عبارتند از:

1. کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.
2. چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به ‌گونه ‏ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.
3. شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضایی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی‌گناهی یکی از آنان احراز گردد.
4. درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.
5. در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.
6. پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی‌گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.
7. عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.

چه کسانی می توانند تقاضای اعاده دادرسی کیفری نمایند؟

با توجه به ماده 475 قانون آیین دادرسی کیفری، افراد زیر می توانند تقاضای اعاده دادرسی از طریق دیوان عالی کشور را مطرح نمایند:

• محکومٌ ‌علیه یا وکیل یا نماینده قانونی او و در صورت فوت یا غیبت محکومٌ ‌علیه، همسر و وراث قانونی و وصی او
• دادستان کل کشور
• دادستان مجری حکم

هزینه اعاده دادرسی کیفری چقدر است؟

برای تقاضای اعاده دادرسی از طریق دیوان عالی کشور باید مبلغی به عنوان هزینه دادرسی پرداخت شود. این مبلغ با توجه به جدول تعرفه خدمات قضایی سال 1399 معادل پنجاه هزار تومان است.

مرجع اعاده دادرسی کیفری کجاست؟

با توجه به ماده 476 قانون آیین دادرسی کیفری، درخواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور تسلیم می شود.

این مرجع بعد احراز انطباق موضوع با یکی از جهات اعاده دادرسی (ماده 474) با تجویز اعاده دادرسی، رسیدگی مجدد را به دادگاه هم عرض دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارجاع می دهد. در صورتی که هیچ یک از جهات اعاده دادرسی وجود نداشته باشد، دیوان عالی کشور قرار رد اعاده دادرسی را صادر می نماید.

اعاده دادرسی کیفری ماده 477:

نوع دیگری از اعاده دادرسی وجود دارد که اگر چه در قانون آیین دادرسی کیفری مطرح شده است، اما در موضوعات حقوقی نیز قابل اعمال است.

در این طریق، اعاده دادرسی به تجویز رئیس قوه قضائیه انجام می شود.

این تجویز یا درخواست آن مقید به مهلت یا مدت زمان خاصی نیست. اعاده دادرسی از این طریق محدود به احکام نیست و هر حکم یا قرار قطعی می تواند موضوع بررسی و تجویز اعاده دادرسی قرار گیرد.

اعاده دادرسی از طریق رئیس قوه قضائیه محدود به مصادیق مصرح و خاصی نیست و تنها یک ضابطه در مورد آن وجود دارد؛ اینکه رای خلاف بیّن شرع باشد. 

منظور از خلاف بیّن شرع این است که احکام شرع در خصوص موضوع به قدری روشن باشند که حکم دادگاه آشکارا برخلاف آن دیده شود. تشخیص این موضوع که رای خلاف بیّن شرع است و تجویز اعاده دادرسی، با رئیس قوه قضائیه است. 

توجه داشته باشید در این شیوه رئیس قوه ی قضائیه تنها اعاده دادرسی را تجویز می نماید نه اینکه رای را نقض نماید.

آراء مشمول ماده 477 آیین دادرسی کیفری 

بر خلاف اعاده دادرسی در امور حقوقی و اعاده دادرسی از طریق دیوان عالی کشور که مخصوص احکام قطعی است، اعاده دادرسی به تجویز رئیس قوه قضائیه، هم در مورد احکام و هم در مورد قرارها قابل اعمال است. تنها شرط موجود این است که حکم یا قرار باید قطعی شده باشد. تفاوتی نمی کند که رای از کدام مرجع قضایی، اعم از مراجع حقوقی یا کیفری، شورای حل اختلاف یا دیوان عالی کشور، صادر شده باشد.

حتی آراء شعب دیوان عالی کشور در مورد تجویز اعاده دادرسی و دستور موقت دادگاه ها نیز می تواند مشمول این نوع از اعاده دادرسی قرار گیرد.

چه کسانی می توانند تقاضای اعمال ماده 477 را نمایند؟

درخواست این شکل از اعاده دادرسی منحصرا در اختیار محکوم علیه نیست.

بلکه شاکی هم می تواند آن را درخواست نماید.

همچنین اگر رئیس قوه قضائیه رای قطعی صادره از هر یک از مراجع قضایی را خلاف شرع بیّن تشخیص دهد می تواند در این زمینه راسا دخالت نماید.

همچنین با توجه به تبصره 3 ماده ی 477 قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که رئیس دیوان عالی کشور، دادستان کل کشور، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح و یا رئیس کل دادگستری استان در انجام وظایف قانونی خود، رأی قطعی اعم از حقوقی یا کیفری را خلاف شرع بیّن تشخیص دهند، می‌توانند با ذکر مستندات از رئیس قوه قضاییه درخواست تجویز اعاده دادرسی نمایند. 

مهلت و هزینه درخواست اعمال ماده 477:

تجویز اعاده دادرسی از طریق رئیس قوه قضائیه یا درخواست آن محدود به مهلت یا مدت زمان خاصی نیست. هزینه این درخواست نیز با توجه به جدول تعرفه خدمات قضایی سال 1399، سی هزار تومان است.

نتیجه اعاده دادرسی کیفری چیست؟

در صورتی که مجازات مندرج در حکم، از نوع مجازات های سالب حیات یا سایر مجازات‌های بدنی یا قلع و قمع بنا باشد، شعبه دیوان ‌عالی کشور با وصول تقاضای اعاده دادرسی قبل از اتخاذ تصمیم درباره تقاضا، دستور توقف اجرای حکم را می‌دهد.

هرگاه تقاضای اعاده دادرسی پذیرفته شود، اجرای حکم تا صدور حکم مجدد به تعویق می‌افتد.

در این صورت چنانچه از متهم تأمین اخذ نشده و یا تأمین منتفی شده باشد یا متناسب نباشد، دادگاهی که پس از تجویز اعاده دادرسی به موضوع رسیدگی می‌کند، تأمین لازم را اخذ می‌نماید. پس از شروع به محاکمه جدید، هرگاه دلایلی که اقامه شده قوی باشد، قرار توقف آثار و تبعات حکم اولی، فوری صادر می ‌شود. 

اگر جهت اعاده دادرسی، مغایرت دو حکم باشد، دادگاه پس از قبول اعاده دادرسی، هر یک را که صحیح تشخیص دهد، تأیید و رأی دیگر را نقض می کند و چنانچه هر دو رأی را نادرست تشخیص دهد پس از نقض آنها وفق مقررات رسیدگی می‌کند.

جهت مشاوره با وکیل کیفری و وکیل حقوقی با ما در ارتباط باشید. 22350512