موارد اجباری و اختیاری ارسال اظهارنامه

موارد اجباری و اختیاری ارسال اظهارنامه

در این مقاله به موارد ارسال اظهارنامه اجباری  اظهارنامه اختیاری می پردازیم. موارد اجباری و اختیاری ارسال اظهارنامه :در برخی از شرایط، ممکن است که نخواهیم یا نتوانیم در مراجع قضایی برای حق یا طلبی که از دیگری داریم اقامه دعوا کنیم.
یا مایل باشیم پیش از اقامه دعوا در محاکم، ابتدا از طریق یک فراخوان و دعوت، اراده خویش مبنی بر صلح و سازش و حل توافقی مسالمت آمیز در خصوص موضوع را به طرف مقابل قانونا اعلام نمائیم.
گاه نیز پیش می آید که در پی جمع آوری ادله جهت اثبات آگاهی طرف مقابل، در دادگاه بوده. تمامی این امور از طریق ارسال اظهارنامه میسر و ممکن است.

گروه وکلای آسا در این مقاله به موضوع اظهارنامه و کاربرد آن می پردازد.

اظهارنامه چیست؟

اظهارنامه، نوشته‌ای است که مطابق مقررات قانونی تنظیم می‌شود. به صراحت ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، از راه‌های رسمی مطالبه‌ حق به شمار می‌رود.
به عبارت دیگر، ارسال اظهارنامه مقدمه‌ای است برای مطالبه‌ی بعضی حقوق.
ارسال اظهارنامه قضایی در برخی موارد الزامی است و در برخی موارد اختیاری است.
 اطلاع از نحوه تنظیم صحیح اظهارنامه واجد اهمیت فراوانی است.

ارسال اظهارنامه به چند طریق ممکن است؟

سابقا، ارسال اظهارنامه از طریق تکمیل فرمی کاغذی بود که افراد می توانستند از طریق مراجع قضایی تهیه کنند.
اما امروزه با استفاده از درگاه خدمات الکترونیک قضایی و یا دفاتر خدمات الکترونیکی می توان اقدام به ثبت اظهارنامه الکترونیکی قضایی نمود.

روش ثبت و پیگیری اظهارنامه به روش الکترونیک
ثبت الکترونیکی اظهارنامه از دو طریق امکان پذیر است:
۱. درگاه خدمات الکترونیک قضایی.
۲. دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.

ثبت اظهارنامه از طریق درگاه خدمات الکترونیک قضایی

• در این حالت ، شخص اظهارکننده پس از ورود به درگاه خدمات الکترونیک قضایی (www.adliran.ir) اطلاعات اولیه را تکمیل نموده و پس از ثبت اولیه و دریافت کد رهگیری برای ادامه فرایند به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند.

ثبت اظهارنامه از طریق درگاه خدمات الکترونیک قضایی

• در حالت دوم، شخص با همراه داشتن مدارک مورد نیاز به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌کند. متصدی دفتر، پس از وارد کردن اطلاعات اولیه اظهارنامه را ثبت و کد رهگیری دریافت می‌نماید.

در هر دو حالت متصدی دفتر پس از وارد کردن کد رهگیری ارائه شده از سوی سامانه و احراز هویت شخص، هزینه مربوطه را به صورت الکترونیک از وی دریافت می‌کند. سپس از اظهارنامه ثبت شده چاپ تهیه نموده و به تأیید شخص می رساند. در پایان رسیدی مبنی بر ثبت اظهارنامه در دفتر خدمات الکترونیک قضایی به متقاضی ارائه می‌کند. کد رهگیری ثبت اظهارنامه برای پیگیری اظهارنامه در همین رسید درج می‌شود.

اظهارنامه چه کاربردی دارد؟

از جمله کاربردهای اظهارنامه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1-هنگامی که کسی بدهی به ما داشته باشد، می توان قبل از دادخواست مطالبه وجه، به موجب اظهارنامه حق را مطالبه نمود.
2-هنگامی زوجه اقدام به ترک منزل نموده و مرد مایل است قبل از الزام به تمکین وی، اقدام به دعوت او از طریق ارسال اظهارنامه عدم تمکین نماید.
3-هنگامی که کسی متعهد به انجام امری در برابر دیگری باشد و در انجام آن اهمال ورزد می توان قبل از دادخواست الزام به ایفای تعهد، به موجب اظهارنامه، ایفای تعهد را از وی درخواست کرد.
4-در مواردی که افراد می خواهند با هم صلح و سازش کنند نیز می توان با ارسال اظهارنامه این امر را به اطلاع طرف مقابل رساند.
5-در صورتی که دلیلی برای اثبات ادعا و مراجعه به دادگستری وجود نداشته باشد نیز می توان با استفاده از اظهارنامه و دریافت پاسخ طرف مقابل، به دادگاه مراجعه و به پاسخ طرف مقابل استناد نمود.
6-زمانی که می خواهیم چیزی را به کسی تسلیم کنیم یا به عبارتی می خواهیم وفای به عهد کنیم اما طرف مقابل از پذیرش آن خودداری می کند، می توان با استفاده از اظهارنامه این کار را انجام داد.
7-زمانی که طرفین معامله متعهد به معرفی داور شده باشند، و طرفین نتوانند یا نخواهند در انتخاب داور توافق کنند که این مورد از جمله موارد الزامی ارسال اظهارنامه می باشد.

همچنین:

8-از دیگر موارد الزامی ارسال اظهارنامه زمانی است که مستاجر به علت انقضای مدت اجاره می خواهد مورد اجاره را تخلیه کند اما موجر از تحویل گرفتن آن خودداری می کند، مستاجر باید به وسیله اظهارنامه از وی تقاضا کند که مال مورد اجاره را تحویل بگیرد.
9-بر اساس قانون تملک آپارتمان هامصوب 1359، در صورتی که مالک یا استفاده کننده، سهم خود از هزینه های مشترک آپارتمان را نپردازد، این هزینه ها بوسیله اظهارنامه مطالبه می شوند.
10-مطابق ماده 13 قانون بیمه مصوب 1316، در صورتی که بیمه گر، بیمه را فسخ نماید، باید مراتب را به موجب اظهارنامه یا نامه سفارشی به بیمه گذار اطلاع بدهد و اثر فسخ ده روز پس از ابلاغ مراتب به بیمه گذار شروع می شود.
11-به موجب ماده یک قانون مجازات راجع به انتقال مال غیر، اگر مالک ملکی از وقوع معامله مال غیر مطلع شود و تا یک ماه بعد از اطلاع از این امر ، اظهارنامه  برای اطلاع به انتقال گیرنده مال غیر نفرستد، معاون جرم محسوب می شود.
12-بر اساس ماده 171 قانون آیین دادرسی مدنی، هرگاه سرایدار، خادم، کارگر و بطور کلی هر امین دیگری چنانچه پس از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک مبنی بر مطالبه مال امانی از آن رفع تصرف نکند، متصرف عدوانی شناخته می شود؛ فلذا طرف مقابل از امتیازات مربوط به دعوای تصرف عدوانی از جمله رسیدگی خارج از مهلت بهره مند می شود.

اظهارنامه شامل چه مواردی می باشد؟

مشخصات و اقامتگاه اظهارکننده: اظهارکننده (کسی که اظهارنامه را می‌فرستد) مشخصات خود شامل نام، نام خانوادگی و نشانی را قید می‌کند.
موضوع اظهارنامه: عنوان مطلبی است که در متن اظهارنامه و قسمت خلاصه اظهارات شرح داده می‌شود.
 مشخصات و اقامتگاه مخاطب: نام، نام خانوادگی و نشانی طرف خطاب اظهارکننده نوشته می‌شود.
خلاصه اظهارات: آنچه مورد نظر اظهارکننده است و می‌خواهد به طرف دیگر ابلاغ کند، تشریح کرده و توضیح می‌دهد.
خلاصه جواب: در این قسمت نیز دریافت‌کننده‌ی اظهارنامه، به اظهارات فرستنده پاسخ می‌دهد.
اظهارنامه قانونی در سه نسخه تهیه می‌شود؛ یک نسخه در دادگستری بایگانی می‌شود، نسخه دوم به طرف مقابل ابلاغ می‌شود و نسخه سوم به همراه نتیجه ابلاغ یا پاسخ طرف مقابل به اظهارکننده اعاده می‌شود.

چه کسانی می توانند اظهارنامه ثبت کنند؟

مطابق ماده ۱۵۶ ‌قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب (‌در امور مدنی)، «هرکس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به‌وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید، مشروط براین که موعد مطالبه‌رسیده باشد.

به‌طور کلی هرکس حق دارد اظهاراتی راکه راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد به‌طور رسمی به‌ وی برساند ضمن‌اظهارنامه به‌ طرف ابلاغ نماید.»

نکته مهم اینجاست که:
در نوشتن مطالب اظهارنامه  بایستی کمال دقت را داشته باشیم. زیرا هر مطلبی که قید می­‌کنیم، از آن­جا که در نهایت ذیل آن را امضا خواهیم کرد، تحت شرایطی اقرار محسوب می‌گردد. ممکن است در دعوی، طرف مقابل از آن علیه خودمان استفاده کند.
توجه داشته باشید که از نسبت دادن جرم به طرف مقابل یا نوشتن اکاذیب خودداری نمایید.  چون ممکن است تحت شرابطی به عنوان مفتری یا کسی که اقدام به نشر اکاذیب نموده است از سوی طرف مقابل تحت تعقیب کیفری قرار بگیرید.
گفتنی‌ست «اداره ثبت اسناد و دفتر دادگاه‌ها می‌توانند از ابلاغ اظهارنامه‌هایی‌که حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاکت باشد، خودداری نمایند.

موارد اجباری ارسال اظهارنامه کدامند؟

در مواردی به موجب قوانین مختلف، ارسال اظهارنامه پیش‌بینی و اثبات ادعا و احراز حقیقت به ابلاغ اظهارنامه موکول شده است که مهمترین آنها به شرح زیر است:
1- در دعوا‌ی رفع تصرف عدوانی. ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید: سرایدار، خادم، كارگر و به‌طور كلی هر امین دیگری، چنانچه پس از 10 روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک یا ماذون از طرف مالک یا كسی كه حق مطالبه دارد، مبنی بر مطالبه مال امانی، از آن رفع تصرف نکند، متصرف عدوانی محسوب می‌شود.
2- وقتی که موجر از تحویل مورد اجاره امتناع کند، مستأجر مکلف است با ارسال اظهارنامه از مالک، تحویل مورد اجاره را تقاضا کند. (ماده 13 قانون روابط موجر و مستأجر 1356)
3- مطالبه بدهی مالکان آپارتمان‌ها از طریق اظهارنامه و سپس عملیات اجرایی برای وصول آن بر اساس اظهارنامه ابلاغ‌شده به مالک مستنکف از تأدیه هزینه‌های مشترک. (تبصره 2 ماده 10 مکرر قانون تملک آپارتمان‌ها)
4- اثبات تأخیر در پرداخت اجاره‌‌بها یا اجرت‌المثل املاک برای اقامه دعوا‌ی تخلیه. ( بند 9 ماد ه 14 قانون روابط موجر و مستأجر 1356 )
5- درخواست محکوم‌له مبنی بر انحلال شرکت تضامنی به منظور وصول محکوم‌به از محل سهم‌الشرکه محکوم‌علیه در شرکت. ( ماده 129 قانون تجارت)

آیا پاسخ به اظهارنامه اجباری است؟

مخاطب اظهارنامه، الزام و تکلیفی به پاسخ‌دادن به اظهارنامه ندارد و مهلتی هم برای پاسخ مخاطب از سوی قانونگذار تعیین نشده است.
اما چنانچه تمایل به پاسخ دادن دارید، توجه داشته باشید که اظهارات شما ممکن است به‌عنوان اقرار در دعوی بر علیه خودتان مورد استناد قرار بگیرد. بنابراین بهتر است بدون عجله و حتی‌المقدور پس از مشورت با یک وکیل دادگستری پاسخ خود را اظهار کنید.

جهت اخذ وکیل و مشاوره با وکیل در خصوص تنطیم اظهارنامه با ما تماس بگیرید.22350512 و 26766919