Question 1

چک چیست؟

Accepted Answer

در ماده ی 310 قانون تجارت، چک تعریف شده است. چک یک نوشته است که صادر کننده با استفاده از آن به بانک دستور می دهد که وجوهی که نزد بانک دارد به دیگری بپردازد.

البته هر نوشته ای چک تلقی نمی شود. دستور صادرکننده به بانک باید بر روی فرم چاپی مخصوصی که به عنوان چک منتشر شده و در اختیار صادرکننده قرار گرفته نوشته شود.

امروزه به دلیل ایجاد سامانه صیاد اوراق چک همه ی بانک ها یک شکل و یکسان شده است.

Question 2

وضعیت چک بعد از فوت صادرکننده چه می شود؟

Accepted Answer

ممکن است شخصی در وجه شما چکی را صادر کند و بعد از صدور چک و قبل از آن که شما برای دریافت وجه آن اقدام کنید، صادر کننده فوت کند.

در این شرایط با توجه به اینکه شخص در زمان صدور چک زنده بوده و با اراده و اختیار خود چک را صادر کرده و در اختیار شما قرار داده، چک معتبر است.

برای دریافت وجه این چک می توانید به بانک مراجعه نموده و با ارائه ی چک مبلغ آن را وصول کنید. البته این امکان تا پیش از انجام حصر وراثت امکان پذیر است.

در مواردی که چک مدت دار است و تاریخ آن برای بعد از فوت صادرکننده است، با توجه به مقررات قانون امور حسبی مشکلی برای وصول وجه چک وجود ندارد و مطابق قانون نیازی به مراجعه به دادگاه نیست.

مطابق ماده 231 قانون امور حسبی،«دیون موجل (مدت دار) متوفی بعد از فوت حال (بدون مدت) می شود.»

بنابراین به لحاظ قانونی هیچ مشکلی برای مراجعه به بانک و دریافت وجه آن وجود ندارد.

اما بانک ها با توجه به اینکه تاریخ چک برای بعد از فوت صادرکننده است از پرداخت وجه آن خودداری می کنند.

در این موارد راه حل دریافت وجه چیست؟

Question 3

چطور بعد از فوت صادرکننده چک آن را پاس کنیم؟

Accepted Answer

در بخش قبل توضیح دادیم که اگر صادرکننده قبل از فوت چکی صادر کند و تاریخ چک هم برای وقتی قبل از فوت او باشد، دارنده می تواند به بانک مراجعه و وجه آن را دریافت نماید.

همچنین توضیح دادیم که اگر صادرکننده قبل از فوت چکی صادر کند و تاریخ آن برای زمانی بعد از فوت او باشد، از نظر قانونی مشکلی برای پرداخت وجه چک توسط بانک وجود ندارد.

اما عملا بانک ها از پرداخت وجه چنین چکی خودداری می کنند. 

در این صورت دارنده باید دادخواست مطالبه ی وجه چک را به طرفیت وراث صادرکننده تقدیم کند و تقاضای تامین خواسته نماید. برای آن که قرار تامین خواسته صادر کند، دارنده باید چک را برگشت بزند و گواهی عدم پرداخت دریافت کند یا خسارت احتمالی را به حساب صندوق دادگستری واریز نماید. البته ممکن است صادرکننده وراث را نشناسد و وراث هم گواهی انحصار وراثت دریافت نکرده باشند. در این موارد می توان از اداره ی ثبت احوال تقاضای استعلام نمود.

Question 4

وظیفه بانک در قبال چکی که صادرکننده آن فوت کرده چیست؟

Accepted Answer

اگر بانک از فوت صادرکننده چک و یا همان صاحب حساب جاری مطلع نباشد، وظیفه خاصی در قبال چک ندارد. اما در صورتی که حساب مسدود باشد، نمی تواند وجه چک را پرداخت کند و چک غیر قابل پرداخت می باشد. با توجه به این موضوع که چک در هنگام زنده بودن متوفی صادر شده و وی چک را با اختیار و رضایت خودش آن را صادر کرده است، بانک تنها در صورتی می تواند چک را پرداخت کند که کارهایی از قبیل حصر وراثت، تعیین ورثه و بررسی اموال متوفی انجام نشده باشد. در مواردی هم که چک مدت دار بوده و تاریخ سر رسید آن بعد از فوت صادر کننده است به همین صورت است.

Question 5

مطالبه ی وجه چک از وراث چگونه است؟

Accepted Answer

در صورتی که انحصار وراثت انجام شده باشد یا همان طور که قبلا گفتیم چک به صورت مدت دار صادر شده باشد و سررسید آن برای بعد از فوت صادرکننده باشد، دارنده باید وجه چک را از طریق دادگاه از ورثه مطالبه کند. در این صورت هر یک از ورثه به نسبت سهم خود مسئول پرداخت هستند. البته این نکته را در نظر داشته باشید که تا پیش از پرداخت دیون متوفی امکان تقسیم ترکه وجود ندارد.

Question 6

وصول چک پس از فوت صادرکننده از ظهرنویس ها چگونه است؟

Accepted Answer

ظهر به معنای پشت، و ظهر نویسی همان پشت نویسی چک است. در واقع دارنده ی چک می تواند با امضای پشت چک، آن را به شخص دیگری انتقال دهد. فوت صاحب چک، هیچ محدودیتی برای طرح دعوای مطالبه وجه چک علیه ظهرنویس ها ایجاد نمی کند. در صورتی که بر اساس قانون تجارت و در مهلت های تعیین شده، چک جهت وصول به بانک ارایه شده و در صورت کسری موجودی منجر به صدور گواهی عدم پرداخت شود، دعوای مطالبه وجه چک علیه ظهرنویس ها قابلیت استماع دارد. درج تاریخ برای بعد از فوت متوفی و یا خط زدن عبارت حواله کرد نیز تاثیری در حقوق شخص ثالث و دارنده با حسن نیت چک ندارد. دعوای مطالبه وجه چک از ظهرنویس ها به صورت مستقل قابل طرح است و ظهر نویس ها نیز پس از پرداخت وجه چک، می توانند به طرفیت ورثه متوفی طرح دعوا نموده و وجه پرداختی را وصول کنند.

فوت صادرکننده چک

فوت صادر کننده چک چه تاثیری بر وصول آن دارد؟