نشر اکاذیب و مجازات آن 【آپدیت جدید】⚖️

نشر اکاذیب و مجازات آن چالش جدیدی در عصر امروز است. امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی، استفاده از فضای مجازی گسترش یافته است. در این فضا بعضا موضوعات و ادعا هایی مطرح می شود که صحت نداشته و با قصد و غرض مطرح می شوند.  شاید برای شما سوال باشد که موضع قانون در مقابل این شکل از شایعه پراکنی ها چیست؟ اصلا آیا می توان چنین مسائلی را پیگیری کرد؟

با گروه وکلای آسا همراه باشید.

نشر اکاذیب چیست؟

یکی از جرائمی که قانون مجازات اسلامی از آن نام برده است، نشر اکاذیب می باشد. در این جرم ، فرد مطالب دروغ و خلاف واقع را منتشر نموده و اشاعه می دهد. مقصود فردی که مرتکب نشر اکاذیب می شود، ضرر زدن به دیگری، تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی است.

با توجه به متن ماده، جرم نشر اکاذیب به وسیله نامه، شکواییه، مراسلات، عرایض، گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء محقق می شود. به این ترتیب نشر اکاذیب به صورت شفاهی محقق نمی شود، بلکه انتشار دروغ باید به صورت کتبی باشد.

ممکن است فردی که مرتکب این جرم می شود، مطالب دروغی را اظهار نماید. یا اعمالی را بر خلاف حقیقت راسا یا به عنوان نقل قول به اشخاص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی، به صورت صریح یا تلویحی نسبت دهد. در این جرم ورود ضرر به افراد اهمیتی ندارد. در واقع این جرم از جرائم مطلق است و تحقق نتیجه در تحقق جرم موثر نیست.

حکم نشر اکاذیب در قانون

ماده 698 قانون مجازات اسلامی در باب جرم نشر اکاذیب اذعان یمدارد:

«هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا‌ توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت رأساً یا به عنوان نقل‌ قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به‌ غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم شود.»

ارکان جرم نشر اکاذیب

بهترین وکیل در تهران اذعان می دارد که برای تشکیل هر جرمی وجود سه رکن یا عنصر ضروری است . این ارکان برای جرم نشر اکاذیب از قرار زیر است:

• عنصر قانونی:  برای آن که رفتاری جرم محسوب باشد، ابتدا قانونگذار باید در قانون برای آن رفتار مجازات در نظر بگیرد. تا زمانی که قانونگذار برای رفتاری تعیین مجازات نکرده و آن را جرم ندانسته است، نمی توان افراد را بابت انجام آن رفتار مجرم دانست. آن ماده قانونی که برای یک رفتار خاص مجازاتی را در نظر می گیرد، عنصر قانونی نامیده می شود. عنصر قانونی این جرم  نیز ماده 698 قانون مجازات اسلامی است.
• عنصر مادی: مهم ترین چیزی که در عنصر مادی یک جرم بررسی می شود، رفتار است. رفتار جرم نشر اکاذیب اظهار کردن اکاذیب یا نسبت دادن عمل خلاف حقیقت به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی است. این اعمال می تواند به وسیله نامه، شکواییه، مراسلات، عرایض، گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء انجام شود. این جرم از جرائم مطلق است. یعنی برای تحقق آن نیازی به تحقق نتیجه وجود ندارد. بنابراین همان گونه که از متن ماده پیدا است، اینکه اعمال مذکور موجب ورود ضرر مادی یا معنوی به غیر بشود یا نشود اهمیتی ندارد.
• عنصر روانی: در عنصر روانی سوء نیت عام و سوء نیت خاص مرتکب بررسی می شود. در این جرم مرتکب هم باید سوء نیت عام بدارد هم سوء نیت خاص. منظور از سوء نیت عام علم و عمد مرتکب است. یعنی مرتکب با علم به خلاف واقع مطلبی، به عمد آن را اظهار نماید.

به منظور مشاوره با وکلای مجموعه آسا تماس بگیرید: 02122350512 و 0912435741

مجازات جرم نشر اکاذیب

بهترین وکیل خانم در تهران در پاسخ به این سوال که مجازات های مربوط به این جرم چیست، پاسخ می دهد که مرتکب جرم نشر اکاذیب ، علاوه بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به یکی از مجازات های زیر محکوم می شود:

• حبس از دو ماه تا دو سال
• تا 74 ضربه شلاق

انواع جرم نشر اکاذیب

• در فضای مجازی
• شفاهی

در ادامه هر کدام از این موارد را به صورت جداگانه و مجزا مورد بررسی قرار می دهیم. اگر در این باب سوالی در ذهن دارید در قسمت های بعدی این مقاله با ما همراه باشید.

جهت دسترسی به راه های ارتباطی با وکیل متخصص کلیک کنید: سرور ثانی نژاد وکیل پایه یک دادگستری

نشر اکاذیب در فضای مجازی

امروزه به دلیل استفاده ی روز افزون از تکنولوژی و فضای مجازی، ارتکاب برخی جرائم شکل تازه ای به خود گرفته است. جرم نشر اکاذیب هم از این قافله عقب نمانده و اتفاقا یکی از جرائمی است که به وفور و آسانی در این فضا انجام می شود. قانونگذار ما برای نشر اکاذیب در فضای مجازی هم مجازات در نظر گرفته است. نشر اکاذیب رایانه ای، عنوان ماده 18 قانون جرائم رایانه ای است. به موجب این ماده:

«هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (5.000.000) ریال تا چهل میلیون (40.000.000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»

نشر اکاذیب شفاهی

همان طور که پیشتر هم اشاره کردیم، جرم نشر اکاذیب به وسیله نامه، مراسلات، شکواییه، اوراق چاپی یا خطی و … و به طور کلی به صورت کتبی تحقق می شود. ارتکاب این جرم به صورت شفاهی در قانون مجازات اسلامی پیش بینی نمی شود. به این ترتیب اگر کسی طی ویدئو کنفرانس یا در یک سخنرانی، مطالب کذبی را اظهار نماید، جرم نشر محقق نمی شود.

نشر اکاذیب قابل گذشت

جرم نشر اکاذیب از جرائم قابل گذشت می شود. با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری نیز تغییری در این خصوص ایجاد نمی شود. این جرم همچنان قابل گذشت محسوب می شود. منظور از جرم قابل گذشت جرمی است که شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات آن منوط به شکایت شاکی و عدم گذشت وی است. در این جرائم با گذشت شاکی قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرای مجازات صادر می گردد.

مطلق بودن جرم نشر اکاذیب

پیشتر هم اشاره نمودیم که نشر اکاذیب از جرائم مطلق است. یعنی تحقق آن منوط به وقوع نتیجه ای نیست و صرف انجام اعمال و رفتار مورد نظر قانونگذار برای تحقق این جرم کفایت می کند. در این جرم هیچ نیازی نیست که واقعاً دیگری ضرر مادی یا معنوی وارد شود، یا واقعاً اظهارات کذب و انتشار آن منجر به تشویش اذهان عمومی شود. همین که فردی مطالبی را با علم به کذب بودن اظهار کند برای وقوع جرم کافی است.

افترا و نشر اکاذیب

 اگر کسی به صورت کتبی یا شفاهی جرمی را به دیگری نسبت دهد و نتواند صحت آن را اثبات کند، مرتکب جرم افترا می شود. نشر اکاذیب به معنای انتشار دروغ به قصد ورود ضرر به دیگران یا تشویش اذهان عمومی است.

به منظور مطالعه بیشتر کلیک کنید: جرم افترا

از جمله تفاوت های نشر اکاذیب با افترا

بهترین وکیل خانم در سعادت آباد در این بخش به برخی از عمده تفاوت هایی که بین این دو جرم وجود دارد اشاره می کند. این تفاوت ها عبارت اند از:

• نشر اکاذیب تنها به صورت کتبی واقع می شود. یعنی به وسیله ی نامه، شکواییه، مراسلات، گزارش و … در حالی که افتراء به صورت شفاهی نیز محقق می شود.
• در این جرم صرفا امری خلاف واقع اظهار یا نسبت داده می شود. اما در افتراء شخصی رفتاری را که طبق قانون جرم بوده و برای آن مجازات تعیین شده است به دیگری نسبت می دهد.
• در این جرم انتساب دروغ می تواند صریح یا تلویحی باشد. اما در جرم افتراء نسبت دادن جرم باید به صراحت انجام شود.
• این جرم نیازمند سوء نیت خاص، یعنی قصد ضرر زدن به غیر یا تشویش اذهان عمومی است. در حالی که افتراء نیازمند سوء نیت خاص نیست

نظریه مشورتی در خصوص نشر اکاذیب

از جمله نظریات مشورتی که در رابطه با جرم نشر اکاذیب وجود دارد، نظریه شماره 7/1932 مورخ 1373/03/24 اداره حقوقی قوه قضائیه می باشد که بیان می دارد:

« صرف شکایت انتظامی از قاضی صرف نظر از اینکه منتهی به برائت یا محکومیت او شود، نشر اکاذیب نمی باشد، مگر اینکه شکواییه حاوی مطالبی منطبق با ماده 698 قانون مجازات اسلامی باشد.»