جرم اختلاس و مجازات های آن چیست؟【آپدیت جدید】⚖️

دولت برای اعمال حاکمیت باید اموالی را در اختیار داشته باشد تا بتواند با استفاده از آنها کشور را اداره کند. این اموال به کارکنان دولت سپرده می‌شود تا وظایف قانونی خود را انجام دهند. جهت جلوگیری از تصرف و یا تصاحب غیر قانونی این اموال، قانون قواعد خاصی را پیش‌بینی کرده تا حتی‌المقدور از این امر جلوگیری کند. یکی از تدابیر قانون‌گذار جهت حفظ منابع و اموال کشور پیش‌بینی جرم اختلاس است.

گروه وکلای آسا در این مقاله به جرم اختلاس پرداخته است.

جرم اختلاس چیست؟

بهترین وکیل در تهران اذعان می دارد که جرم اختلاس به زبان ساده به معنی خیانت در امانت یک کارمند قوای سه گانه نسبت به اموالی است که به وی بر حسب وظیفه سپردند.
ماده 5 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشا و کلاهبرداری مقرر نموده است که:

“ هر یک از کارمندان ادارات و سازمانها و یا شوراها و یا شهرداریها ومؤسسات و شرکتهای دولتی و یا وابسته به دولت و یا نهادهای انقلابی‌ و دیوان محاسبات و مؤسساتی که به کمک مستمر دولت اداره می شوند. دارندگان پایه قضایی و به طور کلی قوای سه گانه. همچنین نیروهای مسلح ‌و مامورین به خدمات عمومی اعم از رسمی یا غیررسمی. وجوه یا مطالبات یا حواله‌ها یا سهام یا اسناد و اوراق بهادار و یا سایر اموال متعلق به هر یک ‌از سازمانها و مؤسسات فوق‌الذکر و یا اشخاص را که بر حسب وظیفه به آنها می سپرند. بنفع خود یا دیگری برداشت و تصاحب نماید. مختلس محسوب می شود.

به ترتیب زیر مجازات خواهد شد. در صورتیکه میزان اختلاس تا پنجاه هزار ریال باشد مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و شش ماه تا‌سه سال انفصال موقت و هر گاه بیش ازاین مبلغ باشد به دو تا ده سال حبس و انفصال دایم از خدمات دولتی و در هر مورد علاوه بر رد وجه یا مال‌ مورد اختلاس به جزای نقدی معادل دو برابر آن محکوم می‌شود.”

شرایط تحقق جرم اختلاس

برای اینکه جرم اختلاس محقق شود باید شرایط زیر وجود داشته باشد:

• 1- مرتکب جرم اختلاس باید از کارمندان قوای سه گانه و اشخاصی که در ماده 5 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشا و کلاهبرداری باشد. این جرم توسط اشخاصی که شغل آزاد دارند و یا کارمند دولت نیستند ارتکاب نخواهد یافت.
• 2- مرتکب جرم اختلاس باید در اموال دولتی تصرف نماید نماید و اگر این مال متعلق به دولت نباشد جرم محقق نشده است.
• 3- این اموال باید بر حسب وظیفه مامور به وی سپرده شده باشد. یعنی اگر شخصی اموالی که به وی سپرده نشده است را تصاحب کند این جرم محقق نشده است.
• 4- مرتکب جرم اختلاس باید این اموال را به نفع خود یا دیگری تصاحب نماید.
• 5- در صورتی که کارمند دولت اموال دولتی که به وی سپرده شده است را عمداً تلف کند ( تخریب کند) علاوه بر اینکه باید مثل یا قیمت آن را بدهد به اختلاس نیز محکوم می‌شود.

به منظور مشاوره با وکلای مجموعه آسا تماس بگیرید: 02122350512 و 09124357415

عناصر جرم اختلاس

اکثر جرائم برای تحقق نیازمند وجود 3 عنصر قانونی، مادی و معنوی هستند. بهترین وکیل خانم در تهران اذعان یم دارد که این 3 رکن برای جرک اختلاس به شرح زیر است:

• عنصر قانونی جرم اختلاس : عنصر قانونی جرم اختلاس ماده 5 قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلا و ارتشا و کلاهبرداری است. که در فوق به آن در قسمت تعریف جرم اختلاس اشاره نمودیم.
• عنصر مادی جرم اختلاس : اقدامی است که کارمند دولت انجام می‌دهد. باعث خسارت به دولت و تضییع اموال می‌شود. در صورتی که مامور دولت اموالی که به وی می سپرند را به نفع خود یا دیگری تصاحب نماید. یا آنها را عمداً تلف کند. عنصر مادی جرم اختلاس محقق می شود. پس عنصر مادی جرم اختلاس تصاحب و یا تلف اموال دولتی است. که به وی می سپرند.
• عنصر معنوی جرم اختلاس : در واقع تا مرتکب قصد تصاحب و یا تلف اموال دولتی که به وی می سپرند را نداشته باشد جرم اختلاس ارتکاب نمی یابد. کارمند باید برای اختلاس به صورت آگاهانه عمل کند. سوء نیت در تصاحب یا تلف اموال را بدارد. اگر به صورت سهوی اموال تلف شود و یا به اشتباه اموال را بردارد اختلاس ارتکاب نمی یابد.

به منظور مشاوره با وکلای خبره در امور دیگر کلیک کنید: بهترین وکیل گمرکی در تهران

تفاوت جرم اختلاس و خیانت در امانت در چیست؟

این دو جرم شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند. در هر دو جرم مالی به شخصی سپرده شده است و مرتکب جرم آن را به نفع خود تصاحب یا تلف می‌کند. تفاوتی که با هم دارند در مرتکبین این جرم است. مرتکب جرم اختلاس باید از کارمندان دولت و قوای سه گانه باشد و این خیانت باید در اموال دولتی صورت گرفته باشد ولی مرتکب خیانت در امانت هر شخصی می‌تواند باشد و خیانت وی در اموال اشخاص خصوصی است.

جرم اختلاس و سرقت چه تفاوتی دارد؟

این دو جرم نیز با یکدیگر شباهت بسیار زیادی دارند و نتیجه هر دو بردن مال متعلق به دیگری است. با این تفاوت که در اختلاس یک کارمند دولت اموال دولتی که به وی سپرده شده است را تصاحب می‌کند ولی در سرقت، شخص اموال متعلق به اشخاص عمومی و خصوصی را تصاحب می‌کند.
ممکن است یک کارمند دولت اموال دولتی که به وی سپرده نشده است را سرقت کند. مثلا یک کارمند دولت اموالی را که به شخص دیگری سپرده شده را بدون همکاری او تصاحب و یا عمداً تلف کند. با توجه به اینکه این اموال به وی سپرده نشده است عمل او اختلاس نبوده و می‌تواند منطبق با جرم سرقت و یا تخریب اموال دولتی باشد.

نکته کاربردی در دفاع از متهمی که به جرم اختلاس تحت تعقیب است:

بهترین وکیل خانم در سعادت آباد اذعان یم دارد که هرگاه مرتکب جرم اختلاس قبل از صدور کیفر خواست تمام وجه یا مال مورد اختلاس را مسترد نماید دادگاه او را از تمام یا قسمتی از جزای‌نقدی معاف می‌نماید.  اجرا مجازات حبس را معلق ولی حکم انفصال درباره او اجرا خواهد شد .
باید توجه داشت:

• اولاً این امتیاز صرفاً تا مرحله دادسرا است و در مرحله دادگاه نمی‌توان از این امتیاز استفاده کرد.
• ثانیاً اینکه شخص مال را مسترد کند می‌تواند برای بازپرس و یا قاضی قرینه‌ای بر این باشد که شخص نسبت به جرم خود اقرار کرده است.

گرچه در صورت استرداد وجوه، مجازات جزای نقدی حذف و مجازات حبس نیز تعلیق می‌گردد ولی انفصال دائم کماکان به قوت خود باقی است و برای متهم سابقه محکومیت نیز به وجود می‌آید. لذا در وهله اول باید به نحوی این اقدام صورت گیرد که دلالت بر اقرار نباشد و در وهله دوم بازپرس و قاضی را مجاب کرد که پرداخت این وجوه برای راحت شدن شخص از رسیدگی در دادگاه است و دلالت بر مجرمیت وی ندارد.

قرار بازداشت موقت در اختلاس

اگر میزان جرم اختلاس بیشتر از یکصد هزار ریال باشد و دلایل کافی بر انتساب جرم به متهم باشد بازپرس یا دادیار باید برای متهم قرار بازداشت موقت به مدت 1 ماه را صادر نماید. متهم در این صورت در بازداشتگاه نگهداری می‌شود. وزیر دستگاهی که شخص در آنجا کامند بوده است می‌تواند از زمان صدور دستور بازداشت موقت، کارمند را تا پایان رسیدگی و صدور حکم قطعی از خدمت تعلیق کند و در دوران تعلیق حتی اگر برائت کارمند صادر شود، به وی حقوق و مزایا تعلق نمی‌گیرد

مجازات جرم اختلاس چیست؟

تعیین مجازات جرم اختلاس بستگی به میزان مبلغ موضوع آن دارد.

در صورتیکه میزان اختلاس تا پنجاه هزار ریال باشد مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و شش ماه تا‌سه سال انفصال موقت و هر گاه بیش ازاین مبلغ باشد به دو تا ده سال حبس و انفصال دایم از خدمات دولتی و در هر مورد علاوه بر رد وجه یا مال‌ مورد اختلاس به جزای نقدی معادل دو برابر آن محکوم می‌شود.

مجازات شروع به جرم اختلاس

شروع به جرم اختلاس نیز طبق قانون جرم دانسته شده است. اگر کارمند دولت قصد اختلاس دارد. همچنین اقدامات مقدماتی را نیز برای ارتکاب جرم انجام دهد. ولیکن جرم بنا به دلایلی غیر از تصمیم مرتکب به عدم ارتکاب جرم متوقف شود. مرتکب به حداقل مجازات مقرر محکوم می‌شود. چنانچه وی از مدیران و مسئولان باشد. به انفصال دائم و چنانچه کارمند عادی باشد. به 6 ماه تا 3 سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم می‌شود.
یا توجه به اینکه قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشا و کلاهبرداری در مورخ 15/09/67 تصویب گردیده است. مبلغ تعیینی با توجه به تورم، بسیار کم است. بهتر است قانونگذار در آن بازنگری نماید.

جرم اختلاس همراه با جعل اسناد

چنانچه ارتکاب جرم اختلاس همراه با جعل اسناد و نظایر آن باشد،. همچنینچنانچه مبلغ اختلاس تا پنجاه هزار ریال باشد. مرتکب به 2 تا 5 سال حبس و 1 تا 5 سال انفصال موقت محکوم می شود. هرگاه بیش از این مبلغ باشد به 7 تا 10 سال حبس و انفصال دائم از خدمات دولتی و در هر دو مورد علاوه بر رد مال مورد اختلاس، به جزای نقدی معادل دو برابر آن محکوم می‌شود..