دعوای اثبات مالکیت چگونه است؟ نحوه و مراحل آن

دعوای اثبات مالکیت: یکی از حقوقی که برای افراد نسبت به اموال ایجاد می شود، حق مالکیت است. این حق ممکن است به موجبات گوناگون برای فرد ایجاد شود. اما گاهی شرایطی پیش می آید که با اینکه شخص واقعا مالک ملکی است، اما نیاز دارد مالکیت خود را نسبت به آن ملک ثابت کند تا بتواند بر مال مسلط شده و از آن بهره ببرد. در این شرایط او باید دعوای اثبات مالکیت را مطرح کند تا بتواند مال خود را پس بگیرد. در ادامه با گروه وکلای آسا  همراه باشید.

به منظور مطالعه بیشتر در باب امور مربوط به دعوای اثبات مالکیت کلیک کنید: نمونه رای اثبات مالکیت خودرو

اثبات مالکیت

در توضیح دعوای اثبات مالکیت باید بدانید که مالکیت  (right to  property) یک حق مالی است که برای فرد به طور مستقیم نسبت به اموال ایجاد می شود. این حق کامل ترین حق عینی است. یعنی حقی که فرد به طور مستقیم بر مالی دارد. علاوه بر آن منظور از اموال اعم از عین، منفعت و حق است. مثلا خانه عین مال است. سکونت در خانه منفعت مال است. حق هم مانند حق انتفاع، حق تالیف، حق سرقفلی.

دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت متعدد هستند و در واقع روش هایی هستند که خواهان به وسیله آن می تواند مالکیت خود را ثابت کند. این عنوان دعوایی است که خواهان یا مدعی مالکیت در مقام اثبات مالکیت خود نسبت به مالی مطرح می کند. خوانده ی این دعوا کسی ایت که به ناحق مال را در تصرف دارد.

در اینجا باید به ماده ی 35 قانون مدنی اشاره کنیم که به اماره تصرف معروف است. به موجب این ماده تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت است مگر خلاف آن ثابت شود. یعنی اگر کیفی در دست کسی می بینیم، آن کیف برای او فرض می شود مگر اینکه با دلیلی ثابت شود کیف برای او نبوده. این دلیل می تواند سند، اقرار، شهادت یا سوگند باشد.

حال فرض کنید کسی در خانه ی شما سکونت دارد و شما خانه را به او اجاره نداده اید. فرض می شود این خانه برای فردی است که در خانه ی شما زندگی می کند. مگر اینکه بتوانید اثبات کنید که خانه مال شماست. در مورد پذیرش این دعوا بین قضات اختلاف نظر وجو دارد. که دلایل آن را به تفکیک در ادامه خواهیم گفت.

شرایط دعوای اثبات مالکیت

برای آن که بتوانید مالکیت خود را اثبات کنید، باید به منظور طرح دعوای اثبات مالکیت شرایط زیر وجود موجود باشد:

• 1- وجود قرارداد کتبی یا شفاهی مبنی بر مالکیت: خواهان باید دلایلی ارائه دهد که وجود مالکیت او را اثبات کند. یکی از این دلایل وجود قرارداد است. یعنی خواهان قراردادی ارائه دهد که نشان دهنده ی این باشد که ملک را خریداری کرده است. قولنامه یا بیع نامه بسیار به کار خواهان می آید. البته مالکیت فقط با خرید و فروش ایجاد نمی شود. ممکن است مال به خواهان ارث برسد. پس او دلایلی باید ارائه دهد که از طریق ارث مال را تملک کرده است. البته اسباب دیگری هم برای مالکیت وجو دارد که کمتر آنها را می شناسید مانند: اخد به شفعه، حیازت مباحات، احیای اراضی موات. 
• 2- اثبات اعتبار قرارداد: زمانی که خواهان برای اقامه دعوای اثبات مالکیت خود قراردادی ارائه می دهد، ممکن است اصالت قرارداد او از طرف خوانده مورد تعرض قرار بگیرد. در این صورت خواهان باید بتواند از اصالت و اعتبار قرارداد خود دفاع کند. کلا خواهان هر دلیلی که برای اثبات مالکیت خود ارئه می دهد و به خاطر وجود آن دلیل خود را محق می داند، باید بتواند از آن صحت و اعتبار آن دفاع کند.
• 3- مطرح کردن خواسته ی الزام به تنظیم سند رسمی: خواهانی که سند عادی دارد باید خواسته ی الزام به تنظیم سند رسمی را در کنار خواسته ی اثبات مالکیت قرار دهد. به خصوص اگر خوانده دارای سند رسمی است. تا اگر دعوای اثبات مالکیت او ثابت شد دعوا برای او واجد اثر باشد و بتواند از نتیجه ی دعوا بهره ببرد. به طور کلی اگر خواهان سند رسمی مبنی بر مالکیت خود ندارد باید الزام به تنظیم سند رسمی را هم به عنوان خواسته مطرح کند.

جهت مطالعه بیشتر می توانید به مقاله ای در خصوص اعتبار قول نامه دستی مراجعه فرمایید.

اثبات مالکیت در دعوای اثبات مالکیت

به مالی غیر منقول می گوییم که امکان جابه جایی آن از مکانی به مکان دیگر وجود ندارد. در مورد پذیرش دعوای اثبات مالکیت نسبت به اموال غیر منقول مانند زمین و خانه، بین قضات اختلاف وجود دارد. برخی از قضات با استناد به ماده ی 22 قانون ثبت که بیان می دارد کسی مالک شناخته می شود که مالکیت به نام او ثبت شده، دعوای خواهان را نمی پذیرند.

این گروه بر این باورند که بر فرض که دعوای خواهان پذیرفته شود، ملک دارای دو سند رسمی می باشد. که یکی بر مبنای ماده ی 22 قانون ثبت و دیگری به حکم دادگاه اعتبار دارد. به همین دلیل هم از پذیرش دعوا امتناع می کنند. در حالی که این ایراد مورد قبول نیست. زیرا با صدور حکم دادگاه مبنی بر اثبات مالکیت خواهان دیگر دلیلی برای اعتبار سند رسمی نیست. اما در مورد املاکی که ثبت نشده اند، دعوای اثبات مالکیت پذیرفته می شود. چون سند مالکیت رسمی معارض وجود ندارد. اما صرف رای دادگاه کافی نیست.

خواهان پس از دعوای اثبات مالکیت خود نزد دادگاه باید به اداره ثبت مراجعه کرده و خواهان صدور سند برای ملک به نام خود شود. چون ملک سابقه ی ثبتی ندارد الزاما باید رای دادگاه مبنی بر اثبات مالکیت خواهان اخذ شود.

دعوای اثبات مالکیت اموال منقول

مال منقول مالی است که می توان آن را از محلی به محل دیگر انتقال داد. بدون آن که به خود مال یا محل استقرار آن آسیب برسد.  خواهان کسی است که برخلاف اماره ی تصرف، قصد اقامه دعوای اثبات مالکیت خود را دارد. پس باید بتواند دلایلی مبنی بر ادعای خود اقامه کند. در مورد اموال منقول وجود سند رسمی مالکیت یا قراردادی که انتقال مال به خواهان را ثابت کند مورد نیاز است. اما همیشه قرارداد کتبی نیست.

مثلا وقتی شما یک تلویزیون می خرید، قراردادی با فروشنده امضاء نمی کنید. اما فاکتور خرید شما می تواند در جهت اثبات مالکیت شما استفاده شود. شهادت شهود هم در اثبات وجود رابطه ی قراردادی اثرگذار است. اگر مالکیت مال به سبب قرارداد به خواهان منتقل نشده باشد، خواهان باید ثابت کند که مال به او ارث رسیده یا با حیازت مباحات آن را تملک کرده است.  

اثبات مالکیت ورثه در دعوای اثبات مالکیت

همان طور که گفتیم سبب مالکیت تنها خرید و فروش نیست. یکی از سبب های مالکیت ارث است. حال اگر مالکیت وارثی بر مالی که به او ارث رسیده مورد تعرض قرار گیرد، او نیز می تواند دعوای اثبات مالکیت را مطرح کند. بنابراین ابتدا باید حصر وراثت صورت گیرد و سپس با ارائه ی دلیلی که مالکیت مورث را بر مال نشان می دهد، مالکیت خود را اثبات کند.

قبلا در خصوص حصروراثت بطور مفصل در مقاله از سایت صحبت کرده ایم میتوانید روی لینک زیر بزنید و و این مقاله را در خصوص گواهی حصر وراثت بخوانید 

رسیدگی به دعوال اثبات مالکیت

در ادامه رسیدگی به دعوای اثبات مالکیت را را از نظر دادگاه صالح و هزینه دادرسی بررسی می کنیم. با ما در ادامه همراه باشید.

دادگاه صالح در دعوای اثبات مالکیت 

از نظر ذاتی در دعاوای اثبات مالکیت باید بگوییم که اگر مال منقول و قیمت آن کمتر 20 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است. در مورد سایر اموال دادگاه عمومی حقوقی صالح برای رسیدگی به دعوای اثبات مالکیت است.

اما از نظر صلاحیت محلی بین مال منقول و غیر منقول تفاوت وجود دارد.  اگر مالی که خواهان ادعا می کند مالک آن است غیر منقول باشد، دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع مال غیر منقول صالح است. اما اگر مال منقول باشد، دادگاه محل اقامت خوانده صالح برای رسیدگی است. در مورد اموال منقولی که قیمت آنها از 20 میلیون تومان کمتر است، شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده صالح است.

هزینه دادرسی دعوای اثبات مالکیت

دعوای اثبات مالکیت یک دعوای مالی است. بنابراین در دادخواست باید بهای خواسته تعیین شود و هزینه دادرسی دعاوی مالی پرداخت شود. هزینه ی دادرسی هم به نسبت بهای خواسته تعیین می شود. بنابراین 3/5 درصد بهای خواسته به عنوان هزینه دادرسی پرداخت شود. اگر رسیدگی به دعوا در صلاحیت شورای حل اختلاف باشد، 2/5 درصد بهای خواسته به عنوان هزینه دادرسی دریافت می شود.

اگر خواهان توان پرداخت این مبلغ را نداشته باشد، می تواند هم زمان با دادخواست اصلی، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه ی دادرسی را مطرح کند. 

مدارک لازم برای دعوای اثبات مالکیت

برای طرح دعوای اثبات مالکیت باید مدارک زیر را ارائه دهید:

• سند رسمی مالکیت یا قرارداد.
• اگر شاهدی دارد ، شهادت نامه به انضمام کپی کارت شناسایی شهود.
• رسید پرداخت وجه، زسد بانکی یا رسید دست نویس.
• اگر وکالت نامه دارید آن را ضمیمه دادخواست خود کنید.
• همراه داشتن کارت ملی
• درخواست استعلام ثبتی و استعلام بانکی
• در صورت لزوم تحقیق محلی

 وکیل ملکی برای دعوای اثبات مالکیت

لازم است بدانید هر پرونده صرفا یک بار فرصت طرح در دادگاه دارد و شما نمی توانید یک پرونده را چند مرتبه در دادگاه مطرح کنید . از سویی پرونده های دعوای اثبات مالکیت نیازمند تخصص حقوقی است لذا پیشنهاد می شود در اینگونه پرونده ها از مشاوره و راهنمایی وکیل ملکی بهره مند شوید.

سوالات متداول

آیا شاهد می تواند مالکیت را ثابت کند؟

مهم ترین دلیل دعوای اثبات مالکیت سند است. این سند ممکن است عادی و یا رسمی باشد. ولی این به این مفهوم نیست که شما اگر سندی ندارید با شهادت شهود نمی توانید مالکیت را ثابت کنید.

آنچه لازم است بدانید شاهد لازم است شرایط شهادت را داشته باشد. راست گو و با ایمان باشد. قاضی سوالات متعدد از شهود می پرسد و در نهایت تصمیم میگیرد که آیا شهادت شهود مالکیت را ثابت می کند یا خیر؟

جهت مشاوره و عقد قرارداد وکالت با وکیل ملکی با ما در ارتباط باشید. 22350512