خیار غبن چیست؟ در قراردادها بعضی اصطلاحات وجود دارد که اکثر افراد معنی آن را نمی دانند. یکی از این اصطلاحات خیار است. خیار چند نوع دارد و هر یک از این انواع کارایی خاص خود را دارد. یکی از این خیارات، خیار غبن است که در این مطلب به بررسی آن می پردازیم.
با گروه وکلای آسا همراه باشید.
فهرست
خیارات در انواع عقود
برای بررسی خیار غبن ابتدا استفاده در خیارات را در عقود طبق دو دسته بندی زیر عنوان می کنیم:
- عقد لازم: عقدی است که هیچ یک از طرفین نمی توانند به صورت یک طرفه آن را فسخ کند. مگر اینکه قانون به آنها این اجازه را داده باشد.
- عقد جایز: عقدی است که هر یک از طرفین می تواند هر وقت بخواهد آن را فسخ کند.
انواع خیارات
خیار غبن یکی از انواع خیارات در قانون مدنی است. اما خیار به چه معناست؟ بهترین وکیل خانم در تهران اذعان می دارد که در عقد لازم طرفین نمی توانند عقد را فسخ کنند. مگر در مواردی که قانون به آنها اجازه و اختیار فسخ معامله را داده باشد. خیار هم خانواده ی اختیار است. در واقع به آن مواردی که قانونگذار به افراد اختیار فسخ معامله را داده، خیار گفته می شود. خیار در قانون انواعی از قرار زیر دارد:
- خیار مجلس
- خیار حیوان
- خیار شرط
- خیار تاخیر ثمن
- خیار رویت و تخلف وصف
- خیار غبن
- خیار عیب
- خیار تدلیس
- خیار تبعض صفقه
- خیار تخلف شرط
- خیار تفلیس
- خیار تعذر تسلیم
خیار غبن
غبن در لغت به معنای ضرر رساندن و آسیب رساندن به دیگری است. در یک معامله، تعهدات طرفین، کالا و عوضی که می دهند و می گیرند، باید در تعادل با یکدیگر باشند. در روابط اقتصادی میان مردم هم این تعادل معمولا وجود دارد. مثلا هیچ کس یک گردنبند بدلی را به قیمت یک جواهر گرانبها نمی خرد. یا هیچ کس جواهر گرانبهای خود را به قیمت یک گردنبند بدلی نمی فروشد.
حال اگر کسی کالایی را با قیمت گزافی و بیشتر از ارزش آن بخرد، یا کالای خود را با قیمت ناچیزی بفروشد، از انجام معامله مغبون می شود. برای چنین شخصی اختیار فسخ معامله ایجاد می شود. این اختیار فسخ خیار غبن نام دارد.
در صورت نیاز به مشاوره با وکلای متخصص در مجموعه آسا کلیک کنید: 02122350512 و 09124357415
خیار غبن فاحش
گاهی عدم تعادل کالا و قیمت آن اندک و قابل چشم پوشی است. اما گاهی این عدم تعادل قابل چشم پوشی نیست و به گونه ای است که نوع افراد جامعه از آن نمی گذرند. در این صورت خیار غبن فاحش است. کسی که مدعی است غبن و ضرر وارد شده به او فاحش است، باید آن را اثبات کند. شایع ترین راه اثبات غبن، رجوع به کارشناس است.
مثل زمانی که شخص بدون آگاهی از قیمت اتومبیل خود که 60 میلیون تومان است، آن را 20 میلیون تومان بفروشد. در این صورت ضرر وارد شده به او قابل چشم پوشی نیست و غبن فاحش است. زیرا 40 میلیون اختلاق وجود دارد که هیچ فرد عاقلی از آن نمی گذرد.
شرط تحقق خیار غبن
برای آن که بتوانیم از خیار غبن استفاده و معامله را فسخ کنیم باید شرایط زیر وجود داشته باشد:
- کسی که به او زیان وارد می شود، در هنگام انجام معامله از قیمت عادلانه کالای خود آگاهی نداشته باشد. اگر شخص در زمان انجام معامله از قیمت عادلانه آگاه باشد، اما معامله را انجام دهد، نمی تواند مدعی باشد که از انجام معامله مغبون است. چون در این فرض خودش به زیان خودش عمل می کند
- مغبون باید بعد از گاهی از اینکه از انجام معامله مغبون است و برای او خیار غبن موجود می باشد، فورا نسبت به اعمال آن اقدام کند.
برای دسترسی به راه های ارتباطی با وکیل متخصص کلیک کنید: سرور ثانی نژاد وکیل پایه یک دادگستری
چگونه خیار غبن را اعمال کنیم
اگر پس از انجام معامله متوجه شدید که کالای خود را به قیمت ناچیزی فروخته اید، یا کالایی را گرانتر از آنچه باید خریده اید، برای شما خیار غبن ایجاد می شود. اما خیار غبن باید فورا بعد از آگاه شدن از وجود آن اعمال شود.
بنابراین ابتدا باید برای فروشنده یا خریداری که به شما زیان می رساند اظهارنامه بفرستید. تا خیار شما از بین نرود. در این اظهارنامه باید به اطلاع او برسانید که به سبب وجود خیار غبن قصد فسخ معامله را دارید. اگر طرف مقابل در مدتی که برای او تعیین می شود، هیچ اقدامی انجام نداد، باید برای فسخ معامله به دادگاه حقوقی دادخواست دهید. خواسته ی این دادخواست تائید فسخ قرار داد است. اظهارنامه ای که ابتدا تقدیم شده هم ضمیمه ی این دادخواست قرار می گیرد.
رسیدگی به فسخ معامله با استفاده از خیار غبن چگونه است؟
دادگاه صالح برای رسیدگی به فسخ معامله با توجه به مال معامله شده و خیار غبن تعیین می شود.
- اگر مال مورد معامله، غیر منقول باشد، یعنی از اموالی باشد که جا به جایی آنها از محلی به محل دیگر ممکن نباشد، رسیدگی در دادگاه محل وقوع مال غیر منقول انجام می شود.
- اما اگر مال مورد معامله منقول باشد، باید به دادگاه محلی مراجعه شود که معامله در حوزه ی آن منعقد می شود. یا دادگاه محلی که تعهد باید در آنجا انجام شود. مثلا محل تحویل کالا یا محل پرداخت پول.
هزینه دادرسی دعوای فسخ معامله نیز با توجه به نوع قرارداد تعیین می شود. اگر قرارداد شما جنبه ی مالی داشته و اساسا حقی که از شما ضایع شده مالی است، باید در دادخواست بهای خواسته را تعیین کنبد. همچنین هزینه دادرسی دعاوی مالی را بپردازید. اما اگر قرارداد جنبه ی مالی ندارد و حقی که از شما ضایع شده غیر مالی است، نیازی به تعیین بهای خواسته در دادخواست نیست. هزینه دادرسی هم مطابق دعاوی غیر مالی پرداخت می شود.
اسقاط کافه خیارات و خیار غبن فاحش
در این بخش با راهنمایی بهترین وکیل خانم در سعادت آباد به منظور سخن پایانی بحث اسقاط کافه خیارات و خیار غبن را بررسی می کنیم. در قراردادها معمولا بندی با این عبارت گنجانده می شود:
“کلیه خیارات ولو خیار غبن فاحش از طرفین ساقط گردید.”
معمولا افراد بدون توجه به معنای این عبارت قرارداد را امضاء نموده و بعدا دچار مشکل می شوند. زیرا با وجود چنین بندی در قرارداد اگر فردا روزی دچار مشکل شوید و قانونا امکان فسخ قرارداد را پیدا کنید، چون این امکان را از خود سلب کردید، نمی توانید از خیار موجود استفاده کنید.
البته بعضی از خیارات نظیر تدلیس، تفلیس و تعذر تسلیم حتی با وجود این بند هم از بین نمی روند. اما در مورد خیار غبن ، نظرات متفاوت است. عده ای عقیده دارند اگر در قرار شرط اسقاط کافه ی خیارات درج شود، خیار غبن هم از بین می رود. در نتیجه شخص نمی تواند از آن استفاده کند. در مقابل عده ای دیگر عقیده دارند، اگر شخص به گمان اینکه غبن متعارف به او وارد شده خیارات را ساقط کند، اما غبن فاحش باشد، خیار غبن فاحش ساقط نمی شود. عده ای هم کلا شرط اسقاط کافه ی خیارات را موثر نمی دانند.
دیدگاهتان را بنویسید