قرار تامین کیفری (کامل ترین و جامع ترین بررسی)

زمانی که یک پرونده ی کیفری به جریان می افتد، برخی تصمیمات برای پیشبرد بهتر فرآیند کیفری اتخاذ می شوند. یکی از این تصمیمات، قرار تامین کیفری است. حقیقتا قانونگذار برای آن که دسترسی به متهم در کلیه مراحل رسیدگی امکان پذیر باشد، چنین تمهیدی را پیش بینی کرده است. در ادامه با گروه وکلای آسا همراه باشید.

در صورت تمایل به مطالعه بیشتر کلیک کنید: قرار وثیقه

قرار تامین کیفری چیست؟

تصمیم مرجع قضایی است که به منظور دسترسی آسان به متهم جهت تکمیل تحقیقات، رسیدگی و صدور حکم اتخاذ می شود. مقامات قضایی برای تضمین حضور متهم و دسترسی به او در کلیه مراحل رسیدگی، قرار تامین کیفری صادر می کنند. تا هر وقت متهم احضار شد، در مرجع قضایی حاضر شده و دسترسی به او آسان باشد.

دلیل صدور قرار تامین کیفری

فلسفه ی صدور یا به عبارتی دلایلی که با استناد به آنها صدور قرار تامین کیفری لازم است به شرح زیر است:

• دسترسی به متهم و حضور به موقع او، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم.
• تضمیم حقوق بزه دیده برای جبران ضرر و زیان او.

انواع قرار تامین کیفری

در ماده ی 217 قانون آیین دادرسی کیفری، قرار ها را می خوانیم. انولع قرار تامین کیفری به شرح زیر است:

• التزام به حضور با قول شرف یا با تعیین وجه التزام
• التزام به عدم خروج از حوزه ی قضایی با قول شرف یا با تعیین وجه التزام
• التزام به معرفی نوبه ای خود به صورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضایی یا انتظامی با تعیین وجه التزام
• التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیرو های مسلح به حضور با تعیین وجه التزام، با موافقت متهم، پس از اخذ تعهد پرداخت از محل حقوق متهم از سازمان مربوطه
• التزام به عدم خروج از محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه التزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون نظارت مذکور
• قرار وثیقه
• قرار کفالت
• بازداشت موقت

در ادامه هر کدام را به صورت کاملا جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم. با ما همراه باشید.

در صورت نیاز به اخذ مشاوره تخصصی در امور حقوقی و کیفری با گروه وکلای آسا در ارتباط باشید. بدین منظور از راه های ارتباطی موجود در سایت استفاده نمایید

قرار تامین کیفری با التزام به حضور با قول شرف یا با تعیین وجه التزام

التزام به حضور با قول شرف، خفیف ترین قرار تامین کیفری است. به موجب این قرار متهم با قول شرف ملتزم به حضور نزد مقام قضایی در صورت احضار می شود. این قرار باید در جرائم کم اهمیت و در مورد متهمی صادر شود که خصوصیات اخلاقی و اجتماعی او بیانگر پایبندی او به این قول است. متاسفانه ضمانت اجرایی برای عدم پایبندی متهم به این قول و تعهد در نظر گرفته نشده است و تنها ممکن است مرجع قضایی اقدام به صدور قرار تامین شدیدتری نماید.

در قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام، متهم متعهد می شود که اگر از تعهد خود مبنی بر حضور در مرجع قضایی تخلف کند و در زمان احضار، حاضر نشود، مبلغ معینی را که از سوی مقام قضایی تعیین می شود به صندوق دولت بپردازد. این مبلغ معین همان وجه التزام است.

برای مطالعه بیشتر به مطلب قرار التزام به حضور با قول شرف در سایت مراجعه نمایید.

قرار تامین کیفری با التزام به عدم خروج از حوزه ی قضایی با قول شرف یا با تعیین وجه التزام

در قرار تامین کیفری با التزام به حضور با قول شرف، متهم متعهد می گردد که بدون اجازه ی مقام قضایی از حوزه ی قضایی خارج نشود و در صورت احضار، نزد مرجع حاضر گردد. برای عدم اجرای این قرار از ناحیه متهم ضمانت اجرایی تعیین نشده است. پس مقام قضایی باید در جرائم کم اهمیت تر که شخصیت و وضعیت متهم نشان دهنده ی پایبندی او به تعهداتش باشد، اقدام به صدور این قرار نماید.

در قرار التزام به عدم خروج از حوزه ی قضایی با تعیین وجه التزام، متهم متعهد می گردد که اگر از تعهد خود مبنی بر عدم خروج از حوزه ی قضایی یا حضور نزد مرجع قضایی در مواقع احضارسرپیچی نمود، مبلغ معینی را که از سوی مقام قضایی تعیین می شود به صندوق دولت بپردازد. منظور از مبلغ مهین وجه التزام است.

قرار تامین کیفری با التزام به معرفی نوبه ای خود به صورت هفتگی یا ماهانه

به موجب این قرار تامین کیفری متهم متعهد می شود که به صورت هفتگی یا ماهانه، خود را به مرجع قضایی یا انتظامی معرفی نماید. اگر متهم از این تعهد خود خودداری کند باید مبلغ معینی را به عنوان وجه التزام به صندوق دولت بپردازد.

در خصوص این قرار برای مطالعه بیشتر کلیک کنید: تامین التزام معرفی نوبه ای متهم

قرار تامین کیفری با التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیرو های مسلح به حضور با تعیین وجه التزام

در این قرار تامین کیفری متهم متعهد می شود که در صورت احضار نزد مقام قضایی حاضر شود. اگر متهد به تعهد خود پایبند نباشد باید مبلغ معینی را به عنوان وجه التزام از محل حقوق خود به صندوق دولت بپردازد. صدور این قرار نیازمند موافقت متهم است.

قرار تامین کیفری با التزام به عدم خروج از محل اقامت تعیین شده

همان طور که از نام این نوع از قرار تامین کیفری مشخص است، با صدور این قرار متهم متعهد می شود که از محل اقامت خود خارج نشود و در صورت احضار، نزد مقام قضایی حاضر شود. در این صورت با استفاده از تجهیزات الکترونیکی، نظیر پابند یا دستبند، عدم خروج متهم از محل اقمت او کنترل می شود. البته ممکن است از این تجهیزات برای نظارت استفاده نشود. در این قرار هم برای متهم وجه التزام معین می شود و در صورت سرپیچی متهم از تعهد خود، این مبلغ باید به صندوق دولت پرداخت شود. این قرار با موافقت متهم صادر می شود.

قرار تامین کیفری با صدور قرار وثیقه

قرار وثیقه، از قرارهای تامین کیفری قبلی شدیدتر است. با صدور این قرار متهم تعهد می کند که در صورت احضار نزد مقام قضایی حاضر شود. اگر متهم از این تعهد تخلف کند، وثیقه سپرده شده ضیط می شود. به محض صدور قرار اخذ وثیقه، عین مال توقیف می شود. یا اگر وجه نقد باشد، به صندوق دادگستری سپرده می شود. مال مورد وثیقه الزاما باید وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، مال منقول یا غیر منقول باشد.

قرار تامین کیفری کفالت 

با صدور قرار تامین کیفری کفالت، شخصی به عنوان کفیل تعهد می کند که متهم را در زمان معینی نزد مقام قضایی حاضر می کند. در واقع در هر بار احضار، مقام قضایی به کفیل ابلاغ می کند که متهم را نزد او  ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ حاضر کند. البته در صورت تخلف کفیل از این تعهد، مبلغ معینی به عنوان وجه الکفاله از او دریافت خواهد شد.

قرار تامین کیفری با بازداشت موقت

شدیدترین قرار تامین کیفری قرار بازداشت موقت است. با صدور این قرار آزادی متهم در طول تمام یا قسمتی از مرحله ی تحقیقات مقدماتی یا دادرسی سلب می شود. صدور قرار بازداشت موقت، تنها در جرائم خاصی، با وجود شرایط معین شده از طرف قانونگذار امکان پذیر است و در خصوص هر جرمی نمی توان آن را صادر نمود.

اصول حاکم بر انواع قرار تامین کیفری

اصول حاکم بر صدور انواع قرار تامین کیفری چیست؟ این قرار چه ویژگی هایی در بر دارد و چه آثاری را به همراه می آورد؟ این اصول عبارتند از:

• به صورت همزمان، برای یک اتهام نمی توان دو قرار تامین صادر کرد. اما اگر متهم، اتهامات متعددی داشته باشد که رسیدگی به آنها در صلاحیت ذاتی یک مرجع باشد، می توان به صدور یک قرار اکتفاء کرد. اما اگر متهم اتهامات متعددی داشته باشد که رسیدگی به آنها در صلاحیت ذاتی دادگاه های مختلف باشد، برای هر اتهام باید قرار تامین مستقل صادر شود.
• قرار تامین باید فوری به متهم ابلاغ شود و تصویر آن به او تحویل داده شود.
• بازپرس می تواند در تمام مراحل تحقیقات، با رعایت مقررات، قرار تامین را تشدید کند یا تخفیف دهد. این اقدام می تواند به صورت تبدیل نوع قرار یا تغییر مبلغ آن انجام شود.
• در جریان تحقیقات مقدماتی، تا پیش از تنظیم کیفر خواست، دادستان می تواند تشدید یا تخفیف تامین را از بازپرس درخواست کند. پس صدور کیفرخواست نیز می تواند از دادگاهی پرونده در آن مطرح است این تقاضا را بنماید.
• مقام قضایی در انتخاب نوع قرار اختیار نامحدود نداردو باید اصل تناسب را رعایت نماید.

تناسب قرار تامین کیفری

منظور از تناسب مواردی است که با توجه به آن ها این قرار باید صادر شود. تناسب می تواند ویژگی ها و شرایطی باشد که با صدور اسن قرار مواجه هستیم. در کل با توجه به آن چه در قانون می خوانیم، قرار تامین کیفری باید مستدل و موجه و متناسب با موارد زیر باشد:

• نوع و اهمیت جرم
• شدت مجازات
• ادله و اسباب اتهام
• احتمال فرار یا مخفی شدن متهم
• احتمال از بین رفتن آثار جرم
• سابقه متهم
• وضعیت روحی و جسمی متهم.
• سن و جنس متهم
• شخصیت و حیثیت او

علاوه بر موارد فوق، برخی قرارهای تامین باید با خسارت وارد بر بزه دیده متناسب باشند. به موجب ماده ی 219 قانون آیین دادرسی کیفری، مبلغ وجه التزام، وجه الکفاله و وثیقه نباید از خسارت وارد بر بزه دیده کمتر باشد. زیرا این قرارها وسیله ی تضمین جبران خسارت بزه دیده است.

تشدید قرار تامین کیفری

انواع قرار تامین کیفری که بیان کردیم، از خفیف ترین، به شدیدترین آنها مرتب بود. پس برای آنکه شدت قرار تامین را نسبت به سایر قرارها متوجه شویم، باید به ماده ی 217 قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه کنیم. جایگاه قرار را بسنجیم. حال ممکن است برای متهم قرار تامینی تعیین شود، اما او آن را نپذیرد، در این صورت تکلیف چیست؟ با مطالعه ی تبصره ی 1 ماده ی 217 متوجه می شویم، اگر متهم قرار تامینی را که برای او صادر شده نپذیرد، قرار تامین شدیدتری برای او صادر خواهد شد. در این تبصره گفته شده، اگر متهم قرار التزام به حضور با قول شرف را نپذیرد، برای او قرار التزام به حضور با تعیین وجه التزام صادر می شود. در مورد قرار های دیگر هم همین ترتیب وجود دارد. اگر قرار خفیف تر پذیرفته نشود، تامین شدیدتری برای او در نظر گرفته خواهد شد.

علاوه بر آن در تمام مراحل تحقیقات، بازپرس می تواند قرار تامین را تشدید کند یا تخفیف دهد. این تشدید یا تخفیف می تواند به صورت تبدیل نوع قرار یا تغییر مبلغ آن باشد. دادستان نیز تا پیش از تنظیم کیفر خواست، می تواند تشدید یا تخفیف تامین را از بازپرس درخواست کند. پس صدور کیفرخواست نیز می تواند از دادگاهی پرونده در آن مطرح است این تقاضا را بنماید.

اعتراض به قرار تامین کیفری

اعتراض به قرار تامین کیفری چگونه است؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که مطابق ماده ی 270 قانون آیین دادرسی کیفری، صدور قرار بازداشت موقت، توسط متهم قابل اعتراض است. علاوه بر آن اگر برای متهم قرار کفالت یا وثیقه صادر شود، تا زمان قبولی کفیل یا وثیقه، متهم بازداشت می شود. در این صورت متهم ظرف 10 روز می تواند به قرار کفالت یا وثیقه و یا عدم پذیرش کفیل یا وثیقه اعتراض کند. ابقاء و تشدید تامین هم توسط  متهم قابل اعتراض است. منظور از ابقاء تامین، ابقاء قرار بازداشت موقت یا تامین منجر به بازداشت است.