بروزرسانی: ۱۷ام بهمن, ۱۴۰۲
معاونت در جرم چیست

معاونت در جرم چیست و چه مجازاتی دارد؟

در برخی موارد فقط یک شخص در ارتکاب جرم نقش ندارد. گاهی افراد دیگری نیز مرتکب را در ارتکاب جرم همراهی می کنند. این افراد می توانند شریک یا معاون باشند.  مفهوم معاونت در جرم  به این معناست که، کسی که مستقیما در عملیات اجرایی شرکت ندارد، اما مجرم را در ارتکاب یاری می کند. در واقع معاون به وقوع کمک می کند.

گروه وکلای آسا در این مطلب به بررسی کامل شرایط معاونت در جرم ،مفهوم، ارکان و اثبات آن در قانون مجازات اسلامی می پردازد.

معاونت در جرم

در تعریف معاونت در جرم باید بگوییم که معاون کسی است که پیش از وقوع یا در حین ارتکاب با رفتار خود عمداً وقوع  را تسهیل می کند. یا مرتکب (مباشر) را به ارتکاب آن برانگیخته است. در قانون مجازات اسلامی ایران مجازات معاون، حداقل مجازات مقرر در قانون برای همان امر است.

شرایط تحقق معاونت در جرم چیست؟

برای آنکه معاونت در جرم تحقق یابد احراز شرایطی از قرار زیر الزامی است:

  • 1- جرم بودن رفتار  اصلی (رفتار مباشر یا مرتکب)
  • 2- ارتکاب جرم یا شرع به آن توسط مرتکب
  • 3- انجام رفتار هایی که قانون در ماده ی 126 قانون مجازات اسلامی بیان کرده است.
  • 4- وجود قصد مجرمانه در معاون
  • 5- قصد مشترک معاون و مرتکب.
  • 6- تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب.

در ادامه هریک را جداگانه بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.

جرم بودن رفتار مباشر در معاونت در جرم

معاونت در جرم به مسئولیت مرتکب اصلی بستگی دارد. زمانی می توان فرد را مجازات کرد، که رفتار مرتکب اصلی جرم باشد. مثال: حمید، سعید را ترغیب به نوشیدن شراب می کند. سعید از لیوانی که حمید به او داده می نوشد. سپس مشخص می شود داخل لیوان نوشابه بوده است. در این شریط نمی توان حمید را معاون در شرب خمر دانست. زیرا از سوی سعید شرب خمری محقق نشده است.

ارتکاب جرم یا شروع به آن توسط مرتکب در معاونت در جرم

برای مجازات افراد تحت این عنوان باید فاعل اصلی جرمی انجام دهد. البته نیاز نیست جرم به صورت کامل ارتکاب پیدا کند. در واقع در شروع به جرم نیز امکان تحقق معاونت در جرم وجود دارد. مثلا حمید، سعید را تحریک به سرقت از اتومبیلی می کند. اگر سعید موفق شود اتومبیل را بدزدد، حمید معاون در سرقت تام محسوب می شود. معاونت در شروع نیز ممکن است. شروع به جرم یعنی مرتکب وارد عملیات اجرایی جرم شود. اما عاملی خارج از اراده ی او اجازه ی تکمیل ارتکاب جرم را ندهد. در این صورت شخص یاری دهنده او، معاون در شروع محسوب می شود. در مثال فوق فرض کنید سعید وارد اتومبیل شود و آن را روشن نماید. سپس صاحب اتومبیل سر برسد و مچ او را بگیرد. چون سعید مرتکب شروع به سرقت شده، حمید معاون در شروع به سرقت محسوب می شود.

مصادیق معاونت در جرم

ماده‌ی 126 قانون مجازات اسلامی رفتارهای زیر را مصداق معاونت در جرم می‌داند:

  • تهدید: شخصی دیگری را بر اثر ترس و بیم وادار به ارتکاب جرم نماید. مثلا رئیس کارمند خود را تهدید کند که اگر شهادت دروغ ندهد، اخراج می شود.
  • تطمیع: نوعی از تحریک و ترغیب است که معمولا با وعده و وعید همراه است. این وعده ممکن است جنبه‌ی مالی داشته باشد.
  • تحریک: به این معنا که فکر ارتکاب جرم معین به دیگری الغاء شود.
  • دسیسه یا فریب: فریب به معنای مکر، حیله و حقه بازی است. منظور از دسیسه مکر و حیله ی پنهانی است.
  • سوء استفاده از قدرت: اگر باعث شود مباشر مانند آلت دست سوء استفاده کننده شود، از مصادیق مباشرت معنوی است.اگر انگیزه‌ی ارتکاب را ایجاد نماید، از مصادیق معاونت است.
  • ساخت یا تهیه وسایل ارتکاب جرم: مثلا برای سرقت مسلحانه، سعید اسلحه را تهیه کند.
  • البته معاون باید از این وسایل برای ارتکاب استفاده کند و این وسایل بر ارتکاب امر موثر باشند.
  • ترغیب کردن: هر عملی که شخصی به وسیله ی آن دیگری را به ارتکاب جرم وادارد.
  • ارائه طریق ارتکاب جرم: منظور این است که شخص راه و روش ارتکاب جرم را به دیگری نشان دهد.
  • تسهیل وقوع جرم: شخص اعمالی را انجام دهد که بر ارتکاب جرم اثر بگذارد. یا موانع را از سر راه مرتکب بردارد. البته باید بین رفتار معاون و وقوع امر ارتباط مستقیم وجود داشته باشد. مثلا شخصی با معرکه گیری حواس مردم را پرت نماید تا دیگری از طلافروشی سرقت کند.

وجود قصد مجرمانه در معاونت در جرم

شرط تحقق معاونت در جرم وجود قصد ارتکاب در معاون است. یعنی معاون باید به قصد وقوع امری، رفتار های فوق را انجام دهد. پس اگر مباشر امر مورد نظر معاون را انجام دهد، معاونت می شود.

وحدت قصد معاون جرم و مرتکب جرم

قصد مجرمانه مرتکب اصلی و معاون باید یکسان باشد. یعنی مرتکب همان عملی را انجام دهد که منظور معاون بوده است. مثلا قصد معاون انجام سرقت ساده باشد. اما مباشر سرقت مسلحانه انجام دهد. در این صورت نمی توان شخص را معاون در سرقت مسلحانه دانست. به عبارتی معاونت در جرم محقق نمی شود. اگر مرتکب عملی شدید تر از آنچه معاون قصد داشته انجام دهد، تکلیف معاون چیست؟ معاون به مجازات خفیف تر محکوم می شود. (ماده ی 126 ق.م.ا)

تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون جرم و مرتکب جرم

معاون باید رفتار خود را قبل از ارتکاب عمل یا همزمان با آن انجام دهد. کمک های بعد از وقوع را نمی توان معاونت در جرم به شمار آورد. مثلا قبل از ارتکاب ، فرد را تحریک به انجام جرم کند. اگر پس از ازتکاب او را تشویق و یا حمایت کند، معاونت محقق نمی شود.

معاونت در جرم به عنوان جرم مستقل

در برخی موارد عمل فرد به صورت مستقل جرم انگاری شده است. یعنی مجازات معاون به مجازات فاعل اصلی وابسته نیست. مانند موارد ذیل:

معاونت در جرم خودکشی: خود کشی جرم نیست. پس نباید این معاونت در خودکشی را جرم دانست. اما ماده ی 15 قانون جرائم رایانه ای، معاونت در خودکشی را مستقل دانسته است.

پس اگر کسی دیگری را تحریک به خودکشی نماید، مجازات می شود.

مجازات معاونت در جرم چیست؟

در صورتی‌ که در شرع، مجازات دیگری برای معاونت در جرم تعیین نشده باشد، مجازات وی به شرح زیر است:

  • الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات یا حبس دائم است، حبس تعزیری درجه دو یا سه
  • ب- در سرقت حدی و قطع عمدی عضو، حبس تعزیری درجه پنج یا شش
  • پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی است سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش
  • ت- در جرائم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایینتر از مجازات جرم ارتکابی

معاونت در جرم در قانون

اثبات معاونت در جرم، چگونه است؟

اثبات معاونت در جرم  نیازمند وجود ادله‌ی اثبات در امور کیفری است. ماده‌ی 160 قانون مجازات اسلامی ادله‌ی اثبات جرم را بدین شرح بیان نموده است:

اقرار، شهادت، قسامه، سوگند، علم قاضی از جمله دلایل اثبات جرم هستند.

 

شما می توانید از مشاوره، تنظیم لایحه، تنظیم شکایت وکلای آسا بهره مند شوید.  شماره تماس ما 22350512 

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی علامت گذاری شده اند *