حق ملاقات طفل برای پدربزرگ و مادربزرگ

یکی از مسائلی که بعد از جدایی والدین مطرح می شود، حضانت است.

زمانی که حضانت به یکی از پدر و مادر داده می شود، برای طرف دیگر حق ملاقات با طفل ایجاد می گردد. 

اما اینگونه نیست که تنها پدر و مادر حق ملاقات داشته باشند. حق ملاقات طفل برای پدربزرگ و مادربزرگ هم می تواند باشد.

در این مطلب این موضوع را از نگاه قانون برای شما بررسی می نماییم. با گروه وکلای آسا همراه باشید.

در ابتدا توضیحی در خصوص حضانت و ملاقات می دهیم.

حضانت و ملاقات:

حضانت در لغت به معنای نگهداری است. با اینکه قانون مدنی تعریفی از حضانت ارائه نداده است، اما حقوق دانان حضانت را اینگونه تعریف می کنند:

«حضانت به معنای نگاهداشتن طفل، مواظبت و مراقبت از او و تنظیم روابط او با خارج است.»  

تا زمانی که پدر  و مادر با یکدیگر زندگی می کنند، حضانت طفل بر عهده ی هر دو آنها است. اما زمانی که پدر و مادر از هم جدا می شوند، باید در مورد حضانت طفل تصمیم گیری شود.

مطابق قانون مدنی، برای حضانت طفلی که پدر و مادر او جدا زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن حضانت با پدر است. البته اگر بعد از هفت سالگی در خصوص حضانت اختلافی ایجاد شود، دادگاه با رعایت مصلحت کودک مسئول حضانت را تعیین می نماید.

زمانی که حضانت بر عهده ی یکی از پدر یا مادر قرار می گیرد، طرف دیگر حق دارد با فرزند خود دیدار داشته باشد.

در خصوص شرایط این دیدارها، ممکن است طرفین با یکدیگر توافق کنند یا به دلیل عدم توافق مسئله ی خود را از طریق دادگاه حل نمایند.

حضانت و ملاقات دو موضوع جداگانه است. شخصی که حضانت دارد، حق ملاقات برای دیگران باقی می ماند.

همچنین باید بدانید حق ملاقات با کودک، تنها مختص پدر یا مادر نیست. بلکه خویشاوندان او ، خواهر و برادر ، پدر بزرگ و مادربزرگ هم می توانند خواهان ملاقات با طفل باشند.  

قانون جدید ملاقات فرزند چگونه است؟

به طور کلی ماده 1174 قانون مدنی در خصوص ملاقات با طفل بیان کرده:

«درصورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ابوین طفل دریک منزل سکونت نداشته باشند، هریک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد، حق ملاقات طفل خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوطه به آن درصورت اختلاف بین ابوین با محکمه است.»

با وجود اینکه در این ماده از پدر و مادر یا در شده است، ولی حق ملاقات با طفل تنها به پدرو مادر اختصاص ندارد و پدر بزرگ ها و مادر بزرگ های او می توانند خواهان ملاقات با نوه خود باشند.

همچنین اگر دادگاه ملاقات با سایر خویشان را برای طفل ضروری یا مفید تشخیص دهد، می تواند در این مورد رای مقتضی را صادر نماید. ماده ی 41 قانون حمایت خانواده جدید نیز موید همین مطلب است.

همان طور که گفتیم پدر و مادر می توانند در رابطه با نحوه ی ملاقات با طفل توافق کنند.

اما قانون جدید در این خصوص بیان کرده اگر دادگاه توافقات طرفین را خلاف مصلحت طفل تشخیص دهد، می تواند در خصوص تغییر مسئول حضانت، تعیین ناظر و … اقدام کند. 

ملاقات اقربا (حق ملاقات طفل برای پدربرزگ و مادربزرگ ) با طفل چگونه ممکن است؟

منظور از اقارب خویشاوندان است، نظیر پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر و … . این افراد نیز حق دارند با کودک ملاقات داشته باشند.

چنانچه کسی که حضانت طفل را بر عهده دارد، مانع از ملاقات طفل با خویشان شود، این افراد می توانند از طریق دادگاه تقاضای ملاقات با طفل را مطرح نمایند.

دادگاه به خواسته ی آنان رسیدگی کرده و با در نظر گرفتن مصلحت کودک در خصوص این ملاقات ها و نحوه ی آن تصمیم گیری می کند.

نکته ی مهم این است که  کودک را نمی ‌توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری طفل به او واگذار شده است، از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد.

مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی‌ حق این امر را اجازه دهد. دادگاه در صورت موافقت با خارج کردن کودک از کشور، بنا بر درخواست ذی‌ نفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تأمین مناسبی اخذ می ‌کند.

حضانت فرزند با پدربزرگ ممکن است؟

یکی از اشتباهاتی که در باور عموم وجود دارد این است که پس از فوت پدر، حضانت فرزند بر عهده ی پدربزرگ او قرار می گیرد.

البته مردم تقصیری هم ندارند. وقتی ده ها سریال بدون دانش حقوقی با همین موضوع ساخته می شود و بدون توجه پخش می شوند، نتیجه اش همین تصورات اشتباه برای افراد است.

به هر جهت با مراجعه به قانون مدنی و قانون حمایت خانواده متوجه می شویم که آن طور که نشان داده اند نبوده. ماده  قانون مدنی بیان می نماید:

«در صورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل با آن که زنده است خواهد بود هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد.»

همچنین ماده 43 قانون جدید حمایت خانواده بیان داشته:

«حضانت فرزندانی که پدرشان فوت شده با مادر آنها است مگر آنکه دادگاه به تقاضای ولی قهری یا دادستان، اعطای حضانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد.»

بنابراین تنها در صورتی حضانت از مادر گرفته می شود که مصلحت طفل در خطر باشد. مثل مادر معتاد باشد، یا نتواند از او مراقبت نماید. 

چگونه برای نوه پسری درخواست ملاقات کنم؟

همان طور که گفتیم پدربزرگ و مادربزرگ حق دارند با نوه ی خود دیدار داشته باشند.

بنابراین زمانی که زن و مردی از هم جدا می شوند، حتی اگر کودک با مادر خود زندگی کند، نباید حق پدربزرگ و مادربزرگ پدری او ندیده گرفته شود.

حتی اگر پدر فوت کرده باشد، باز هم برای پدربزرگ و مادربزرگ پدری امکان ملاقات با طفل وجود دارد.

در مورد پدربزرگ  مادربزرگ مادری هم به همین ترتیب است. آنها نیز چه در صورت وقوع طلاق و چه در صورت فوت دخترشان، می توانند نوه ی خود را ببینند و با او دیدار داشته باشند.

همان طور که قبلا هم توضیح دادیم اگر کسی که حضانت را بر عهده دارد اجازه ی دیدار پدربزرگ و مادربزرگ را با طفل ندهد، پدربزرگ و مادربزرگ می توانند از طریق دادگاه تقاضای ملاقات با طفل را مطرح نمایند.  

تقاضای ملاقات نوه چگونه ممکن است؟

برای تقاضای ملاقات نوه، پدربزرگ یا مادر بزرگ باید دادخواستی به خواسته ی ملاقات با طفل تنظیم نماید.

در این دعوا باید کسی که حضانت را بر عهده دارد خوانده قرار گیرد. رسیدگی به این دعا در صلاحیت دادگاه خانواده م حل اقامت طفل است. 

به یاد داشته باشید که برای طرح دعوا باید در سامانه ثنا ثبت نام نمایید و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست تان را ثبت نمایید. 

نحوه ی ملاقات طفل برای پدربزرگ و مادربزرگ چگونه است؟

در خصوص نحوه ی ملاقات با طفل، ممکن است مسئله ای وجود نداشته باشد و طرفین در صلح و صفا حقوق یکدیگر را رعایت کنند. اما اگر این چنین نباشد و بین طرفین اختلاف به وجود آید، در صورت اقدام قانونی از سوی صاحبان حق، دادگاه به مسئله ورود خواهد کرد.

در این موارد دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل، در خصوص میزان، زمان و مکان ملاقات با کودک تصمیم گیری می کند. 

نگهداری طفل بعد از فوت والدین با کیست؟

در صورت فوت هر یک از پدر و مادر، حضانت بچه بر عهده ی کسی که زنده است قرار می گیرد. در این مورد فرقی بین پدر و مادر نیست. 

بر خلاف آنچه در سریال ها می بینیم اگر پدر فوت کند حضانت را به پدربزرگ قرار نمی گیرد و مادر عهده دار حضانت خواهد بود. حتی اگر مادر با دیگری ازدواج کرده باشد.

این موضوع در ماده ی 43 قانون حمایت خانواده هم مورد تائید قرار گرفته است.

البته اگر اعطای حضانت به مادر به صلاح طفل نباشد، دادگاه حضانت فرزندان را به فردی صالح از نزدیکان او می سپارد. در صورت فوت مادر هم حضانت با پدر خواهد بود. مگر اینکه پدر صلاحیت نگهداری کودک را نداشته باشد.

اگر هم پدر و هم مادر طفل فوت کرده باشند، به نظر می رسد حضانت بر عهده ی پدربزرگ پدری قرار می گیرد.

اگر پدربزرگ هم فوت کرده باشد، حضانت طفل بر عهده ی وصی منصوب از سوی پدر یا پدربزرگ پدری است. اگر طفل وصی منصوب هم نداشته باشد، حضانت بر عهده ی قیم خواهد بود.

جهت مشاوره با وکیل خانواده با ما در ارتباط باشید. 22350512