پولشویی (Money Laundering) فرایندی است که در آن مجرمان پول حاصل از اقدامات مجرمانه خود را قانونی جلوه می دهند و آن را وارد چرخه اقتصاد می‌کنند.
در واقع با پولشویی، پولی که در نتیجه اقدامات مجرمانه مانند قاچاق مواد مخدر، رشوه، اختلاس و … به دست آمده و پول کثیف خوانده می‌شود، با فرایندی تبدیل به پول تمیز که حاصل اقدامات قانونی است می‌شود و از این طریق مجرمان از آن وجوه استفاده می‌کنند.
تقریباً در تمام کشورهای دنیا پولشویی یک جرم سنگین محسوب شده و با مجرمان به شدت برخورد می‌شود. یکی از دلایل سخت‌گیری در این خصوص آثار زیانباری است که پولشویی به اقتصاد وارد می‌کند و باعث می‌شود تحلیل‌های اقتصادی که بر اساس فعالیت‌های شرکتها صورت می‌گیرد منطبق با واقعیت نباشد.
مجرمان برای انجام پولشویی اقدامات متفاوتی انجام می‌دهند تا پول خود را قانونی جلوه دهند و رهگیری و رسیدن به منشا پول را برای دولتها غیر ممکن یا سخت کنند. چرا که اگر پولشویی صحیح انجام نشود، با پیگیری می‌توان به منشا فعالیت مجرمانه رسید. لذا برای انجام این کار از اشخاصی که اقتصاد‌دان هستند نیز استفاده می‌کنند.
گروه وکلای آسا در این مقاله به مباحث حقوقی این امر پرداخته است.
فهرست
فرایند پولشویی چگونه است؟
فراینده پولشویی معمولاً 3 مرحله است:
1- تزریق پول:
مهمترین و خطرناکترین مرحله پولشویی این مرحله است چرا که باید پول زیادی که منشا آن اقدامات خلاف‌کارانه است به یک شکل قانونی وارد یک پروسه مالی شود. بانک‌ها موظف هستند که تراکنش‌ها با مبالغ بالا را به مقامات قانونی گزارش کنند و لذا این فرایند اصولا به صورت خرد خرد و توسط اشخاص متعدد انجام شود تا بانک و مقامات در خصوص منشا پول کنجکاو نشوند.
2- لایه بندی:
در این مرحله، پول از حسابهای بانکی به حسابهای دیگر توسط چندین تراکنش منتقل می‌شود. در نتیجه منشا آن از بین می‌رود و رهگیری آن مشکل نشود. با انتقال پول به حسابهای مختلف در کشورهای مختلف و همچنین تغییر ارزها از مثلا دلار به پوند یا یورو و … پولها وارد سیستم بانکی می‌شود و قابلیت رهگیری خود را از دست می‌دهند. همچنین به خرید اشیای گرانبها مانند کشتی، الماس و … نیز پول تبدیل به کالایی می‌شود که قابلیت کشف مبدا آن بسیار سخت خواهد بود.
3- ادغام و یکپارچه‌سازی: (مثال پولشویی)
در این مرحله پول وارد چرخه اقتصادی می‌شود و دیگر تبدیل به پول تمیز می‌گردد. اکثر مجرمانی که پول شویی انجام می‌دهند، یک کسب کار فرعی در کنار فعالیت‌های مجرمانه خود دارند. به طور مثلا رستوران، خرید و فروش اتومبیل و … .
در این مرحله پول کثیف که تبدیل به پول تمیز شده است به این کسب و کارها تزریق می‌شود. در واقع منشا پولها، این کسب و کار اعلام می‌شود. یا مثلا قایق یا الماس خریداری شده به فروش رسیده و پول آن به صورت تمیز در اختیار مجرمین قرار گرفته می‌شود.
یکی دیگر از راه‌های پولشویی ثبت شرکتهای کاغذی است. با این توضیح که مجرمان یک شرکت ثبت نموده و با سند سازی به دولت اعلام می‌کنند که ثروت خود را از طریق مبادلات و معاملات این شرکتها به دست آوردند. در واقع در آنها هیچ‌گونه سرویس یا کالا و خدماتی ارائه نمی‌شود و صرفاً برای تبدیل پول کثیف به پول تمیز ثبت شده و فعالیت می‌کنند.
پولشویی الکترونیکی:
گسترش تکنولوژی علاوه بر اینکه خیلی از امور را برای مردم آسان کرده، فعالیت‌های مجرمانه را نیز تسهیل کرده است. اینترنت فضای جدیدی در اختیار این جرم قدیمی قرار می‌دهد. ظهور موسسه‌های بانکداری آنلاین، سرویس‌های پرداخت آنلاین ناشناس و انتقال‌ها با استفاده از تلفن‌های همراه، شناسایی پولشویی را سخت‌تر کرده است.
از این گذشته، استفاده از پراکسی سرورها و نرم‌افزارهای پنهان‌کننده‌ی هویت، شناسایی آخرین مرحله‌ی پولشویی یعنی ادغام را غیرممکن می‌کند. و این امکان به‌وجود آمده است که پول بدون باقی گذاشتن هیچ ردی از آی‌پی منتقل شود.
همچنین می‌توانند پول را از طریق مزایده و فروش آنلاین، وبسایت‌های شرط‌بندی و بازی‌های مجازی، که پول کثیف را به واحد پول آن بازی تبدیل کنند، بعد دوباره به پول واقعی که قابل استفاده و غیرقابل ردگیری و تمیز است تبدیل شود.
با رایج شدن ارزهای دیجیتالی جرم پولشویی تسهیل بیشتری پیدا کرد. شاید بتوان گفت ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین، در خط مقدم پولشویی قرار گرفته‌اند. با اینکه کاملا ناشناس نیستند، به‌طور فزاینده‌ای برای نقشه‌های باجگیری، تبادل مواد و سایر فعالیت‌های جنایت‌کارانه مورد استفاده قرار گرفته‌اند، چون نسبت به پول‌های معمولی ناشناس هستند.
البته طبق گزارش‌های اخیر، پولشویی با ارزهای دیجیتال در مقابل ارزهای سنتی، مانند سوزنی در انبار کاه است.
تاثیرات پولشویی بر اقتصاد:
پولشویی تاثیرات منفی فراوانی می تواند باشد ، مهم ترین آنها:
فرار سرمایه به خارج از کشور:
مجرمان برای پولشویی گاهی مجبور هستند پولها را به خارج از کشور مبدا ببرند. یا ارز مبدا را به ارز یک کشور دیگر تغییر دهند تا قابلیت رهگیری نداشته باشد. با این کار سرمایه یک کشور خارج می‌گردد و کشور دیگر از آن منتفع خواهد شد.
تامین مالی تروریسم :
با پولشویی می‌توان تروریست‌ها را از نظر مالی تغذیه کرد. البته این نتیجه‌ای جز کشته شدن انسان‌های بی‌گناه نخواهد داشت.
ورشکستگی شرکتهای خصوصی:
بخش خصوصی با شفافیت می‌تواند به رونق برسد. در صورت گسترش پولشویی در بین کسب و کارهای خصوصی، توانایی رقابت به شدت کاهش می‌کند و انحصار باعث می‌شود تا بخش خصوصی تضعیف شود.
گسترش جرائم:
پولشویی موفق به این معنی است که فعالیت‌های جنایت‌کارانه واقعا درآمد داشته‌اند. این موفقیت خلافکاران را تشویق می‌کند تا به فعالیت‌های نامشروع‌شان ادامه بدهند، چون بدون هیچ پیامدی سود می‌کنند. و این یعنی کلاه‌برداری بیشتر، اختلاس بیشتر (به‌معنی اینکه کارگران بیشتری کارشان را به‌خاطر سقوط شرکتها از دست می‌دهند)، مواد مخدر بیشتری در خیابان‌ها در دسترس جوانان قرار می‌گیرد، جنایت‌های مربوط به مواد بیشتر می‌شود، مقامات قانونی باید بودجه‌ی بیشتری صرف کنند تا با این جرائم مبارزه کنند و اخلاق عمومی هم به خطر می‌افتد، چون صاحبان کسب‌وکارهایی که میل به خلاف ندارند، متوجه می‌شود سودی که کسب می‌کنند در مقایسه با سود خلافکاران ناچیز است. این امر سایر اشخاص را نیز به انجام فعالیت‌های مجرمانه تشویق می‌کند.
جایگاه ایران در مبارزه با پولشویی:
طبق بررسی موسسه تحقیقات حکومت داری با بررسی مولفه‌های مختلف سیاسی و مالی در 149 کشور جهان کشورها را بر اساس شاخص ضد پولشویی رتبه بندی کرده است. در این طبقه بندی ایران، افغانستان و تاجیکستان به ترتیب در جایگاه‌های اول تا سوم پولشویی قرار گرفتند. کشور فنلاند بهترین کشور در مبارزه با پولشویی است. البته این رتبه بندی به دلیل عدم پذیرش FATF توسط ایران اعلام گردید. بر همین مبنا نمی توان این تقسیم بندی را خیلی صحیح دانست.
مجازات پولشویی:
قانون مبارزه با پولشویی در تاریخ 02/11/86 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ 03/07/97 مورد اصلاح قرار گرفت.
مهمترین مجازات برای پولشویی مصادره اموال و عواید حاصل از جرم پولشویی است. این مجازات به مراتب برای مجرمان سنگین‌تر از مجازات حبس به تنهایی می‌باشد چرا که مجرم با سپری شدن دوران حبس (که با وجود ساز و کارهایی همچون آزادی مشروط، عفو و … ممکن است حتی دوران محکومیت را هم سپری نکند) مجدد به پول‌های کثیف دسترسی خواهد داشت. ولیکن در صورت مصادره پول‌های ناشی از پولشویی انگیزه مجرمان برای ارتکاب این جرم پایین خواهد آمد.
تعریف پولشویی در قانون ایران:
بر اساس ماده 2 این قانون پولشویی عبارت است از:
1- تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از ارتکاب جرائم با علم به منشأ مجرمانه آن.
2- تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان یا کتمان کردن منشأ مجرمانه آن با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیرمستقیم از ارتکاب جرم به دست بیاید یا کمک به مرتکب جرم منشأ به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نشود.
3- پنهان یا کتمان کردن منشأ، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه جرم تحصیل باشد.
مصادره اموال پولشویی
- چنانچه عواید حاصل از جرم به اموال دیگری تبدیل یا تغییر کند همان اموال و در صورت انتقال به ثالث با حسن نیت، معادل آن از اموال مرتکب ضبط می‌شود.
- در صورتی که جرم پولشویی به صورت سازمان یافته ارتکاب یابد، موجب تشدید در مجازات به میزان یک درجه خواهد بود.
- در صورتی که اشخاص حقوقی (شرکتها) مرتکب جرم پولشویی شوند علاوه بر مجازات های مقرر در ماده 23 قانون مجازات اسلامی به جزای نقدی معادل دو تا چهار برابر وجوه یا ارزش مالی که مورد پولشویی واقع گردیده محکوم می‌شوند.
ویژگی پولشویی
پولشویی یک جرم تبعی و فرعی است. همواره مسبوق بر جرم اصلی می‌باشد و درصورت فقدان جرم اصلی، جرم پولشویی هم موضوعاً منتفی است. جرم پولشویی وابسته به جرم اصلی ازقبیل قاچاق مواد مخدر، اختلاس، ارتشاء و… است.
دیدگاهتان را بنویسید