نامزدی و استرداد هدایا

یکی از مراحل اولیه تشکیل خانواده، نامزدی است. هنگامی که از زنی خواستگاری می شود، با پذیرش او وارد دورانی به نام نامزدی می شویم. این دوران برای شناخت بیشتر طرفین نسبت به یکدیگر است. در واقع در دوران نامزدی طرفین، زن و شوهر محسوب نمی شوند. بلکه در این دوران هر دو تعهد به ازدواج با یکدیگر در آینده دارند.

ممکن است با طی دوره ی نامزدی، طرفین به این نتیجه برسند که نمی توانند با هم زندگی تشکیل دهند و به هر دلیلی خواهان پایان نامزدی باشند. در این حالت یکی از مسائلی که مطرح می شود پس گرفتن هدایایی است که در دوران نامزدی رد و بدل گردید. به خصوص در شرایط اقتصادی کنونی، که طلا و سکه و کالاهایی از این قبیل بسیار گران است.

برای بسیاری از افراد این سوال مطرح می شود که آیا قانونا امکان پس گرفتن این هدایا وجود دارد؟

برای رسیدن به پاسخ این سوال با گروه وکلای آسا وکیل در تهران  همراه باشید.

نامزدی چیست؟

نامزدی در قانون ایران تعریف نشده است. اما حقوقدانان از آن تعریفی ارائه داده اند. مطابق این تعریف، نامزدی قراردادی است که بین دو نفر برای ازدواج در آینده بسته می شود. نامزدی وعده ی ازدواج است که طرفین به یکدیگر می دهند. تعجب نکنید که نامزدی قرارداد دانسته شده است. در علم حقوق هر عمل حقوقی که با توافق دو شخص ایجاد شود عقد یا قرارداد. در نامزدی هم توافق برای ازدواج در آینده توسط یک مرد و یک زن ایجاد می شود. بنابراین نامزدی یک عقد است.

اما نامزدی از جمله عقود جایز است. یعنی هر یک از طرفین می تواند هر وقت بخواهد از این توافق خارج شود. در واقع نامزدی به صورت یک طرفه قابل بر هم زدن است. وجو چنین امکنی بسیار منطقی و درست است. پشیمانی از یک تصمیم و انتخاب نادرست و نسنجیده می تواند مانع از تشکیل یک خانواده ی ناموفق و شکست خورده شود.

علاوه بر آن نامزدی ایجاد علقه ی زوجیت نمی کند، یعنی طرفین زن و شوهر نیستند. به علاوه بر هم زدن نامزدی نیازی به وقوع طلاق و … ندارد چون ازدواجی رخ نداده است. در نامزدی هیچ یک از طرفین نمی تواند دیگری را مجبور به ازدواج نماید یا از او خسارت بگیرد.

استرداد هدایای نامزدی:

همان طور که گفتیم نامزدی قابل بر هم زدن است. حال اگر نامزدی بر هم خورد،می توانیم هدایایی را که به طرف دیگر داده ایم پس بگیریم. مطابق قانون مدنی، در صورت بر هم خوردن وصلت، هر یک از نامزد ها می تواند هدایایی را که به نامزد دیگر یا پدر و مادر او داده مطالبه نماید. البته قانون مدنی استرداد هدایا را در فرضی پیش بینی کرده است که نامزدی منجر به ازدواج نشده باشد. ما نیز در همین فرض به بررسی استرداد هدایا می پردازیم: 

چه هدایایی را در دوران نامزدی می توان استرداد کرد؟

به طور کلی ما دو نوع کالا داریم. پس با توجه به قانون مدنی استرداد هدایا نسبت به این دو نوع را بررسی می کنیم:

1- هدیه مال مصرف شدنی باشد:

طبیعت بعضی کالا ها به گونه ای است که با استفاده از بین می رود. به این گونه کالا ها، مال مصرف شدنی گفته می شود. مانند شیرینی، گل، عطر، صابون، لوازم آرایشی و …

این قبیل از هدایا را نمی توان استرداد کرد. زیرا طبیعت آنها به گونه ای است که با استفاده از بین می رود. در مورد این اموال نمی توان از طرف مقابل قیمت آن ها را مطالبه کرد.

2- هدیه مال مصرف نشدنی باشد:

در مقابل، طبیعت بعضی کالا ها به گونه ای است که با استفاده خود کالا از بین نمی رود. به این قبیل کالا ها که قابلیت بقا دارند، مصرف نشدنی گفته می شود. مثل ساعت، طلا، پتو، لباس، اسباب منزل و …

با بر هم خوردن نامزدی، هر یک از نامزدها اگر هدیه ای از نوع کالاهای مصرف نشدنی، به طرف مقابل خود یا پدر و مادر وی داده باشد می تواند آن را پس بگیرد. اما اگر هدیه از بین رفته بود چه؟ اگر عین هدیه از بین رفته و موجود نباشد، می توان قیمت آن هدیه را از نامزد مطالبه کرد. مگر اینکه آن هدیه بدون تقصیر نامزد از بین رفته باشد. مثلا طا دزدیده شده باشد.

توضیح با مثال:

علی و سمانه با یکدیگر نامزد شده اند. در این مدت علی به او لوازم آرایشی و بهداشتی، طلا، ساعت، گل و روسری هدیه داده است. حال اگر نامزدی بر هم بخورد، علی نمی تواند لوازم آرایشی و بهداشتی و گل را از سمانه پس بگیرد یا به او بگوید پولش را بده. اما طلا، ساعت و روسری را پس بگیرد. حال اگر سمانه بگوید روسری را پاره کرده و ساعت و طلا را دزد برده است، علی می تواند پول روسری را از سمانه بگیرد. اما چون سمانه در دزدیده شدن ساعت و طلا نقشی نداشته علی نمی تواند پول آنها را از وی بگیرد.

شرایط استرداد هدایای نامزدی:

هدیه نامزدی یا قیمت آن را با وجود تمام شرایط زیر می توان مطالبه کرد:

1. هدیه مال مصرف نشدنی باشد.
2. آنچه هدیه داده شده، موجود باشد. اگر هدیه از بین رفته باشد، می توان قیمت آن را مطالبه کرد. مگر اینکه نامزد در از بین رفتن هدیه تقصیری نکرده باشد.
3. هدیه به صورت معوض داده نشده باشد. یعنی در قبال آن قرار بر پرداخت چیزی نباشد. یا اگر معوض بوده آن عوض داده نشده باشد.
4. ازدواج به علت فوت یکی از نامزدها بر هم نخورده باشد.

نکته ی بسیار مهم اینکه فقط خود نامزد می تواند هدایایی را که به نامزد سابق یا پدر و مادر او داده مطالبه کند. خانواده ی او نمی توانند چنین ادعایی را مطرح کنند. پس در مثال بالا تنها خود علی می تواند هدایایی را که به سمانه یا پدر و مادر او اهدا کرد را مطالبه کند و پدر و مادر علی نمی توانند ادعایی علیه سمانه و خانواده اش داشته باشند.

استرداد هدایا در صورتی که نامزدی منجر به ازدواج شده باشد:

ممکن است این سوال به ذهنتان برسد که اگر نامزدی منجر به ازدواج شد، آیا باز هم می توان هدایایی که در این دوران داده شده استرداد کرد؟

در این مورد بین حقوقدانان اختلاف نظر وجود دارد و همین امر موجب صدور آرای متناقض از دادگاه ها شده است. اما می توان گفت با توجه به سکوت قانون در این مورد، برای تعیین حکم قضیه باید به سراغ احکام هبه برویم. هبه عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را مجانا به دیگری می دهد. اگر بخواهیم در این فرض بع مقررات عقد هبه مراجعه کنیم و رابطه ی طرفین را بر مبنای آن بدانیم باید بگوییم:

شخص می تواند هدیه را که داده با شرایط زیر پس بگیرد:

1.  هدیه مال مصرف نشدنی باشد.
2. هبه معوض نباشد. یعنی در ازای مالی که هدیه داده چیزی نگرفته باشد.
3. مالی که هدیه داده شده همچنان در مالکیت شخص هدیه گیرنده باشد.
4. در مال هدیه داده شده تغییری که موجب تغییر ماهیت آن شود، صورت نگرفته باشد.

برای استرداد هدایای نامزدی به کدام مرجع باید مراجعه شود؟

برای استرداد هدایا، از نظر ذاتی، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی است. از نظر محلی نیز با توجه به به ماده ی 11 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه خانواده محل اقامت خوانده صالح است.

برای استرداد هدایای نامزدی چه مدارکی لازم است؟

• ثبت نام در سامانه ثنا
• تنظیم دادخواست مطابق قانون آیین دادرسی مدنی
• ضمیمه نمودن مدارکی که اثبات کند هدایای مورد مطالبه توسط شما خریداری و خوانده اهدا شده است. مانند فاکتور خرید، رسید، شهادت شهود و …
• پرداخت هزینه ی دادرسی

استرداد طلا از زوجه بدون فاکتور:

اگر به نامزد خود طلا هدیه داده و حال با هم خوردن نامزدی خواهان استرداد طلاها هستید، باید چند نکته را بدانید:

داشتن فاکتور خرید بسیار در اثبات موضوع به شما کمک می کند. اما ممکن است فاکتور خرید را گم کرده باشید و بخواهید طلاها را استرداد کنید. در این صورت می توانید از ادله ی اثباتی نظیر شهادت شهود، اتیان سوگند، اقرار استفاده نمایید.

این مقالات مرتبط با موضوع ادله اثباتی است جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید مطالعه فرمایید:

1. شهادت شهود

2. اقرار 

نمونه رای در خصوص استرداد هدایا:

به موجب دادنامه شماره 333 صادره از شعبه ی 25 دادگاه تجدیدنظر استان اگر وصلت حاصل شد، حق رجوع برای مطالبه هدایا وجود ندارد.

وکیل خانواده برای استرداد هدایا

برهم زدن نامزدی بعد از بعد روحی روانی که دارد می تواند مسائل مالی نیز به همراه داشته باشد. در صورت برهم زدن نامزدی و درخواست استرداد هدایا ما در کنار شما هستیم.

جهت مشاوره با وکیل خانواده با ما تماس بگیرید.22350512