هبه یکی از عقودی است که قانون مدنی از آن بحث می کند. تعداد زیادی از افراد در رابطه با هبه به اشکال مختلف سوالاتی را از ما می پرسند. تصمیم گرفتیم در این مطلب عقد هبه را بررسی نماییم و به احکام آن بپردازیم.
با گروه وکلای آسا همراه باشید.
فهرست
عقد هبه یعنی چه؟
بهترین وکیل در تهران اذعان می دارد که هبه در لغت به معنای انعام، بخشش و هدیه است. در اصطلاح حقوقی نیز هبه در همین معنا به کار می رود. عقد هبه نیز عقدی است که به موجب آن یک نفر مالی را به صورت مجانی به کس دیگری تملیک می کند.
بنابراین اثر حقوقی عقد هبه انتقال مالکیت است. کسی که مال خود را به دیگری هبه می کند، واهب، کسی که مال را به او هدیه می دهند متهب، و هدیه را عین موهوبه می نامند.
قبض در عقد هبه
برخی از عقود برای آنکه به صورت صحیح منعقد شوند، علاوه بر ایجاب و قبول، نیاز به قبض دارند. یعنی مال موضوع عقد باید به طرف عقد هبه تسلیم شود و طرف عقد آن را تحویل بگیرد. این دسته از عقود، عقود عینی نامیده می شوند. عقد هبه نیز از جمله ی این عقود است. یعنی عین موهوبه (آنچه هبه داده می شود) باید از جانب واهب (هدیه دهنده) به متهب تسلیم شود و متهب آن را قبض نماید.
هبه نامه عادی و رسمی
ممکن است هبه نامه بین طرفین به صورت عادی منعقد شود. چنین هبه نامه ای اگر چه به عنوان یک سند معتبر است اما چون یکی سند عادی است، در روند دادرسی ممکن است مورد ادعای انکار، تردید یا جعل قرار بگیرد. در مقابل ممکن است طرفین با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، اقدام به تنظیم هبه نامه رسمی نمایند. این هبه نامه یک سند رسمی است. بنابراین به عنوان یک سند رسمی نمی تواند مورد ادعای انکار یا تردید قرار بگیرد و تنها ادعای جعل ممکن است در مورد آن مطرح شود. بنابراین توصیه می شود با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، یک هبه نامه رسمی برای عقد هبه تنظیم کنید.
به منظور مشاوره با وکلای مجموعه آسا تماس بگیرید: 02122350512 و 09124357415
بهترین وکیل خانم در تهران این نکته را خاطر نشان می شود که در مواردی ممکن است مال نزد متهب باشد و سپس واهب مال را به او طی عقد هبه کند. در این صورت نیازی به قبض مجدد نیست و عقد هبه محقق می شود.
آیا عقد هبه قابل برگشت است؟ آیا می توان هدیه را پس گرفت؟
پاسخ به این سوال در گرو آن است که عقد هبه را لازم یا جایز بدانیم. منظور از عقد جایز عقدی است که هر یک از طرفین می تواند هر وقت بخواهد آن را بر هم بزند. اما عقد لازم عقدی است که هیچ یک طرفین نمی تواند آن را بر هم بزند، مگر با توافق طرف دیگر یا در موارد وجود خیارات. حال باید بررسی نماییم که عقد هبه جزو کدام دسته است؟
عقد هبه از معدود عقودی است که هر دو وجه را دارد. یعنی نسبت به یکی از طرفین جایز و نسبت به طرف دیگر لازم است.
به عبارتی یکی از طرفین می تواند آن را بدون دلیل بر هم بزند. اما طرف دیگر باید به عقد پایبند باشد. تنها در صورتی می تواند عقد را بر هم بزند که با طرف دیگر توافق کند. یا برای او خیار ایجاد موجود باشد. عقد هبه نسبت به واهب (هبه کننده) جایز و نسبت به متهب (هبه گیرنده) لازم است. بنابراین واهب در صورت باقی بودن مالی که هدیه کرده، می تواند از هدیه رجوع کرده و مال را پس بگیرد. البته این امر استثنائاتی دارد.
در چه مواردی عقد هبه قابل رجوع نیست؟
بهترین وکیل خانم در سعادت آباد به این مهم اشاره می نماید که در موارد زیر با وجود آن که در عقد هبه عین موهوبه باقی است، اما واهب نمی تواند به آن رجوع کند:
- در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
- در صورتی که هدیه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد.
- در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شود. یا متعلق حق غیر واقع شود. خواه قهراً مثل اینکه عین موهوبه به رهن داده شود.
- در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.
- فوت واهب یا متهب.
- بخشیدن مال به عنوان صدقه.
جهت دسترسی به راه های ارتباطی با وکیل متخصص کلیک کنید: سرور ثانی نژاد وکیل پایه یک دادگستری
رجوع از عقد هبه به همسر ممکن است؟
ممکن زن به شوهر یا شوهر به زن در دوران ازدواج هدایایی داده باشند و حالا از کرده ی خود پشیمان شده و بخواهند مال خود را پس بگیرند. این هدایا ممکن است طلا، ساعت، خودرو یا حتی ملک باشند. پس گرفتن این هدایا از همسر تابع همان چیزی است که در مورد عقد هبه گفتیم. یعنی اگر عین موهوبه موجود باشد اصولا می توان آن را پس گرفت مگر در 6 مورد فوق. اگر شما مدعی عقد هبه هستید دقیقا واژه هبه در سند انتقالی (چه عادی چه رسمی) باید قید شود. یا به هر وسیله دیگر مانند شهادت شهود لازم است هبه بودن را ثابت نمایید.
استرداد هدایای نامزدی و عقد هبه
در دوران نامزدی بین نامزدها هدایایی رد و بدل می شود. حال اگر نامزدی بر هم خورد،می توانیم هدایایی را که به طرف دیگر داده ایم پس بگیریم. مطابق قانون مدنی، در صورت بر هم خوردن وصلت، هر یک از نامزد ها می تواند هدایایی را که به نامزد دیگر یا پدر و مادر او داده مطالبه نماید. البته قانون مدنی استرداد هدایا را در فرضی پیش بینی کرده است. که نامزدی منجر به ازدواج نشده باشد. شما می توانید مطلباسترداد هدایا نامزدی را در سایت ما مطالعه کنید.
چه هدایایی را در دوران نامزدی می توان استرداد کرد؟
به طور کلی ما دو نوع کالا داریم. پس با توجه به قانون مدنی استرداد هدایا نسبت به این دو نوع را بررسی می کنیم:
- عقد هبه مال مصرف شدنی باشد: طبیعت بعضی کالاها به گونه ای است که با استفاده از بین می رود. به این گونه کالا ها، مال مصرف شدنی گفته می شود. مانند شیرینی، گل، عطر، صابون، لوازم آرایشی و غیره. این قبیل از هدایا را نمی توان استرداد کرد. زیرا طبیعت آنها به گونه ای است که با استفاده از بین می رود. در مورد این اموال نمی توان از طرف مقابل قیمت آن ها را مطالبه کرد.
- هدیه مال مصرف نشدنی باشد: در مقابل، طبیعت بعضی کالاها به گونه ای است که با استفاده خود کالا از بین نمی رود. به این قبیل کالاها که قابلیت بقا دارند، مصرف نشدنی گفته می شود. مثل ساعت، طلا، پتو، لباس، اسباب منزل و …
با بر هم خوردن نامزدی، هر یک از نامزدها اگر هدیه ای از نوع کالاهای مصرف نشدنی، به طرف مقابل خود یا پدر و مادر وی بدهد می تواند آن را پس بگیرد. اما اگر هدیه از بین برود چه؟ اگر عین هدیه از بین برود و موجود نباشد، می توان قیمت آن هدیه را از نامزد مطالبه کرد. مگر اینکه آن هدیه بدون تقصیر نامزد از بین برود. مثلا طلا توسط دزد، به سرقت برود.
شرایط استرداد هدایای نامزدی به استناد عقد هبه چیست؟
هدیه نامزدی یا قیمت آن را با وجود تمام شرایط زیر به استناد عقد هبه می توان مطالبه کرد:
- عقد هبه مال مصرف نشدنی باشد.
- آنچه هدیه داده شده، موجود باشد. اگر هدیه از بین برود، می توان قیمت آن را مطالبه کرد. مگر اینکه نامزد در از بین رفتن هدیه تقصیری نکرده باشد.
- هدیه به صورت معوض باشد. یعنی در قبال آن قرار بر پرداخت چیزی نباشد. یا اگر معوض باشد آن عوض پرداخت یا تسلیم نشود.
- ازدواج به علت فوت یکی از نامزدها بر هم نخورده باشد.
عقد هبه برای مهریه
یکی از راه های قانونی بخشیدن مهریه به شوهر، عقد هبه برای مهریه است. زن ممکن است با مراجعه به دفتر اسناد رسمی یا ضمن یک سند عادی (دست نوشته معمولی) مهریه خود را به شوهر ببخشد و طلبش را به او تملیک کند. هبه از جمله عقود جایز است. یعنی اصولا کسی که مالی را به دیگری می بخشد، می تواند از بخشش خود صرف نظر کند و آن مال را پس بگیرد. مگر در موارد استثنائی که در بخش های پیشین توضیح دادیم. زنی که مهریه خود را به شوهر هبه می کند نیز، اصولا می تواند از آن رجوع کند، مگر در شرایط زیر:
- در صورتی که مهریه را در مقابل چیزی طی عقد هبه کرده باشد و آن چیز را دریافت نموده باشد. مثلا مهریه را در مقابل دریافت یک دستگاه اتومبیل هبه کرده و آن اتومبیل را دریافت نموده باشد.
- در صورتی که ضمن یک عقد لازم، عدم رجوع از هبه مهریه شرط شده باشد.
جهت مطالعه بیشتر کلیک کنید: بخشیدن مهریه
عقد هبه برای طلب ممکن است؟
و اما در ای بخش با پاسخ به یک پرسش کلیدی در باب عقد هبه ، این مقاله را به پایان می رسانیم. ممکن است طلبکاری طلبی را که از دیگری دارد به او هدیه کند. در این صورت با قبول بدهکار، طی عقد هبه طلب واقع می شود.
در این موارد با توجه به بخشش دین، دین ساقط می شود به همین دلیل است که هدیه طلب قابلیت رجوع ندارد. یعنی طلبکار نمی تواند مجددا به طلبی که از بدهکار داشته رجوع نماید.
دیدگاهتان را بنویسید