اگر شخصی جرمی را به دیگری نسبت دهد (به او تهمت زند) اما نتواند آن را ثابت کند، جرم افترا محقق می شود. در ذیل ارکان، شرایط و نحوه مطرح کردن جرم افترا را بررسی می کنیم.
با گروه وکلای آسا همراه باشید.
جرم افترا چیست؟
بهترین وکیل در تهران اذعان می دارد که ماده ی 697 قانون مجازات اسلامی، در تعریف جرم افترا بیان می‌دارد:
” اگر کسی به صورت کتبی یا شفاهی جرمی را به دیگری نسبت دهد و نتواند صحت آن را اثبات کند، مرتکب جرم افترا می باشد.”
پس در جرم افترا شخصی باید به دیگری انجام یک جرم را نسبت دهد. از نظر قانون یک رفتار زمانی جرم محسوب می شود، که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد. بنابراین اگر کسی به دیگری رفتار ناپسندی را نسبت دهد، اما آن رفتار با توجه ملاک جرم نباشد، افتراء محقق نمی شود. گاهی نیز شخصی به دیگری نسبت زناکار بودن یا لواط کار بودن می دهد. این موارد اگر چه نسبت دادن جرمی به دیگری است ولی افتراء محسوب نمی شود. بلکه جرم دیگری به نام قذف است.
جرم افترا در چه شرایطی محقق می شود؟
برای تحقق جرم افتراء شرایط زیر باید موجود باشند:
- نسبت دادن جرم به دیگری: یعنی کسی باید به دیگری انجام دادن عملی را نسبت بدهد، که آن عمل از نظر قوانین ایران جرم باشد. مثلا علی به حمید بگوید کلاهبردار! چون در قوانین ایران برای کلاهبرداری مجازات در نظر گرفته شده است، پس جرم است.
- معین بودن شخصی که جرم به او نسبت داده می شود: منظور این است که کسی که به او جرمی نسبت داده می شود، با ذکر نام، اشاره یا علامتی مشخص باشد. مثلا در مثال بالا مشخص است که علی جرم را به حمید نسبت داده. اما اگر مشخص نباشد که علی چه کسی را کلاهبردار خطاب می کند، افتراء محقق نمی شود.
- انتساب جرم به صورت صریح و مستقیم باشد.
- عجز از اثبات صحت ادعا: منظور این است که شخصی که به دیگری جرمی را نسبت می دهد، نتواند ارتکاب جرم توسط آن شخص را اثبات کند. مثلا علی نتواند ثابت کند که حمید واقعا کلاهبرداری می کند.
به منظور مشاوره با وکلای مجموعه آسا تماس بگیرید: 02122350512 و 09124357415
نحوه ارتکاب جرم افترا
بهترین وکیل خانم در تهران اذعان می دارد که جرم افترا به عنوان مصاداقی از اعاده حیثیت تنها به صورت شفاهی محقق نمی شود. بلکه انتساب جرم به دیگران می تواند همراه با وسایل زیر باشد:
- نوشتن در اوراق چاپی یا خطی
- درج در روزنامه ها و جرائد
- سخنرانی در مجامع
- یا با هر وسیله ی دیگری، به کسی جرمی نسبت دهد.
نکته ی مهم اینکه ممکن است کسی جرمی را به دیگری نسبت ندهد، اما مثلا روزنامه ای را که در آن به کسی نسبت می دهد را، منتشر کند. مثلا علی در یک برگه نوشته باشد حمید کلاهبردار است. سپس سعید این برگه را چاپ و منتشر کند. در این صورت عمل سعید هم افتراء است.
ارکان و اجزای جرم افترا
جرم افترا دارای ارکانی است برا تحقق افترا نیاز است تمام ارکان زیر وجود داشته باشد.
- شخصی به صورت صریح جرمی را به دیگری نسبت دهد.
- کسی که اتهام به او وارد می شود، واقعا جرمی انجام نمی دهد و فرد مرتکب جرم افترا به دروغ جرم را به او نسبت دهد.
- افتراء رننده به قصد وارد کردن ضرر به دیگری یا هتک حیثیت، ارتکاب جرم را به او نسبت دهد.
- افتراء زننده نتواند در مراجع قضایی ثابت کند که ادعای او درست بوده است.
جهت دسترسی به راه های ارتباطی با وکیل متخصص کلیک کنید: سرور ثانی نژاد وکیل پایه یک دادگستری
مجازات جرم افترا چیست؟
مطابق ماده ی 697 قانون مجازات اسلامی، در باب جرم افترا می خوانیم که هر گاه کسی به دیگری جرمی را نسبت دهد و نتواند صحت ادعای خود را ثابت کند، با جمع تمام شرایط بالا، به یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق، یا یکی از دو مجازات مذکور محکوم می شود.
تغییر مجازات جرم افترا
با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، در مجازات جرم افترا تغییر ایجاد شده است. به این نحو که با توجه به ماده ی 1 قانون مذکور، مجازات جرم افترا ، از حبس و شلاق تعزیری درجه 6، به جزای نقدی درجه شش تبدیل شد. منظور از جزای نقدی درجه شش، مبلغی از 20 میلیون ریال تا 80 میلیون ریال است.
نکته ی مهم اینکه اگر کسی به دیگری انجام جرمی را نسبت دهد، که نشر آن باعث اشاعه ی فحشاء محسوب شود، حتی اگر بتواند درستی ادعای خود را ثابت نماید، باز هم به مجازات های مربوط به جرم افترا محکوم می شود
نکات مهم در خصوص جرم افترا که لازم است بدانید
در مورد جرم افترا توجه شما را به نکات زیر جلب می نمایم:
- افتراء یک جرم تعزیری درجه ی شش است. بنابراین امکان تخفیف مجازات، تعویق صدور حکم و تعلیق اجرای مجازات در خصوص آن وجود دارد.
- جرم افترا یک جرم قابل گذشت است. بنابراین برای شروع به تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات باید شاکی خصوصی جود داشته و شکایت کند.
- با توجه به نکته ی بالا، با گذشت شاکی تعقیب یا اجرای مجازات موقوف می شود.
- انتساب
- انجام زنا یا لواط به دیگری، جرم قذف است. این جرم حدی بوده و مجازات آن هشتاد ضربه شلاق است.
تفاوت نشر اکاذیب و جرم افترا چیست؟
در قانون مجازات اسلامی از جزم دیگری نیز به نام نشر اکاذیب نام می بریم. نشر اکاذیب به معنای انتشار دروغ به قصد ضرر زدن به دیگران یا تشویش اذهان عمومی است. از جمله تفاوت های نشر اکاذیب با جرم افترا این است که:
- نشر اکاذیب تنها به صورت کتبی واقع می شود. یعنی به وسیله ی نامه، شکواییه، مراسلات، گزارش و … در حالی که افتراء به صورت شفاهی نیز محقق می شود.
- در نشر اکاذیب صرفا امری خلاف واقع را اظهار یا نسبت می دهیم. اما در جرم افترا شخصی رفتاری را که طبق قانون جرم می باشد و برای آن مجازات تعیین می شود به دیگری نسبت می دهد.
- در جرم نشر اکاذیب نسبت دادن دروغ می تواند صریح یا تلویحی باشد. اما در جرم افتراء نسبت دادن جرم باید به صراحت انجام شود.
- نشر اکاذیب نیازمند سوءنیت خاص، یعنی قصد ضرر زدن به غیر یا تشویش اذهان عمومی است. در حالی که افتراء نیازمند سوء نیت خاص نیست.
- مجازات نشر اکاذیب، حبس از دو ماه تا دو سال و یا تحمل شلاق تا۷۴ ضربه است.
صدور قرار منع تعقیب در جرم افترا
گاهی شخصی متهم به انجام جرمی می شود و برای او قرار بازداشت موقت صادر می شود. پس از بررسی و محاکمه مشخص می شود که این شخص مرتکب جرمی نشده و بی گناه است. برای او قرار منع تعقیب یا حکم برائت صادر می شود. چنین شخصی با توجه به ماده ی ۲۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری، می تواند خسارت ایام بازداشت خود را از دولت مطالبه کند. به علاوه او به عنوان شاکی جرم افترا می تواند تمام ضررهای مادی و معنوی و منافع ممکن الحصول ناشی از جرم را مطالبه کند. البته در موارد زیر شخص نمی تواند خسارت ایام بازداشت خود را مطالبه کند:
- خود شخص اسناد و مدارک و ادله ی بی گناهی خود را ارئه نداده باشد.
- او برای فرار مرتکب جرم، خود را در مظان اتهام قرار داده باشد.
- به هر جهتی به ناحق باعث بازداشت خود شود.
- همزمان به علت قانونی دیگری در بازداشت باشد.
اعاده ی حیثیت از همسر به دلیل جرم افترا
در روابط میان همسران نیز ممکن است یکی از آنها بدون دلیل کافی دیگری را متهم به خیانت، زنا، کلاهبرداری یا جرائم دیگر کند. کرتکب جرم افترا شود. اگر کسی به همسر خود انجام زنا یا لواط را نسبت دهد، عمل او قذف بوده و مجازات آن 810 ضربه شلاق حدی است. اما اگر کسی همسر خود را متهم به جرمی غیر از زنا و لواط نماید، و نتواند صحت ادعای خود را اثبات کند، عمل او نیز افتراء تلقی می شود. بنابراین شخص با شکایت همسر خود که به ناحق به انجام جرم محکوم می شود، به مجازات های قانونی محکوم می شود.
اعاده ی حیثیت و خسارت معنوی در جرم افترا
نمی توان منکر این شد که متهم شدن به انجام جرم افترا موجب لطمه به آبرو و حیثیت افراد می شود. به همین جهت هم ماده ی 14 قانون آیین دادرسی کیفری از ضرر و زیان معنوی به افراد سخن گفته است. مطابق این ماده زیان معنوی عبارت از صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی، خانوادگی یا اجتماعی است. بنابراین در این موارد دادگاه می تواند به الزام به عذرخواهی و درج حکم در روزنامه ها و … حکم دهد. تا از این طریق آبرو و حیثیت از دست رفته ی شخص را بازگرداند.
در خصوص زمانی که زوجین یکدیگر را متهم می کنند و ادعای آنها اثبات نمی شود نیز استفاده از حکم این ماده امکان پذیر است.
دیدگاهتان را بنویسید