در قانون مدنی موارد محرومیت از ارث به طور کلی ذکرشده است که در صورت وجود هریک از آن ها به رغم وجود شرایط وراثت، مانع از تحققق ارث می شود و فرد سهمی از مال متوفی نمیبرد. و سوال رایجی که بین عموم جامعه مطرح است که آیا شخص میتواند یکی از وراث را به طور جزیی یا کلی از ارث محروم کند؟
که در این مقاله به بررسی این موضوعات کلیدی در رابطه با ارث میپردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست
موارد قانونی محرومیت از ارث
این موانع در قانون مدنی به چهار دسته تقسیم می شود: قتل، کفر، لعان و ولادت از زنا که هر یک از آن ها به اختصار توضیح داده خواهد شد.
- قتل: وجود انگیزه شدید مالی و گرایش زیادبه امور مالی، ممکن است برخی از وراث را به ارتکاب قتل مورث خود برانگیزد و آن ها را وسوسه کند تا با ارتکاب جنایت به اموال مورث دست یابند. قانون برای خنثی کردن چنین انگیزه مجرمانه ای ، قتل را از موانع ارث معرفی کرده است.
ویژگی های قتل مانع ارث:
البته این نکته را باید مدنظر داشت که قتل باید دارای ویژگی هایی باشد تا مانع از تحقق ارث باشد:
الف) مقتول باید هنگام قتل در مقام مورث قاتل باشد: برای آنکه قتل مانع از ارث باشد باید قتل توسط کسی ارتکاب یابد که مورث قاتل باشد یعنی اگر مقتول بدون دخالت قاتل فوت می کرد، قاتل مزبور وارث او می شد.
یک نکته مهم که باید در مورد قتل مورث اضافه کرد این است که این قتل مانع ارث بردن اولاد قاتل از مقتول نخواهد بود. بنابراین اگر مقتول (مورث) خویشاوندی در درجه نزدیکتر نسبت به اولاد قاتل نداشته باشد، اولاد قاتل از مقتول ارث می برد.
ب) قتل باید عمدی باشد: یعنی قاتل با آگاهی از عمل و نتیجه مرتکب قتل شده باشدو در غیر این صورت از ارث مقتول محروم نخواهد شد. برای مثال اگر شخصی در حال رانندگی به طور ناخواسته با مورث خود تصادف کند و مورث بر اثر اینتصادف فوت کند، از مقتول ارث می برد.
ج) قتل مورث به حکم قانون یا برای دفاع نباشد: زیرا اگر به حکم قانون یا برای دفاع باشد قاتل از مقتول ارث می برد.
2. کفر: هرگاه برخی از وراث متوفی مسلمان و برخی دیگر کافر باشند، ترکه متوفی به وراث مسلمان داده می شود و خویشاوندان کافر از آن محروم خواهند بود، حتی با وجود اینکه از نظر طبقه و درجه بر وراث مسلمان مقدم باشند.
3. لعان: لعن در لغت یعنی اظهار بدخواهی دونفر نسبت به یکدیگر و در اصطلاح عبارت است از اظهار لعن و نفرت بین زوجین با صیغه مخصوص که منشا آن نسبت زنای محصنه دادن شوهر به همسر خود یا انکار فرزندی است که شرعا ملحق به اوست.
لعان از حیث منشا به دو گونه است: لعان به سبب قذف یا لعان به سبب انکار فرزند.
لعان به سبب قذف زوجه در صورتی واقع می شود که شوهر نسبت زنای محصنه به همسر خود بدهد و ادعاکند این عمل را مشاهده کرده است.
لعان به سبب انکار فرزند در صورتی واقع میشود که شوهر، فرزندی را که در فراش او از زوجه دایمش پس از نزدیکی متولد شده است، از خود نفی کند.
ماده 882 قانون مدنی چنین مقرر نموده است:
4. ولادت از زنا: یکی دیگر از موانع ارث،ولادت از زنا است. قانون مدنی به این مورد این چنین اشاره کرده است که ولدالزنا از پدر و مادر و اقوام آنان ارث نمی برد، لکن اگر حرمت رابطه ای که طفل ثمره آن است نسبت به یکی از ابوین ثابت و نسبت به دیگری به واسطه اکراه یا شبه زنا نباشد، طفل فقط از این طرف و اقوام او ارث می برد و بالعکس.
زنا مانع تحقق نسب مشروع و قانونی است و فقدان توارث بین زانی و فرزند ناشی از زنا از نتایج منتفی بودن نسب است.
نکته: بسته شدن نطفه فرزند از تلقیح مصنوعی نطفه شوهر به همسرش: در این صورت تردیدی در برقراری نسب قانونی بین طفل و زن و شوهر وجود ندارد. زیرا طفل ملحق به کسانی است که از نطفه ایشان به وجود آمده است. به علاوه عمل مزبور زنا نیست تا موجب منتفی شدن نسب باشد.
آیا می توان فرزند یا یکی از وراث را از ارث محروم کرد؟
همانطور که در فوق به آن اشاره شد مواردی طبق قانون مانع از تحقق ارث می شود لکن این با باور عمومی درباره محرومیت از ارث وجود دارد، متفاوت است. فرد تا زمانی که در قید حیات است می تواند هرگونه تصرف و نقل و انتقالی انجام دهد. میتواند تمام امولش را به دیگری ببخشد یا منتقل کند و یا تحت عنوان صلح عمری اموالش را به شخصی منتقل کند و کاملا قانونی است اما سوالی که مطرح میشود این است که آیا فرد در زمان حیاتش میتواند یکی ار وراث خود را به موچب وصیت از ارث محروم نماید ؟
که در پاسخ آن قانونگذار طبق ماده 837 قانون مدنی خاطرنشان کرده است که اگر كسي به موجب وصيّت، يك يا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم كند، وصيت مزبور نافذ نيست. بنابراین شخص نمیتواند به واسطه وصیت خود وارث خود را ازارث محروم نماید. برای مثال، اگر شخصی وصيت كند كه یکی از وراث او از ارث محروم باشد يا به یکی از وراث او ارث داده نشود، وصيّت مزبور موجب محروميت او از ارث نخواهد شد.
در واقع وصیت کننده میتواند به میزان یک سوم از اموال خود را وصیت کرده و تا این میزان وصیت وی صحیح می باشد و اگر به بیشتر از این میزان وصیت کند شرط صحت آن اجازه همه وراث است زیرا به غیر از یک سوم بقیه ی اموال ترکه ورثه می باشد و به اموال مزبور در اختیار همه ورثه قرار گرفته تا طبق مقررات قانونی بین ایشان تقسیم شود.
در این مطلب سعی بر آن شد که موارد محرومیت و مانعیت از تحقق ارث ذکر شود.
جهت مطالعه بیشتر درباره ارث و وصیت نامه میتوانید به مقالاتی در همین خصوص مراجعه فرمایید.
جهت مشاوره حقوقی درباره ارث، گواهی حصر وراثت، مالیات بر ارث می توانید با وکیل ارث تماس حاصل فرمایید. 22350512
دیدگاهتان را بنویسید