آنچه در این مقاله مطالعه می کنید همه در پاسخ به این سوال است که تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری چیست؟ در واقع در مورد تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری باید بگوییم، قانون از افرادی که سلامت روانی ندارند، در زمینه های گوناگون حمایت ویژه ای می کند. از جمله اینکه فقدان عقل و سلامت روانی را از عوامل رافع مسئولیت کیفری می داند. اما اولا هر بیماری روانی مشمول این حمایت نیست. ثانیا در همه ی موارد مسئولیت کیفری از شخص رفع نمی شود. بنابراین لازم به ذکر است که این موضوع تنها تحت عنوان جنون و مسئولیت کیفری قابل بحث است. اگر در این باب سوالی دارید با ما در این مقاله همراه باشید.
گروه وکلای آسا همواره می کوشد ضمن تولید محتوا در باب دانستنی های حقوقی اعم از تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری و غیره، شما را از باکیفیت ترین و تخصصی ترین مشاوره ها در امور حقوقی و کیفریب بهره مند سازد. بدین منظور می توانید از راه های ارتباطی ارائه شده در این سایت استفاده نمایید.
مسئولیت کیفری
قبل از آنکه به بررسی تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری بپردازیم لازم است با مفهوم و ماهیت مسئولیت کیفری در قانون ایران آشنا شویم. مسئولیت کیفری یعنی شخص را به دلیل ارتکاب رفتاری که قانونگذار آن را جرم می داند و آثار و پیامد های نا مطلوبی دارد، در برابر مقامات قضایی ملزم به پاسخگویی بدانیم.
یعنی انجام یک جرم برای فرد مسئولیت ایجاد می نماید. مطابق قانون مجازات اسلامی، مسئولیت کیفری زمانی محقق می شود که فرد در حین ارتکاب جرم، عاقل، بالغ و مختار باشد. در واقع اگر مرتکب عقل، بلوغ و اختیار نداشته باشد، برای او مسئولیت کیفری ایجاد نمی شود. موضوع تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری را در بحث عوامل رافع مسئولیت کیفری بیشتر توضیح می دهیم.
به منظور مطالعه بیشتر کلیک کنید: قرار مجرمیت
عوامل رافع مسئولیت کیفری در قانون مجازات جدید
گاهی برای ایجاد مسئولیت کیفری برای شخص، مانع وجود دارد. یعنی با وجود اینکه شخص مرتکب جرم شده است. اما برای او مسئولیت کیفری ایجاد نمی شود. در نتیجه امکان مجازات کردن او وجود ندارد. توضیح اینکه برای ایجاد مسئولیت کیفری، شخص باید در زمان ارتکاب جرم، عاقل، بالغ و مختار باشد. حال اگر کسی جرم انجام دهد ولی در زمان انجام جرم یکی از این سه وصف را موجود نباشد، برای او مسئولیت کیفری ایجاد نمی شود. عواملی که مانع از ایجاد مسئولیت کیفری می شوند، علل رافع مسئولیت کیفری نامیده می شود. این علل عبارت اند از:
- صغر: افراد نابالغ و صغیر مسئولیت کیفری ندارند. سن بلوغ در دختران نه سال تمام قمری و در پسران پانزده سال تمام قمری است.
- اکراه: اگر کسی بر اثر اکراه غیر قابل تحمل مرتکب جرم شود، مجازات نمی شود. زیرا در ارتکاب رفتار اختیار نداشته است.
- جنون: اگر کسی در زمان ارتکاب جرم دچار اختلال روانی باشد، به گونه ای که اراده و قوه ی تشخیص نداشته باشد، مسئولیت کیفری ندارد.
تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری
یکی از مواردی که به عنون علل رافع مسئولیت کیفری از آن یاد کردیم جنون می باشد. در مبحث تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری اگر کسی در حین ارتکاب جرم، دچار جنون باشد، به گونه ای که اراده ای از خود نداشته باشد و قوه ی درک و فهم او کار نکند، از نظر کیفری مسئول شناخته نمی شود. به کسی که دچار جنون باشد، مجنون گفته می شود. مجنون کسی است که فاقد وصف عقل است و قوه ی درک و عقل ندارد. در ادامه انواع جنون را بررسی می کنیم.
تاثیر انواع جنون بر مسئولیت کیفری
در بحث تاثیر جنون بر میئولیت کیفری دو نوع جنون مد نظر ماست. این دو نوع از قرار زیر است:
- دائمی: جنونی است که استمرار داشته و مداوم است. یعنی در هیچ زمانی نمی توان گفت اعمال فرد از روی عقل و درک است.
- ادواری: به این صورت است که فرد گاهی در حال جنون است و اعمال او منشاء عقلانی ندارد و گاهی در حال افاقه (سلامت روان) است؛ یعنی می تواند موضوعات مختلف را درک کند و حتی تصمیم بگیرد. مثلا برخی افراد در فصول خاصی از سال دچار جنون می شوند، جنون این قبیل افراد دوره ای است یعنی در زمان های خاصی جنون در او پدید می آید.
حال که با انواع جنون آشنا شدیم در قسمت های بعدی بر آنیم تا تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری را در شرایط متفاوت بررسی کنیم. گفتنی است که شرایط پیش رو از مهمترین و پر تکرار ترین موضوعات بین کاربران می باشد که به همین جهت در صدد پاسخ و بررسی آنها بر آمیدم. از همراهی شما سپاسگزاریم.
تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری در زمان ارتکاب جرم
در قانون می خوانیم : هر گاه مرتکب در زمان ارتکاب جرم دچار اختلال روانی بوده به نحوی که فاقد اراده یا قوه تمییز باشد مجنون محسوب می شود و مسئولیت کیفری ندارد. در نتیجه در باب تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری باید بگوییم که پس احراز جنون مرتکب باعث زوال مسئولیت کیفری او می شود. هر گاه بازپرس در جریان تحقیقات خود احتمال دهد متهم در حین ارتکاب جرم مجنون می باشد، تحقیقات لازم را از نزدیکان و سایر مطلعان به عمل می آورد. نظریه پزشکی قانونی را تحصیل می کند. سپس با احراز جنون، قرار موقوفی تعقیب را صادر می نماید.
اگر دادگاه نیز، در جریان رسیدگی احتمال دهد متهم حین ارتکاب جرم مجنون می باشد، با رعایت ترتیبات بالا، اقدام به صدور قرار موقوفی تعقیب می کند. اما اگر جرم منتسب به متهم از مواردی باشد که باید دیه پرداخت شود، چون دیه حق مجنی علیه (شخص آسیب دیده از جرم) است. در نتیجه جنون یا سلامت عقل مرتکب بر ایجاد حق برای شخص آسیب دیده تاثیری ندارد. این بدان معناست که مجنی علیه می تواند دیه را مطالبه نماید.
تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری قبل از صدور حکم قطعی
یکی از موارد مهم در این بحث، تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری قبل از صدور حکم قطعی است. اگر مرتکب در زمان انجام جرم عاقل باشد اما پس از ارتکاب جرم و پیش از صدور حکم قطعی مجنون شود، در این صورت، موارد زیر را متصور هستیم:
- اگر جرم از جرائم مربوط به حق الله یا حقوق عمومی باشد، فرآیند دادرسی تا زمان بهبودی مجنون متوقف می شود.
- اما اگر جرم مربوط به حق الناس و حقوق افراد جامعه مانند قصاص یا جرائمی نظیر قذف (نسبت دادن زنا یا لواط به دیگری) باشد، فرآیند دادرسی تا زمان افاقه و بهبودی مرتکب به تاخیر می افتد. مگر آنکه شرایط اثبات جرم به نحوی باشد که فرد مجنون یا فاقد هوشیاری در صورت افاقه و سلامت عقل هم نتواند از خود رفع اتهام کند که در این صورت رسیدگی انجام می شود. البته این امر از نظر انسانی پسندیده نیست. چرا که شخص مجنون اهمیت و سرنوشت دادرسی را درک نمی کند و نمی تواند در برابر اتهامات وارده از خود دفاع کند.
تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری پس از صدور حکم قطعی
تاثیر جنون بر مسئولیت کیفری بر مجازات فرد چگونه است؟ باید بدانید که اگر مرتکب در زمان انجام جرم و دادرسی عاقل بوده اما پس از صدور حکم قطعی مجنون شود، در این صورت:
- اگر مجازات سالب حیات باشد، مثل قصاص، اعدام و … اجرا می شود.
- اگر مجازات سالب حیات نباشد مثل تبعید، حبس، قصاص عضو و … اجرا می شود مگر اینکه اجرای مجازات بهبودی مجنون را به تاخیر اندازد.
تاثیر جنون آنی بر مسئولیت کیفری
آنچه به عنوان آخریم مطلب به بررسی آن می پردازیم، تاثیر جنون آنی بر مسئولیت کیفری است. بسیاری از افرادی که مرتکب قتل می شوند، بیان می کنند که در زمان قتل دچار عصبانیت شدید و جنون آنی شده اند. در حالی که عصبانیت شدید جنون محسوب می شود. معمولا این ادعا با این امید مطرح می شود که مسئولیت کیفری از عهده ی فرد ساقط شود. اما باید توجه کنید که اثبات جنون آنی بسیار سخت و پیچیده است. چرا که معیار قانون این است که فرد در زمان ارتکاب جرم اراده و قوه‌ی تمییز خود را از دست می دهد و احراز این موضوع مشکل است. اما اگر کسی بتواند اثبات کند که واقعا در زمان انجام جرم قوه ی درک و اراده نداشته است، مسئولیت کیفری از او رفع می شود.
دیدگاهتان را بنویسید