مواردی که درباره تعیین امین نمی دانید: همه ی افراد خودشان اموال خود را اداره می کنند. اما برخی افراد به دلایلی توان اداره ی اموال خود را ندارند. بنابراین در جهت حمایت از آنها و جلوگیری از ورود ضرر به اموالشان، قانون تدبیری اندیشیده تا مانع از ایجاد مشکل شود.
تدبیر قانون تعیین در این موارد ، پیش بینی یک امین برای این افراد است.
اما امین کیست و چه کسانی نیاز به تعیین امین دارند؟
چگونه باید برای تعیین امین اقدام کرد؟
به تمام سوالات شما در این مطلب پاسخ خواهیم داد. با گروه وکلای آسا همراه باشید.
فهرست
تعریف امین در قانون:
امین در لغت به معنای امانت دار و مورد اعتماد است. حتی پیامبر اسلام به محمد امین (ص) مشهور است.
در علم حقوق هم امین کسی است که اداره ی اموال افرادی را بر عهده می گیرد که خود توان اداره ی امور مالی خود را ندارند.
منظور از فرد ناتوان، کسانی مانند کهنسالان، محجورین، غایب مفقود الاثر، جنین و …
حال قانون در چه مواردی تعیین امین را پیش بینی کرده است؟
در پاسخ باید به قانون مدنی و قانون امور حِسبی مراجعه کنیم.
موارد تعیین امین در قانون مدنی:
قانون مدنی در موارد زیر تعیین امین را پیش بینی کرده است:
- اگر در ضمن وقف مالی، برای اداره ی مال متولی تعیین شود و بعدا متولی در اداره ی مال موقوفه خیانتی کند، دادگاه می تواند امین تعیین کند که در امور موقوفه همراه متولی دخالت داشته باشد.
- هرگاه کسی غایب مفقود الاثر باشد و برای اداره ی اموال خود تکلیفی تعیین نکرده باشد، دادگاه برای اداره ی اموال او امین تعیین می کند.
- هرگاه ولی قهری نتواند به امور کسی که ولایت از او را بر عهده دارد(مولی علیه) ، رسیدگی نماید دادگاه برای اداره ی اموال مولی علیه موقتا امینی تعیین می نماید.
- هر گاه ولی قهری عاجز شود و توان اداره ی اموال طفل را نداشته باشد و کسی را برای اداره ی امور تعیین نکرده باشد، دادگاه امینی را به ولی قهری ضم می کند.
- هرگاه ولی قهری امانت را رعایت نکند، ضم امین صورت می گیرد.
موارد تعیین امین در قانون امور حِسبی:
علاوه بر موارد بالا، ماده ی 103 قانون امور حسبی نیز در دو مورد تعیین امین را لازم می داند:
- در صورتی که جنین ولی یا وصی نداشته باشد، برای اداره ی سهم الارثی ممکن است از ماترک متوفی به او برسد، امین تعیین می شود.
- اگر مالی به مصرف عمومی اختصاص داده شود ولی مدیری نداشته باشد، برای اداره ی آن امین تعیین می شود.
اولویت در نصب امین:
آیا نزدیکان فرد می توانند به عنوان امین تعیین شوند؟
چه کسانی بر دیگران مقدم اند؟
قانون امور حسبی در مورد تعیین امین برای جنین می گوید مادر جنین بر دیگران اولویت دارد.
اگر مادر جنین صلاحیت نداشت یا امین بودن را قبول نکرد، سایر خویشاوندان نسبی یا سببی جنین مقدم هستند.
برای تعیین امین برای افراد دیگر، ماده ی 110 قانون امور حسبی، ترتیب زیر را مشخص کرده است:
- پدر
- پدربزرگ
- مادر
- فرزند
- همسر (زن یا شوهر فرد)
وظایف و اختیارات امین:
در قانون مدنی و قانون امور حسبی، وظایف و اختیارات زیر برای امین تعیین شده است:
- امین باید لیستی از اموال کسی که امین او شده تهیه کند. در این لیست باید تمام اوراق بهادار، اسناد دیون و اسناد املاک او را ذکر کند.
- امین باید صلاح و مصلحت فرد را در اداره ی امور او رعایت کند.
- اگر فرد مال ضایع شدنی دارد (مثل میوه ی باغ) آن را بفروشد و با پول به دست آمده به مصلح فرد مالی خریداری کند یا به مصلحت او کار دیگری انجام دهد.
- امین می تواند با رعایت مصلحت اموال منقولی را که مورد نیاز فرد نیست بفروشد و وجه به دست آمده را به مصلحت او به کار گیرد.
- امین باید هزینه ی زندگی فرد و اشخاص واجب النفقه ی او، هزینه های درمانی و سایر هزینه های واجب او را بپردازد.
- امین نمی تواند اموال غیر منقول فرد را بفروشد، مگر در صورت مصلح او با تصویب دادستان.
- اسناد و اشیاء قیمتی فرد را با اطلاع دادستان در محل امنی نگهداری کند.
- وجوه نقد فرد را با اطلاع دادستان به بانک معتبری بسپارد.
- امین می تواند در صورت مصلحت به محجور اجازه ی اشتغال بدهد.
- در صورتی که از محجور رفع حجر شود یا غایب برگردد باید اموال را به تصرف خود او بدهد.
- اگر از امین سلب سمت شد، اموال را تصرف امین بعدی بدهد.
- اگر فرد وجه اضافه ای دارد، نباید این وجوه برای بیش از شش ماه بدون سود بماند.
- اگر ورثه ی فرد فوت کنند، امین باید ظرف ده روز درخواست مهر و موم ترکه را بنماید.
تعیین امین برای محجور:
به چه کسی محجور می گویند؟
هر فردی صرف اینکه زنده متولد شده است، دارای حقوق و تکالیفی می شود. یعنی اهلیت تمتع دارد.
اما فرد برای آن که بتواند حقوق و تکالیف خود را اجرا کند باید سه وصف را داشته باشد:
- بلوغ
- عقل
- رشد
اگر فردی هر کدام از این اوصاف را نداشته باشد محجور است. یعنی یا دیوانه است، یا صغیر است یا سفیه.
برای اداره ی امور محجور پدرو جد و پدری به عنوان ولی قهری او صالح هستند.
اما اگر ولی قهری فوت کند، حبس شود یا به دلایل دیگر نتواند امور محجور را اداره کند، تکلیف چیست؟
در این صورت اگر ولی قهری برای اداره ی امور او کسی را تعیین کرده باشد، همان شخص باید امور را اداره کند.
اما اگر ولی قهری کسی را تعیین نکرده بود، دادگاه برای اداره ی امور محجور امین تعیین می کند.
تعیین امین برای محجور در صلاحیت دادگاهی است که احتیاج به تعیین امین در حوزه ی آن ایجاد شده است.
تعیین امین برای عاجز:
برخی از افراد به دلیل کهولت سن، بیماری و … از اداره ی تمام یا بخشی از اموال خود عاجز هستند. این افراد را عاجز می گویند.
عاجز می تواند از دادگاه شهرستانی که در حوزه ی آن اقامت دارد، تقاضای تعیین امین نماید.
امینی که برای اداره ی اموال عاجز تعیین می شود، به منزله ی وکیل عاجز است.
تعیین امین برای جنین:
مطابق ماده ی 103 قانون امور حسبی، در صورتی که جنین ولی یا وصی نداشته باشد، برای اداره ی سهم الارثی ممکن است از ماترک متوفی به او برسد، امین تعیین می شود.
در مورد جنین دادستان و خویشاوندان او می توانند از دادگاه تقاضای تعیین امین نمایند.
همچنین دادستان می تواند کسانی را که برای این سمت مناسب هستند به دادگاه معرفی نماید.
البته همان طور که قبلا توضیح دادیم مادر جنین برای تعیین شدن به عنوان امین بر دیگران مقدم است.
اما اگر مادر صلاحیت داشتن این سمت را نداشته باشد یا آن را نپذیرد، خویشاوندان نسبی یا سببی جنین بر دیگران مقدم خواهند بود.
نصب امین برای غایب:
غایب مفقود الاثر کیست؟
غایب مفقود الاثر کسی است که از غیبت او مدت طولانی گذشته و به هیچ وجه از او خبری در دست نیست.
در صورتی که شخص غایب برای اداره ی اموال خود تکلیفی تعیین نکرده باشد و کسی هم نباشد که قانونا حق اداره ی امور او را داشته باشد، دادستان یا افراد ذی نفع می توانند از دادگاه تقاضا کنند که برای او امین تعیین شود.
برای تعیین امین برای غایب مفقود الاثر دادگاه حوزه ای صالح است که آخرین اقامتگاه غایب در آن حوزه بوده است.
پس از تقاضای افراد گفته شده دادگاه برای اداره ی اموال غایب امینی تعیین می کند. ممکن است دادگاه از امین تقاضای ضامن یا دادن تضمین نماید.
در این صورت اگر امین تضمین کافی بدهد، دادگاه نمی تواند امین دیگری تعیین کند.
تعدد امین:
ممکن است برای اداره ی امور فرد چند امین تعیین شود.
در این صورت دادگاه حدود اختیارات آنها را تعیین کرده و وظایف آنها از یکدیگر تفکیک می کند.
عزل امین:
ممکن است امین به دلایل زیر عزل شود:
- اگر محجور ممیز به جهت عدم پرداخت هزینه ها از امین شکایت کند.
- دادستان کوتاهی امین را در پرداخت هزینه ها به اطلاع دادگاه برساند.
محجور و هر کس که با محجور نسبتی دارد می تواند سبب عزل امین را به اطلاع دادگاه برساند. اگر دادستان سبب عزل را موجود بداند از دادگاه درخواست عزل امین را می نماید.
برای رسیدگی به درخواست عزل امین او باید احضار شود. در صورت لزوم دادستان هم احضار می شود.
قیم می تواند از تصمیم دادگاه در مورد عزل خود تجدیدنظر خواهی کند. تا زمانی که تکلیف قطعی مشخص نشده برای فرد امین دیگری تعیین می شود.
دیدگاهتان را بنویسید