فسخ نکاح در چه شرایطی ممکن است؟

فسخ نکاح یکی از مواردی است که باعث می شود عقد ازدواج میان زوجین منحل شود. در صورت وجود پاره ای از موارد مقرر قانونی ، زن یا مرد می توانند ازدواج را فسخ کنند.
فسخ کردن ازدواج ، با طلاق متفاوت است و بدلیل اینکه اصل بر لازم بودن عقد ازدواج است ، طرفین تنها می توانند تنها در صورت وجود مواردی که در قانون مدنی از آنها نام برده شده است، ازدواج را فسخ کنند.

گروه وکلای آسا در این مقاله به فسخ ازدواج و تفاوت آن با طلاق می پردازد.

با ما همراه باشید.

فسخ نکاح چیست؟

یکی از مواردی که به موجب آن عقد می تواند انحلال پیدا کرده و زوجین از هم جدا شوند ، فسخ نکاح می باشد .
بنابراین ، در قانون مدنی موارد فسخ نکاح پیش بینی شده است .
به طور کلی فسخ  ازدواج زمانی می تواند مورد تقاضای زن یا مرد قرار بگیرد که یکی از عیوبی که مطابق فقه و قانون مدنی برای هر کدام از آنها شناخته شده اند وجود داشته باشد . و این  در صورتی است که عیوب مذکور در زن یا مرد به اثبات برسد .

موارد فسخ نکاح از سمت زن

عیوب مختص مرد در ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی برشمرده شده است و به موجب آن هرگاه مرد به دلیل عارضه‌ای ناتوان از انجام عمل زناشویی باشد قانون به زن حق می‌هد که ازدواج را فسخ نماید:

• عنن: ناتوانی مرد در نعوظ به شرط آنکه بعد از گذشت مدت یک سال از تاریخ رجوع زن به دادگاه، رفع نشود. عنن در صورتی که پس از عقد ایجاد شود نیز زن را صاحب حق فسخ نکاح می‌کند.
• خصاء: که عارضه مربوط به اخته شدن مرد است.
• مقطوع بودن آلت تناسلی.

اگر مرد هر یک از عیب های بالا را داشته باشد ، زن می تواند یک طرفه ازدواج را فسخ کند.

موارد فسخ نکاح از جانب مرد

عیوب مختص زن در ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی برشمرده شده است و به موجب آن اگر این عیوب در هنگام عقد موجود باشد و مرد بدون آگاهی به آنها با زن ازدواج کرده باشد.  قانون به مرد حق فسخ ازدواج را می‌ دهد.

• قرن: استخوانی است در فرج زن قرار دارد که مانع جماع می‌گردد.
• جذام: بیماری خوره.
• برص: نوعی بیماری پوستی‏ که بر اثر آن لکهای معمولاً بزرگ سفید یا سیاه در بدن پدید می‏ آید.
• افضاء: یکی شدن مجرای بول و حیض را اِفضاء می‌گویند.
• زمین‌گیری
• نابینایی از دو چشم.

نکته :حق فسخ نکاح به دلیل عیوب زن، برای جلوگیری از ضرر مرد است.
پس اگر بوسیله عمل جراحی یا با وسایل درمانی این عیوب از بین برود، حق فسخ نکاح نیز مبنای خود را از دست می‌دهد و ساقط می‌شود.

عیوب موجب حق فسخ نکاح مشترک در زن و مرد:

جنون بعنوان عیبی است که در میان مردان و زنان مشترک می باشد و هریک از زوجین می تواند با استناد به آن ازدواج را فسخ کند .
بر طبق ماده ۱۱۲۱ قانون مدنی:
جنون هر یک از زوجین به شرط استقرار، اعم از اینکه مستمر یا ادواری باشد، برای طرف مقابل موجب حق فسخ ازدواج است.

شرط کردن صفتی خاص در زوجین

هر یک از زوجین که امر خاصی را برای ازدواج شرط کرده باشند و طرف مقابل با تدلیس و فریب در نکاح اعلام کرده باشد آن شرط را دارد ، اما مشخص شود این ویژگی را نداشته است در ایت صورت برای طرف دیگر حق فسخ نکاح به علت تدلیس به وجود می آید.
به طور مثال اگر در ازدواج شرط شده باشد که زوجه باکره است ، و زوجه باکره نباشد ، مرد می تواند فورا درخواست فسخ دهد.

فسخ نکاح به علت باکره نبودن زن ممکن است؟

در صورتی که مرد برای ازدواج شرط کرده باشد که زن باکره باشد اما مشخص شود که زن باکره نبوده است ، برای مرد حق فسخ به وجود می آید.
اگر در این خصوص صحبتی بین زوجین نشده باشد ، بایستی اصل را بر ظاهر و شواهد امر گذاشت. به طور مثال دختر کم سن و سال انتظار می رود که باکره باشد ولی خانمی که در 40 سالگی قصد ازدواج دارد، این حدس و گمان وجود دارد که شاید باکره نباشد.
لذا به صرف باکره نبودن زن ، نمی توان درخواست فسخ نکاح داد.

مراحل قانونی درخواست فسخ نکاح

در صورتی که هر یک از طرفین درخواست فسخ نکاح دارند لازم است سریعا دادخواست فسخ نکاح بدهند.
برای شروع کار شما می توایند با مراجعه به وکلای آسا  و تنظیم قرارداد صفر تا صد کار را به وکیل خانواده بسپرید در غیر این صورت بابت ثبت دادخواست لازم است به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه داشته باشید.
دفتر خدمات پس از ثبت دادخواست ،آن را به دادگاه صالح ارجاع می دهد.
دادگاه برای شما جلسه رسیدگی در نظر می گیرد، و در آن جلسه دلایل شما را بابت فسخ ازدواج بررسی میکند و در صورت لزوم طرف مقابل را به پزشکی قانونی ارجاع می دهد.

قواعد و شرایط فسخ نکاح

• بعد از فسخ نکاح، زوجه باید همانند طلاق عده نگه دارد.
• حق فسخ قابل اسقاط است و فرد می‌تواند از حق خود صرف نظر نکند.
• حق فسخ نکاح به وراث منتقل نمی‌شود.
• خیار فسخ فوری است و اگر فورا بعد از اطلاع از آن استفاده نشود این اختیار از بین می‌رود. مدت زمان مذکور بر طبق عرف تعیین می‌شود.
• فسخ عقد نکاح به رضایت طرف مقابل نیاز ندارد و یک‌طرفه قابل اجرا است.
• فرد صاحب حق فسخ باید بالغ، عاقل و رشید باشد.
• اجرای فسخ به تشریفات نیاز ندارد اما باید در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت شود.
• مهریه در فسخ نکاح به نزدیکی زوجین وابسته است.
• فسخ نکاح به علت جنون در حالتی امکان‌پذیر است که یکی از طرفین از جنون دیگری در هنگام ازدواج اطلاع نداشته باشد و اگر مطلع بوده باشد امکان فسخ نخواهد داشت.
• زن در صورتیکه مرد پس از ازدواج دچار جنون شود حق فسخ خواهد داشت اما اگر زوجه بعد از نکاح دچار جنون شود مرد حق فسخ نکاح را نخواهد داشت.

تفاوت طلاق با فسخ نکاح

•  طلاق منوط به تشریفات خاصی است، مثل اجرای صیغه مخصوص و حضور دو شاهد عادل (مرد).

ولی فسخ ازدواج تنها به اراده صاحب حق انجام می‌پذیرد (ماده ۱۱۳۲ قانون مدنی) و تنها کافیست به اطلاع طرف مقابل برسد.

•  طلاق اصولا حق و اختیار مرد است و زن صرفا در موارد خاصی می تواند طلاق بگیرد.

در حالی که فسخ نکاح ممکن است از جانب زن نیز واقع شود.

•  اگر بین زوجین سه بار طلاق اتفاق بیفتد آنها دیگر نمی‌توانند با یکدیگر ازدواج کنند مگر با آمدن محلل.

اما فسخ هرچند بار که بین زن و مرد اتفاق افتد ایجاد حرمت نمی‌کند.

• در طلاق رجعی شوهر می‌تواند در زمان عده به همسر خود رجوع کند،

اما در فسخ ازدواج امکان رجوع وجود ندارد، و تشکیل دوباره خانواده جز با نکاح جدید ممکن نیست.

• طلاق مخصوص نکاح دائم است،

ولی موارد فسخ ازدواج در دائم و منقطع یکسان است

• در صورتی که مرد پیش از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهریه است. در فسخ ازدواج زن حق مهریه ندارد، مگر در صورتی که موجب فسخ، عنن باشد که زن مستحق نصف مهریه است.

• پیش از وقوع طلاق باید از دادگاه حکم یا اذن گرفته شود، دادگاه در موارد درخواست طلاق، طرفین را به واحد مشاوره و یا داوری ارجاع می دهند.

ولی فسخ نکاح نیاز به این اقدام ندارد. رسیدگی دادگاه محدود به احراز وجود حق فسخ است و تکلیفی در باب اصلاح زوجین و ارجاع به داوری ندارد.

• صیغه شرعی طلاق در صورتی درست است که شرایط خاصی در زن موجود باشد. اما رعایت این ترتیب در فسخ نکاح شرط نیست. به عنوان مثال فسخ ازدواج در دوران عادت زنانگی و نفاس زن ممکن است. در حالی که طلاق زن در این دوران درست نیست.

 ثبت رسمی فسخ نکاح

فسخ ازدواج  امری یک‌طرفه است و برای انجام آن نیازی به رضایت طرف مقابل نیست.
در واقع دارنده حق فسخ برای این کار ملزم به رعایت تشریفات خاصی نیست و فقط با گفتن لفظ یا انجام عملی که بر آن دلالت داشته باشد، نکاح را فسخ می‌کند.
اما ثبت رسمی آن همانند ازدواج و طلاق الزامی است. به این منظور باید به دادگاه مراجعه و پس از صدور حکم مربوط از سوی دادگاه، فسخ نکاح را در دفاتر ازدواج و طلاق ثبت کرد.

تکلیف مهریه درنکاح فسخ شده چه می شود؟

• اگر حکم فسخ  از سوی دادگاه صادر و قطعی شود و بین زوجین نزدیکی واقع نشده باشد زن مستحق مهریه نخواهد بود.

مگر اینکه فسخ نکاح به دلیل ناتوانی جنسی مرد (عنن) باشد .

•  اگر بین زوجین نزدیکی واقع شده باشد و ازدواج فسخ شده زن مستحق مهرالمثل است نه مهریه ای که در عقدنامه توافق شده و به تعبیر حقوقی مهرالمسمی است.

پس مهریه در فسخ ازدواج وابسته به نزدیکی زوجین است.

آگاهی داشتن به وجود عیب ، مانع از حق فسخ است.

هر یک از طرفین که قبل از عقد بداند که طرف مقابل یکی از عیوب مذکور را دارد ، دیگر بعد از عقد حق فسخ کردن را نخواهد داشت .
بدلیل اینکه مبنای ایجاد حق فسخ آن است که اشخاص دچار ضرری نادانسته و ناخواسته از جانب طرف دیگر نشوند .
حال اگر خود شخص با علم و آگاهی نسبت به عیوب طرف مقابل اقدام به انعقاد عقد کرده باشد ، دیگر نمی توان حق فسخی را برای او در نظر گرفت .

حق فسخ کردن نکاح فوری است

حق فسخ یک حق فوری است .
به همین دلیل در صورتی که یکی از زوجین متوجه بشود طرف مقابل دارای یکی از عیوب مذکور در قانون مدنی است ، همان وقت باید اقدام به فسخ ازدواج کند .
یعنی اینکه نمی توان پس از گذشت مدت زمان زیادی از عقد ازدواج ، عقد را بر مبنای این موارد، فسخ نمود.

 جهت اخذ وکیل و مشاوره با وکیل طلاق با ما در ارتباط باشید.22350512 و 26766919