بروزرسانی: ۱۳ام دی, ۱۴۰۲
وصیت و نحوه ی ابطال وصیت نامه

وصیت و نحوه ی ابطال وصیت نامه

وصیت و نحوه ی ابطال وصیت نامه : هیچ کدام از ما نمی دانیم آخرین لحظه ی زندگی مان کی خواهد بود. ممکن است کاری نیمه تمام داشته باشیم، یا دینی باشد که باید پرداخت کنیم. می توانیم انجام آن کار را به کسی از اطرافیان بسپاریم.

یا به آنها سفارش کنیم دین ما را پرداخت کنند. یا حتی مالی را به آنها ببخشیم. همه ی اینها با نوشتن وصیت نامه ممکن است. اما وصیت از نظر علم حقوق چیست و چه آثاری دارد؟

 

با گروه وکلای آسا همراه باشید.

 

وصیت چیست؟

قانون مدنی وصیت را تعریف نکرده است. اما وصیت یک عمل حقوقی است که با انجام آن فرد تکلیف امور مالی و غیر مالی خودش را برای بعد از فوتش مشخص می کند.

اما این وصیت بعد از فوت شخص اثرگذار است و در زمان حیات او اثری ندارد. 

 

 

موصی، موصی له، وصی به چه کسی(کسانی ) گفته می شود؟

موصی کسی است که وصیت می کند.

وصی کسی است که به موجب وصیت انجام امری بر عهده ی او قرار داده شده است.

موصی له کسی است که به موجب وصیت مالی از اموال متوفی به او بخشیده شده است.

موصی به مالی است که نسبت به آن وصیت صورت می گیرد. در واقع همان مورد وصیت است.

 

 

 انواع وصیت را بصورت خیلی سریع با هم بررسی کنیم:

در قانون مدنی وصیت به دو نوع تقسیم شده است:

وصیت عهدی: عبارت است از این که شخص انجام امری را بر عهده ی یک یا چند نفر قرار دهد. مثلا پدری که فرزند خردسالی دارد، به برادرش وصیت کند که بعد از فوت او از فرزندش نگهداری کند. طرفین این نوع وصیت، موصی و وصی هستند.

نکته ی مهم این است که وصیت عهدی یک ایقاع است؛ یعنی تنها به اراده ی موصی نیاز دارد. قبول وصی شرط نیست. اما وصی تا زمانی که موصی زنده است می تواند وصیت را رد کند. اما بعد از فوت موصی دیگر نمی تواند وصیت را رد کند و باید تعهد را انجام دهد.

وصیت تملیکی: عبارت است از این که کسی عین یا منفعتی از مال خود را برای بعد از فوتش به کسی بپردازد. مثلا پدری وصیت کند بعد از فوتش اتومبیل اش به نوه ی او برسد. طرفین این وصیت موصی و موصی له هستند.

 البته بر خلاف وصیت عهدی، وصیت تملیکی یک عقد است. یعنی موصی له هم باید آن را بپذیرد. البته تا زمانی که موصی له زنده است، قبولی او موثر نیست. او باید بعد از فوت موصی، موصی به را بپذیرد. این مسئله منطقی است. زیرا موصی می تواند از وصیتی که کرده رجوع کند.

 

 

وصیت نامه فضولی:

قبلا در مورد معاملات فضولی توضیح دادیم. به طور خلاصه زمانی یک معامله فضولی محسوب می شود که شخصی که مالک مالی نیست، آن را معامله کند. یعنی مثلا حسن مال محمد را به سعید بفروشد.

 

حال آیا وصیت فضولی هم داریم؟

پاسخ مثبت است. ممکن است کسی به عنوان فضول مال کسی را وصیت کند. این وصیت چه حکمی دارد؟

اگر فضول مال کسی را منوط به فوت او وصیت کند، وصیت غیر نافذ است. یعنی حسن بگوید مال محمد بعد از فوت محمد به علی برسد.

اما اگر فضول مال کسی را منوط به فوت خودش وصیت کند، وصیت باطل است. یعنی حسن بگوید مال محمد بعد از فوت من به علی برسد. 

 

 

وصیت میت تا چه اندازه مورد پذیرش است؟

قانون مدنی ایران می گوید وصیت فرد فقط نسبت به یک سوم اموال باقی مانده از او مورد پذیرش است. اگر متوفی بیشتر از یک سوم اموال خود را وصیت کند، ورثه باید وصیت او را نسبت به میزان بیشتر از 1/3، اجازه کنن. اگر بعضی از ورثه وصیت متوفی نسبت به میزان بیشتر از 1/3 را بپذیرند و بعضی نپذیرند، وصیت فقط نسبت سهم کسانی که وصیت را پذیرفته اند اجرا می شود.

یعنی در مورد 1/3 اموال، نسبت به سهم همه اجرا می شود. اما در مورد مقدار بیشتر از 1/3 اموال متوفی، فقط نسبت به سهم کسانی اجرا می شود که وصیت را اجازه کرده اند و آن را پذیرفته اند.

 

 

وصیت نامه چیست:

وصیت نامه همان نوشته‌ای است که در آن شخص تکلیف امور مالی و غیر مالی خود را برای بعد از فوتش تعیین می کند. در واقع نوعی سند است که با توجه به نوع آن می‌تواند سند عادی یا رسمی باشد.

 

 

انواع وصیت نامه:

وصیت نامه فرد، چه وصیت او عهدی باشد و چه تملیکی، به یکی از سه صورت زیر تنظیم می شود:

1- وصیت نامه رسمی: وصیت نامه ای است که مانند سند رسمی در دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود. مزیت تنظیم وصیت نامه به این صورت این است که افراد بی سواد هم می توانند نسبت به تنظیم آن اقدام کنند. وصیت کننده می تواند مطمئن باشد که وصایای او بعد از فوتش تغییر نمی کند. به علاوه کسی که وصیت به نفع او شده، نیازی ندارد که اصالت وصیت نامه را اثبات کند.

2- وصیت نامه سری: وصیت نامه ای است که به خط موصی یا خط شخص دیگری تنظیم می شود، و در اداره ی ثبت محل اقامت موصی یا محلی که آیین نامه ی وزارت دادگستری تعیین می کند، به امانت سپرده می شود. این وصیت نامه حتما باید به امضای موصی برسد. در غیر این صورت اعتبار ندارد. به همین دلیل هم افراد بی سواد نمی توانند وصیت نامه سری تنظیم کنند. فردی که قدرت تکلم ندارد باید متن وصیت نامه را به خط خود نوشته و امضا کند و در حضور مسئول دفتر اسناد رسمی، در بنویسد که وصیت نامه متعلق به او است و مسئول دفتر هم صحت آن را تائید کند.

3- وصیت نامه خودنوشت: وصیت نامه ای است که تمام متن آن به خط موصی نوشته شده، دارای تاریخ به روز، ماه و سال به خط موصی باشد و به امضاء موصی رسیده باشد. بنابراین افراد بی سواد و نابینا امکان تنظیم وصیت نامه ی خود نوشت را ندارند.

 

 

چگونه وصیت نامه را باطل کنیم؟

ممکن است هر یک از ورثه یا افراد دیگری مانند طلبکاران متوفی تقاضای ابطال وصیت نامه را مطرح کنند. ابطال وصیت نامه می تواند به دلایل زیر باشد:

  •  متوفی در زمان تنظیم وصیت نامه محجور بوده و اهلیت تنظیم وصیت نامه را نداشته باشد. یعنی دچار جنون، صغر یا سفاهت بوده است.
  • متوفی با اراده و اختیار خود وصیت نامه را تنظیم نکرده و در زمان تنظیم وصیت نامه تحت فشار بوده است.
  • متوفی ضمن وصیت نامه خود، یک یا چند نفر از وراث را از ارث محروم کرده باشد.
  • دلایلی وجود داشته باشد که نشان دهد متوفی از وصیت خود رجوع کرده است.
  • متوفی نسبت به مالی از اموال خود که توقیف شده است وصیت نماید.
  • مشخص شود که متوفی با وصیت خود قصد فرار از دین داشته است.
  • متوفی اقدام به خود کسی کرده و در فاصله ی اقدام خود و مرگ وصیت کرده باشد.
  • متوفی مال وقفی یا اموال عمومی را وصیت کرده باشد.
  • هر گاه متوفی دو وصیت نامه داشته باشد که تاریخ آنها معلوم نباشد و مفاد دو وصیت نامه با هم تعارض داشته باشد.

در هر یک از موارد فوق ذی نفع می تواند با تقدیم دادخواست ابطال وصیت نامه را از دادگاه تقاضا کند. او باید دلایل خود را به دادگاه ارائه دهد. سپس دادگاه با بررسی این دلایل در مورد تصمیم خواهد گرفت.

 

 

اگر میت وصیت نکرده باشد تکلیف چیست؟

مشکلی ایجاد نمی شود. در واقع هیچ اجباری وجود ندارد که حتما همه ی اشخاص وصیت کنند. ممکن است کسی وصیتی نداشته باشد. یا از او هیچ گاه وصیت نامه ای به دست نرسد. در هر حال نبودن وصیت نامه در روند تقسیم ترکه و ارث خللی ایجاد نمی کند.

 

 

اگر از شخصی چند وصیت نامه وجود داشته باشد تکلیف چیست؟

اگر موصی ابتدا وصیتی نماید و سپس وصیتی بر خلاف آن نماید، وصیت دوم معتبر است و باید به آن عمل شود.

اما اگر متوفی دو وصیت کرده باشد که با هم تعارضی نداشته باشند، ولی مشخص نباشد که کدام یک زودتر و کدام یک دیرتر انجام شده است، باید به هر دو وصیت عمل شود.

حال اگر متوفی دو وصیت نامه داشته باشد که معلوم نباشد کدام یک زودتر و کدام یک دیرتر تنظیم شده و دو وصیت نامه با هم تعارض داشته باشند، چاره ای جز ابطال هر دو وصیت نامه وجود ندارد.

  

 

آیا وصیت کسی که خودکشی کرده پذیرفته می شود؟

اگر شخص پیش از اینکه اقدام به خودکشی کند وصیتی نماید، آن وصیت در هر صورت معتبر است.

 علاوه بر آن قانون مدنی فرضی را پیش بینی کرده که شخصی اقدام به خودکشی می کند، مثلا خود را مجروح یا مسموم می نماید. اگر بعد از انجام این اعمال وصیتی نماید و در نهایت بمیرد، وصیت او باطل است. اما اگر در نهایت فوت نکند وصیت او نافذ است.

 

 

آیا در وصیت نامه می توان کسی را از ارث محروم کرد؟

پاسخ این سوال بی شک منفی است. هیچ کس نمی تواند وصیت کند که به شخصی از وراث او ارث نرسد. اساسا چنین وصیت نامه ای قابل ابطال است. 

 

 

برچسب ها: بدون برچسب

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی علامت گذاری شده اند *