نکات مهم درباره ماترک یا ترکه متوفی چیست؟ با فوت یک شخص اموالی از او به جا می ماند که باید در مورد آنها تعیین تکلیف شود. چون با فوت دیگر خود شخص اهلیت لازم برای مالکیت اموال را ندارد و اموال مالک جدیدی نیاز دارند. به همین دلیل باید یک فرآیند حقوقی طی شود تا اموال به جا مانده از متوفی به دست صاحبان خود برسند. این اموال ماترک یا ترکه نامیده می شوند. در این مقاله در خصوص ترکه توضیح می دهیم.
با گروه وکلای آسا همراه باشید.
فهرست
ترکه متوفی چیست؟
به طور کلی به آنچه که از متوفی به جا می ماند، ترکه متوفی یا ماترک گفته می شود. ترکه دارای دو جنبه از قرار است:
- جنبه ی مثبت: اموالی است که از او به جا مانده و می تواند به وراث به ارث برسد. مانند خانه، زمین، اتومبیل، سپرده بانکی و…
- جنبه ی منفی: بدهی هایی است که متوفی دارد و پرداخت نکرده است. مطالبات اشخاص ثالث جنبه ی منفی ترکه را تشکیل می دهد.
ورثه با مجموعه ی این دو جنبه مواجه هستند.
تقسیم ترکه متوفی
منظور از تقسیم ترکه متوفی این است که کدام بخش از ما ترک به ارث می رسد؟ ماده ی 869 قانون مدنی می گوید ابتدا حقوق و دیون زیر باید ادا شود. سپس هر چه باقی ماند به ورثه می رسد. این حقوق و دیون به شرح زیر است:
- هزینه ی کفن میت. متاسفانه قانونگذار در مورد هزینه ی تهیه قبر و برگزاری مراسم سکوت کرده است. در حالی که بهتر است هزینه ی این اعمال نیز از محل ترکه متوفی تامین شود.
- حقوقی که به عین اموال متوفی تعلق گرفته است. مثلا اگر یکی از اموال میت وثیقه ی طلب طلبکاری باشد، باید در مورد آن تعیین تکلیف شود.
- دیون و واجبات مالی متوفی. اگر متوفی مالی به کسی بدهکار است باید پرداخت شود.
- عمل به وصیت متوفی. همان طور که گفتیم وصیت متوفی تا یک سوم اموال او صحیح است و نسبت به مازاد آن اجازه ی وراث نیاز است.
بعد از پرداخت هزینه های بالا به ترتیب اولویت، آنچه باقی می ماند به عنوان ترکه متوفی به ورثه می رسد. در خصوص دیون متوفی هم اگر اموال به جا مانده از او کمتر از دیون باشد، وراث تکلیفی به پرداخت مبلغ مازاد بر ترکه نیستند.
برای مشاوره با وکلای مجموعه آسا تماس بگیرید: 02122350512 و 09124357415
نحوه ی تقسیم ترکه متوفی یا ماترک
بهترین وکیل خانم در تهران اذعان می دارد که ترکه تا زمانی که تقسیم نشود بین ورثه مشاع است. یعنی همه ی آنها مالک ذره ذره ی اموال هستند.
می توانید مطلب فروش مال مشاع را در سایت مطالعه نمایید.
برای تقسیم ترکه بین ورثه توسط دادگاه چند راه وجود دارد که در ادامه هر کدام را به صورت کاملا جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم. این راه ها عبرت اند از:
- افراز
- تعدیل
- تقسیم به رد
- فروش
برای دسترسی به راه های ارتباطی با وکیل متخصص کلیک کنید: سرور ثانی نژاد وکیل پایه یک دادگستری
افراز ترکه متوفی
افراز ترکه متوفی به معنای جدا کردن سهم هر وارث از دیگران در مال است. اگر مال تجزیه پذیر باشد، تقسیم از طریق افراز به عمل می آید. اما اگر مال تجزیه پذیر نباشد به سراغ راه دوم می رویم.
برای اطلاعات بیشتر در مورد افراز به مطلبی با همین عنوان در سایت ما مراجعه کنید.
تعدیل ترکه متوفی
اگر افراز ترکه متوفی ممکن نباشد از تعدیل استفاده می شود. در واقع زمانی که مال به جا مانده تجزیه پذیر نیست از طریق قیمت آنها تعدیل انجام می شود. یعنی با ایجاد ارزش برابر اموال تقسیم می شود.
مثلا از متوفی یک ماشین به قیمت 20 میلیون، یک یخچال به قیمت 10 میلیون و یک فرش به قیمت 10 میلیون باقی مانده. مجموع این اموال 40 میلیون تومان است. حال اگر دو وارث با سهم برابر داشته باشیم، به هر کدام باید 20 میلیون تومان برسد. پس ماشی را به یکی و یخچال و فرش را به دیگری می دهیم. بهترین وکیل خانم در سعادت آباد خاطر نشان می شود که در این مثال اموال تجزیه نبود اما از طریق تعدیل تقسیم انجام شد.
تقسیم به رد ترکه متوفی
گاهی اموال به جا مانده تجزیه پذیر نیست، پس افراز ممکن نیست. ایجاد ارزش برابر بین اموال هم امکان ندارد. پس تعدیل هم منتفی است. در این حالت باید از تقسیم به رد برای ترکه متوفی استفاده شود. به این صورت که مالی که قیمت بیشتری دارد به یک وارث و مالی که قیمت کمتری دارد به وارث دیگر داده می شود. بعد وارثی که مال گرانتر را برده باید به میزانی که بیشتر برده به وارث دیگر بدهد.
مثلا از متوفی یک ماشین 20 میلیون تومانی و یک فرش 10 میلیون تومانی مانده که مجموع آنها 30 میلیون تومان است. پس به هر یک باید 15 تومان برسد. اما هیچ کدام این اموال قابل تجزیه نیست. امکان تعدیل هم نیست. پس ماشین را به یکی فرش را به دیگری می دهیم. اما آن که ماشین را برده 5 میلیون تومان بیشتر از سهم اش گرفته است. پس باید 5 میلیون تومان به وارثی که فرش را برداشته بدهد.
فروش ترکه متوفی
اگر امکان افراز نبود و تعدیل یا رد ترکه متوفی هم به دلیل عدم توافق وراث ممکن نشد، از راه چهارم یعنی فروش استفاده می شود. به این ترتیب که ورثه باید از اداره ی ثبت گواهی غیر قابل افراز بودن ملک را بگیرند. سپس با آن گواهی به دادگاه مراجعه کنند تا دستور فروش اموال را بگیرند. اموال که فروخته شد، قیمت آنها بین ورثه تقسیم می شود.
نمونه دادخواست تقسیم ترکه
در این قسمت بر آنیم تا یک نمونه از دادخواست مربوط به تقسیم ترکه متوفی را ارائه دهیم. این دادخواست از قرار زیر است:
در نظر بدارید که برای تقسیم ترکه، دریافت گواهی حصر وراثت الزامی است.
شخصیت حقوقی ترکه متوفی یا ماترک
در این بخش به منظور سخن پایانی و جمع بندی در بحث ترکه متوفی به بررسی شخصیت حقوقی آن می پردازیم. در جامعه علاوه بر افراد جامعه، اشخاصی وجود دارند که دارای حق و تکلیف می شوند. به عبارتی این در جامعه اشخاصی هستند که قابل دیدن نیستند، اما قانون آن ها را به رسمیت شناخته و به آنها قابلیت دارا شدن حق و تکلیف را اعطاء کرده است. این اشخاص که معمولا در قالب شرکت، موسسه، دولت و … فعالیت می کنند شخص حقوقی نامیده می شوند.
در مورد ترکه متوفی همواره این سوال وجود دادر که:
که مالک ترکه در فاصله ی زمان فوت متوفی تا زمانی که حصر وراثت انجام شده و ترکه تقسیم شود چه کسی است؟
خود متوفی که نمی تواند باشد. چون با فوت او دیگر اهلیت داشتن حق مالکیت را ندارد.
مالکیت ورثه هم هنوز مستقر نشده است. پس چه کسی مالک است؟
برخی حقوقدانان این نظر را ارائه کرده اند که در فاصله ی فوت متوفی و تقسیم ترکه خود ترکه شخصیت حقوقی پیدا کرده و مالک خود است. مالکیت شخصیت حقوقی ترکه با تقسیم ترکه پایان می یابد.
دیدگاهتان را بنویسید