همه ی ما در اوقات مختلف شاهد دعوا و نزاع در خیابان ها بوده ایم. عمدتا این دعواها دلیل خاصی ندارند و شاید اگر اندکی سعه ی صدر داشته باشیم، اصلا اتفاق نمی افتند. البته در این میان افرادی هم هستند که افتخار شان تعداد نزاع ها و مشت هایی است که حواله ی دیگران کرده اند. به هر جهت، قانون ایران نزاع دسته جمعی و شرکت در دعوا را جرم می داند و به این ترتیب افرادی که وارد نزاع می شوند قابل مجازات هستند.
در این مطلب به بررسی این جرم و مجازات آن می پردازیم. در صورت تمایل به مطالعه در امور حقوقی و کیفری دیگر کلیک کنید: قرار مجرمیت
با گروه وکلای آسا همراه باشید.
فهرست
- 1 تعریف نزاع دسته جمعی چیست؟
- 2 رای وحدت رویه نزاع دسته جمعی :
تعریف نزاع دسته جمعی چیست؟
ابتدایی ترین چیزی که به بررسی آن می پردازیم معنا و مفهوم نزاع دسته جمعی است. نزاع در لغت به معنای آشوب، ستیزه و جدال است. در اصطلاح نزاع عبارت است از مداخله ی چند نفر در درگیری. منظور از چند نفر، حداقل سه نفر است که در دعوا و درگیری دخالت دارند.
جهت مطالعه بیشتر کلیک کنید: اقرار چیست؟
عناصر تشکیل دهنده جرم نزاع دسته جمعی چیست؟
برای تشکیل هر جرمی، وجود سه عنصر لازم و ضروری است. جرم نزاع دسته جمعی نیز از این قاعده مستثنی نیست. این عناصر برای تحقق این جرم عبارت اند از:
- قانونی
- مادی
- روانی یا معنوی
در ادامه هریک از این عناصر را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم با ما همراه باشید.
عنصر قانونی جرم نزاع دسته جمعی چیست؟ (قانون چه می گوید؟)
با توجه به ماده 2 قانون مجازات اسلامی، تا زمانی که در قانون برای رفتاری مجازات تعیین نشده باشد، آن رفتار جرم محسوب نمی شود.
به این ترتیب برای تشخیص اینکه چه رفتاری جرم است و چه رفتاری جرم نیست باید به قوانین کیفری مراجعه نمود. به ماده ی قانونی که برای رفتاری مجازات تعیین می نماید، عنصر قانونی جرم گفته می شود.
عنصر قانونی جرم نزاع دسته جمعی نیز ماده ی 615 قانون مجازات اسلامی ، بخش تعزیرات می باشد که در بندهای قبل آن را خواندیم.
عنصر مادی چیست جرم تزاع دسته جمعی چیست؟ (عملا چه اتفاقی باید بیفتد)
مهم ترین چیزی که در عنصر مادی جرم بررسی می شود، رفتار و نتیجه جرم است. در این بخش هر دو مورد را برای جرم نزاع دسته جمعی بررسی می کنیم.
رفتار مجرم: ابتدا باید بررسی کنیم که قانونگذار ارتکاب چه عمل و رفتاری را جرم انگاری نموده است. رفتار این جرم عبارت است از منازعه کردن با یکدیگر. این منازعه نیاز به انجام رفتار و برخورد فیزیکی دارد و درگیری همی لفظی را در برنمی گیرد.
در نتیحه جه اتفاقی باید بیفتد: جرم نزاع از جمله جرائم مقید است، یعنی علاوه بر ارتکاب رفتار، تحقق آن به تحقق نتیجه ی جرم بستگی دارد. در ماده ی 615 قانون مجازات اسلامی، سه نتیجه برای این جرم بیان شده است:
- نزاع منجر به قتل و کشته شدن کسی شود.
- نزاع منجر به نقص عضو کسی بشود.
- نزاع منجر به ضرب و جرح گردد.
به این ترتیب صرف درگیری کافی نیست و نزاع کنندگان در صورتی مجازات می شوند که یکی از نتایج گفته شده محقق شود. نکته ی بسیار مهم این است که باید بین نزاع دسته جمعی و وقوع قتل، نقص عضو یا ضرب و جرح رابطه ی سببیت برقرار باشد. یعنی به سبب نزاع و درگیری هر یک از نتایج گفته شده اتفاق افتاده باشد.
عنصر روانی جرم نزاع دسته جمعی چیست؟ ( تاثیر سو نیت در این جرم چیست)
منظور از عنصر روانی آن است که مرتکبین با علم و قصد وارد نزاع دسته جمعی و درگیری شده و در آن دخالت داشته باشند. در واقع آنها باید با اراده ی آزاد وارد نزاع شده باشند و تحت زور و اجبار دیگران تن به مداخله در دعوا نداده باشند.
شرایط تحقق جرم نزاع دسته جمعی چیست؟
برای آنکه این نوع از نزاع حادث شود چه شرایط و شروطی لازم است؟ در پاسخ به این سوال کلیدی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- هر یک از شرکت کنندگان در نزاع باید جزئی از رفتار را انجام دهند و صرف حضور فردی در هنگام منازعه نمی تواند شرکت در نزاع دسته جمعی محسوب شود.
- منازعه، درگیری فیزیکی است و نزاع لفظی را شامل نمی‌شود.
- همچنین برای تحقق این جرم حضور بیش از ۳ نفر ضروری است.
- شرط تحقق شرکت در نزاع، نا معلوم بودن نحوه و کیفیت فعل مجرمانه افراد حاضر در منازعه است. چرا که اگر بتوان مرتکب اصلی را شناخت با او در حدود مواد راجع به ضرب و جرح عمدی رفتار خواهد شد.
- احراز رابطه سببیت بین نتیجه ی واقع شده و منازعه ضرورت دارد؛ به گونه ای که اگر نزاع اتفاق نمی افتاد، صدمه ای هم وارد نمی شد.
- صرف شرکت در نزاع و تحقق نتایجی مثل قتل، نقص عضو یا ضرب و جرح، موجب محکومیت هر یک از مرتکبان به کیفر های مطروحه قانونی است و ضرورتی ندارد که شرکت کننده در نزاع، خود نیز ضرب و جرحی وارد کرده باشد.
- تفاوتی ندارد که مجنی‌علیه (کسی که آسیب به او وارد شده) از جمله طرف های درگیر بوده باشد یا میانجی یا شخص ثالث. بنابراین لازم نیست مجنی‌علیه حتماً خود از شرکت کنندگان در منازعه باشد.
جنبه ی خصوصی جرم نزاع دسته جمعی
در این بخش جنبه خصوصی جرم نزاع دسته جمعی یا جرم نزاع را بررسی می کنیم. از همراهی شما سپاسگزاریم. منظور از جنبه ی خصوصی جرم، تعدی به حقوق شخص یا اشخاص معین است. نسبت به جنبه ی خصوصی جرم دعوای خصوصی مطرح می شود که عبارت است از مطالبه ی ضرر و زیان ناشی از جرم و یا مطالبه ی مجازات هایی که حق خصوصی بزه دیده است مانند قصاص. تبصره 2 ماده ی 615 قانون مجازات اسلامی بیان می نماید که اعمال مجازات های حبس گفته شده، مانع اجرای مقررات قصاص یا دیه نیست. بنابراین اگر آسیبی به فردی وارد شده باشد، او می تواند دیه ی آسیب وارد شده را مطالبه کند. چنانچه طی منازعه شخصی به عمد کشته شود. یا به عمد جنایتی علیه اعضای بدن یا منافع اعضای او انجام شود. امکان مطالبه ی قصاص هم وجود دارد.
رسیدگی به جرم نزاع دسته جمعی در صلاحیت کدام دادگاه است؟
با توجه به ماده ی 301 قانون آیین دادرسی کیفری و صلاحیت عام دادگاه های کیفری 2، می توان گفت که رسیدگی به جرم نزاع دسته جمعی از نظر ذاتی در صلاحیت دادگاه کیفری 2 است.
از نظر محلی نیز دادگاه کیفری دو حوزه ای صالح است که جرم در آن حوزه انجام شده است.
اگر محل وقوع جرم مشخص نباشد، دادگاه کیفری دو محلی کشف جرم یا دستگیری متهم صالح است.
مجازات شرکت در نزاع دسته جمعی چیست؟
مجازات شرکت در نزاع دسته جمعی با توجه به ماده ی 615 قانون مجازات اسلامی، عبارت است از:
- در صورتی که نزاع منتهی به قتل شود به حبس از یک تا سه سال.
- در صورتی که منتهی به نقص عضو شود به حبس از شش ماه تا سه سال.
- در صورتی که منتهی به ضرب و جرح شود به حبس از سه ماه تا یک سال.
نزاع دسته جمعی در قانون مجازات جدید چه مجازاتی دارد؟
ماده ی 615 قانون مجازات اسلامی بیان می دارد:
«هر گاه عده ای با یکدیگر منازعه نمایند هر یک از شرکت کنندگان در نزاع حسب مورد به مجازات زیر محکوم می شوند:
- در صورتی که نزاع منتهی به قتل شود به حبس از یک تا سه سال.
- در صورتی که منتهی به نقص عضو شود به حبس از شش ماه تا سه سال.
- در صورتی که منتهی به ضرب و جرح شود به حبس از سه ماه تا یک سال.
تبصره ۱ – در صورتی که اقدام شخص، دفاع مشروع باشد، مشمول این ماده نیست.
تبصره ۲ – مجازاتهای فوق مانع اجرای مقررات قصاص یا دیه حسب مورد نیست.»
با توجه به این ماده کلیه افرادی که در نزاع دسته جمعی شرکت دارند مجرم محسوب می شوند و مطابق این ماده مجازات می شوند.
رضایت در نزاع دسته جمعی
جرم نزاع دسته جمعی از جمله جرائم غیر قابل گذشت می باشد. یعنی شروع به تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات نیاز به شکایت شاکی و عدم گذشت او ندارد. به این ترتیب ممکن است در این جرم شاکی خصوصی وجود نداشته باشد، یا وجود داشته باشد اما قصد شکایت نداشته باشد، یا شکایت کند اما بعدا رضایت دهد. در تمام این حالت ها، مرتکبین همچنان مشمول مجازات قرار دارند و مجازات آنها اجرا می شود. البته رضایت و گذشت شاکی از جهات تخفیف مجازات است و ممکن است با گذشت او مجازات مرتکبین تخفیف داده شود.
رابطه نزاع دسته جمعی و دفاع مشروع
اگر شخصی در مقام دفاع مشروع باشد و در مقام دفاع وارد نزاع و درگیری شود، مشمول ماده ی 615 قانون مجازات اسلامی نمی شود و او به مجازات جرم شرکت در نزاع دسته جمعی محکوم نمی شود.
برای مطالعه ی بیشتر در خصوص دفاع مشروع به مطلبی با همین عنوان در سایت مراجعه نمایید.
رای وحدت رویه نزاع دسته جمعی :
رای وحدت رویه ی هیات عمومی دیوان عالی کشور به شماره 56 مورخ 1352/07/25 در ارتباط با نزاع دسته جمعی به شرح زیر است:
«هر گاه دخالت متهم در منازعه ثابت و مورد لحوق حکم قرار بگیرند، دادگاه نمی تواند به این استدلال که مرتکب ضرب یا جرح معلوم نیست و تاوان خواه خود از جمله مجرمین قضیه می باشد، دعوی خصوصی ناشی از جرم را رد نماید.»
جهت مشاوره و قبول وکالت با وکیل کیفری با ما در تماس باشید.22350512
دیدگاهتان را بنویسید