مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی است که در ازدواج برای زن ایجاد می شود. با وقوع عقد ازدواج زن مالک مهریه شده و می تواند هر تصرفی نسبت به آن انجام دهد.

از جمله می تواند آن ا مطالبه نماید یا ببخشد و … . پرسشی که ممکن است ایجاد شود این است که آیا به همه ی زنان مهریه تعلق می گیرد؟ موارد عدم تعلق مهریه به زن چیست؟

در این مطلب ضمن پاسخ با این پرسش چند باور اشتباه در این رابطه را نیز بررسی می کنیم. با گروه وکلای آسا همراه باشید.

مهریه چیست؟

طبق قانون مدنی ، مهریه مالی است که زن بر اثر ازدواج مالک آن می گردد و مرد ملزم به دادن آن به زن می شود. مهریه بر سه نوع است:

• مهرالمسمی

مهریه ای است که در عقد ازدواج تعیین شده باشد و در سند ازدواج قید می شود.

• مهرالمثل

هر گاه مهریه در عقد تعیین نشده باشد بلکه بر اساس وضعیت زن از لحاظ سن، زیبایی، تحصیلات، موقعیت اجتماعی و خانوادگی و … با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و مکان تعیین می گردد.

• مهرالمتعه

در صورتی که مهریه در عقد تعیین نشده باشد و مرد قبل از وقوع نزدیکی و تعیین مهریه، بخواهد همسر خود را طلاق بدهد، به زن مهرالمتعه تعلق می گیرد.

در تعیین میزان مهرالمتعه وضعیت زن ملاک نیست. بلکه ملاک وضع مالی شوهر است.

انواع مهریه:

مهریه ممکن است به صورت عندالمطالبه یا عند الاستطاعه بر عهده ی مرد قرار گیرد. اما معنی آنها چیست؟

• مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه به مهریه ای گفته می شود که زن می تواند هر زمان خواست آن را مطالبه کند. و ه گاه زن مهریه خود را مطالبه کرد، مرد باید آن را بپردازد. 

• عند الاستطاعه

اما مهریه عندالاستطاعه به این شکل نیست. مهریه عندالاستطاعه به این شکل است که با مطالبه زن، مرد در صورتی تکلیف به پرداخت مهریه دارد که توان پرداخت داشته باشد. پس پرداخت آن به توانایی مالی مرد و استطاعت او بستگی دارد.

موارد عدم تعلق مهریه به زن :

در برخی موارد به زن هیچ گونه مهریه ای تعلق نمی گیرد. این موارد عبارتند از:

1. عدم تعیین مهریه در عقد – عدم نزدیکی – فوت 

ممکن است ازدواج دائم واقع شود و طرفین تعیین مهری را به زمانی بعد از عقد موکول کنند.

حال اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهریه و قبل از وقوع نزدیکی فوت کند، به زن مهریه ای تعلق نمی گیرد. چنانچه مهریه تعیین نشده باشد اما نزدیکی واقع شده باشد، به زن مهرالمثل تعلق می گیرد.

2. بطلان عقد -نزدیکی صورت نگرفته باشد 

اگر عقد ازدواج به دلیلی باطل باشد و بین طرفین نزدیکی واقع نشده باشد، به زن مهریه ای تعلق نمی گیرد و اگر شوهر مالی را به عنوان مهریه پرداخت کرده باشد می تواند آن را پس بگیرد. در صورتی که زن از باطل بودن عقد اطلاع داشته باشد و با مرد نزدیکی کرده باشد به او مهرالمثل تعلق می گیرد.

3. فسخ ازدواج – نزدیکی صورت نگرفته باشد.

اگر عقد ازدواج پیش از وقوع نزدیکی فسخ شود، به زن مهریه تعلق نمی گیرد. البته اگر علت فسخ عِنَن شوهر باشد، به زن نصف مهریه تعلق می گیرد.

در بالا بیان داشتیم که در صورت فسخ نکاح بدون نزدیکی از موارد عدم تعلق مهریه به زن است، در ادامه موارد فسخ نکاح را اعلام می کنیم.

عیوب مرد که برای زن حق فسخ ایجاد می کند:

• جنون مرد.
• عِنَن به معنای بیماری جنسی برای مرد است، به شرط آن که حتی یک بار هم موفق به انجام عمل زناشویی نشده باشد. این مورد زمانی در فسخ عقد نکاح اثر دارد که مرد هنگام عقد به این بیماری مبتلا بوده و زن از وجود این عارضه بی اطلاع باشد یا در دوران زناشویی این عارضه در مرد به وجود آید.
• خصاء به‌ معنای اَخته بودن مرد است.
• مقطوع بودن آلت تناسلی به اندازه ای که قادر به عمل زناشویی نباشد.

عیوب زن که برای مرد حق فسخ ایجاد می کند:

•  جنون زن
• قَرَن استخوان زایدی است که وجود آن در آلت تناسلی زن، مانع دخول و نزدیکی می شود
• جذام
• بَرَص: یک بیماری پوستی و غیر واگیر است که به‌ صورت لکه ‌‌های سفید و نرم بر بدن ظاهر می ‌شود.
• افضاء
• زمین گیری
• نابینایی از هر دو چشم

موارد عدم تعلق کامل مهریه به زن (بخشی از مهریه به زن تعلق می گیرد)

در برخی از موارد، به زن مهریه تعلق می گیرد اما نه به صورت کامل. این موارد عبارتند از:

1. طلاق قبل از نزدیکی

اگر شوهر قبل از وقوع نزدیکی همسر خود را طلاق دهد، به زن نصف مهریه تعلق می گیرد. در این صورت اگر شوهر قبلا بیشتر از نصف مهریه را به زن پرداخت کرده باشد، می تواند مازاد بر نصف را استرداد نماید.

2. فسخ ازدواج قبل از نزدیکی به علت عنن

اگر عقد ازدواج پیش از وقوع نزدیکی به جهت عنن مرد فسخ شود، به زن نصف مهریه تعلق می گیرد.

اما زمانی که طرفین در دوران عقد، تصمیم به طلاق و جدایی می گیرند، در مورد مهریه وضعیت های زیر ممکن است ایجاد شود:

• اگر بین طرفین نزدیکی انجام شده باشد، به زن تمام مهریه تعلق می گیرد.
• اگر بین طرفین نزدیکی انجام نشده باشد و زن همچنان باکره باشد، نصف مهریه به او تعلق می گیرد. در این حالت اگر شوهر قبلا بیش از نصف مهریه را به زن پرداخت کرده باشد، زن باید مقدار بیشتر از نصف را به شوهر برگرداند.

اگر زن درخواست طلاق کند مهریه تعلق میگیرد؟

آیا در موارد طلاق به درخواست زوجه به زن مهریه تعلق می گیرد؟

زن در صورتی می تواند از همسر خود طلاق بگیرد که:

• به دادگاه ثابت نماید که ادامه ی زندگی مشترک با شوهر موجب عسر و حرج او است.
• از شوهر وکالت در طلاق داشته باشد.
• به جهت کراهتی که از شوهر دارد با پرداخت مالی به او، او را برای طلاق راضی نماید. این مال عوض نام دارد و میزان آن ممکن است کمتر، بیشتر یا معادل مهریه باشد. 

بنابراین در هر سه مورد به زن مهری تعلق می گیرد. اما در موارد دوم و سوم، ممکن است رن ناچار به بخشیدن مهریه خود شود. 

مطالعه بیشتر در خصوص عسر و حرج

مطالعه بیشتر بخشیدن مهریه

آیا به زن زناکار مهریه تعلق می گیرد؟

برخی مردان تصور می کنند چنانچه در مراجع قضایی ثابت کنند که همسر آنها زنا کرده یا روابط نامشروع دارد، می توانندمهریه را پرداخت نکنند.

در واقع برای فرار از پرداخت مهریه، شکایت زنا یا رابطه نامشروع را علیه همسر خود مطرح می کنند. در حالی که این تصور آنها کاملا اشتباه است. زن حتی اگر زنا کرده باشد، باز هم مهریه به او تعلق می گیرد. 

آیا نازایی زن از وارد عدم تعلق مهریه است؟

عده ی دیگری نیز به اشتباه تصور می کنند که اگر زن نازا باشد و توان باروری نداشته باشد، به او مهریه تعلق نمی گیرد.

در حالی که ناباروری و نازایی زن موجبی برای تعلق نگرفتن مهریه به او نیست و به زن نازا هم مهریه تعلق می گیرد.

در چه صورت مهریه زن قطع می شود؟

سوال این است که در چه مواردی پرداخت اقساط مهریه به زن قطع می شود؟

در هیچ حالتی پرداخت اقساط مهریه به زن قطع نمی شود.

حتی اگر زن ازدواج مجدد نماید، ازدواج او مانع از دریافت اقساط نیست. در مواردی هم که زن فوت نماید اقساط باید به ورثه پرداخت شود.

زن از چه اموالی نمی تواند مهریه اش را بردارد؟

به طور کلی برخی از اموال شوهر قابلیت توقیف از طریق مراجع قضایی و به تبع آن فروش مال و برداشتن مبلغ طلب را ندارند.

یعنی برخی اموال شوهر را نمی توان بابت مهریه توقیف کرد. این اموال مستثنیات دین نامیده می شوند. مستثنیات دین عبارتند از:

• یک منزل مسکونی که عرفاً در شأن شوهر باشد جز مستثنیات دین است.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع نیازهای ضروری شوهر و افراد تحت تکفل وی لازم است.
• آذوقه موجود به قدر احتیاج مرد و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها.
• وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
• تلفن مورد نیاز مدیون
• مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

آیا در حال حاضر مهریه زندان دارد؟

اصولا عدم پرداخت مهریه ، زندان دارد.

در موارد زیر دستور جلب و متعاقبا حبس برای مهریه در نظر گرفته می شود.

1. پس از صدور رای قطعی بر محکومیت به پرداخت مهریه از طریق دادگاه ، و تشکیل پرونده اجرایی و صدور اجراییه اگر مرد درخواست اعسار ندهد، مالی نیز معرفی نکند و مهریه را پرداخت نکند، دادگاه می تواند دستور جلب صادر کند.
2. پس از صدور حکم قطعی بر اعسار از پرداخت مهریه، و تشکیل پرونده اجرایی ، در صورت عدم پرداخت اقساط ، دادگاه می تواند دستور جلب صادر کند.

در شرایط کرونا عدم پرداخت مهریه زندان دارد؟

با وجود شرایط کرونا، قانونی بابت عدم صدور دستور جلب بابت مهریه وجود ندارد. ولی در رویه قضایی و دستور العمل های مجتمع های قضایی دیده می شود دیگر به راحتی بابت عدم پرداخت مهریه دستور جلب صادر نمی شود.

به طور مثال در صورت عدم پرداخت 2 قسط دستور جلب صادر می شود . این موضوع در شعب مختلف دادگاه متفاوت است.

جهت مشاوره با وکیل خانواده با ما در ارتباط باشید. 22350512