نفقه زوجه، بررسی صفر تا صد نفقه زوجه

یکی از نهادهای فقهی که وارد قانون مدنی و نظام حقوق خانواده ایران شده، نفقه زوجه است. دلیل وجود این امتیاز برای زنان این است که اکثر زنان درآمدی از خود برای تامین مخارج خود ندارند. به علاوه در نظام خانواده‌ی ایرانی تامین معاش خانواده بر عهده‌ی مرد است.

در این مطلب به بررسی کامل نفقه زن در خانواده می پردازیم. اگر در این مورد سوالی در ذهن دارید در این مقاله با ما همراه باشید. به تمامی سوالات شما پاسخ خواهیم داد.

در صورت تمایل به مطالعه بیشتر کلیک کنید: نمونه رای ابطال سند رسمی

نفقه زوجه چیست؟

منظور از نفقه، برآوردن همه نیازهای متعارف و متناسب با شان و وضعیت زن است. نفقه زوجه شامل:

• مسکن
• لباس
• غذا
• هزینه‌های درمان و دارو

می شود. جالب است بدانید که حتی اگر زن به دلایلی نیاز به خدمتگزار داشته باشد، مرد باید برای او فراهم نماید. پس مرد باید نیازهای متعارف همسر خود را برطرف سازد. نکته مهم این است که در پرداخت نفقه زوجه وضعیت زن ملاک قرار می‌ گیرد. به عبارتی توانمندی مرد در پرداخت نفقه شرط نیست. ممکن است شوهر فقیر و زن از خانواده‌ای ثروتمند باشد. در این صورت نفقه متناسب با شئونات زن پرداخت می‌شود و فقیر بودن مرد تاثیری در میزان نفقه زن ندارد. 

پیشنهاد مطالعه : وکیل سعادت اباد

انواع و اقسام نفقه زوجه

نفقه زوجه خود در یکی از دسته بندی های انواع نفقه جای دارد. نفقه به طور کلی بر دو نوع است:

• نفقه زوجه / نفقه زن
• نفقه اقارب/ خویشان (مانند پدر ، مادر، فرزند)

شرط پرداخت نفقه زوجه ؟

یا به عبارت بهتر باید بپرسیم که در چه شرایطی نفقه به زن پرداخت می شود؟ مطابق با مواد قانون مدنی برای اینکه نفقه زوجه به وی یا همان به زن تعلق بگیرد شرایطی وجود دارد. به عنوان مثال یکی از ممهمترین این شرایط آن است که ازدواج زن و مرد دائم باشد. در ازدواج موقت به زن نفقه تعلق نمی‌گیرد.

البته در ازدواج موقت می‌توان پرداخت نفقه به زن را شرط نمود. در صورتی که زن بدون مانع مشروع از شوهر تمکین نکند، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد. در ادامه به برخی دیگر از شرایط نفقه اشاره می کنیم و آن ها را کامل بررسی می نماییم با ما همراه باشید.

اگر تمایل به مطالعه بیشتر دارید کلیک کنید: ممنوع الخروج کردن همسر

شرط تمکین در پرداخت نفقه زوجه

در این بخش می خواهیم شرط تمکین را در پرداخت نفقه زوجه بررسی کنیم. تمکین به معنای ادای وظایف زناشویی است و به دو دسته تقسیم می‌شود:

• تمکین عام: منظور این است که زن وظایف خود را نسبت به شوهر انجام دهد. از او در حدود قانون و عرف اطاعت کند. ریاست شوهر بر خانواده را بپذیرد.

• تمکین خاص: یعنی زن باید رابطه‌ی جنسی با شوهر را به طور متعارف بپذیرد. فقط در صورت وجود مانع مشروع از رابطه‌ی زناشویی امتناع نماید.

اگر به دنبال ارتباط نفقه و تمکین هستید قسمت بعد را از دست ندهید.

جهت مطالعه بیشتر کلیک کنید: نمونه رای زنای به عنف

رابطه تمکین و نفقه زوجه چیست؟

هرگاه زن از شوهر اطاعت نکند و وظایف خود را نسبت به او انجام ندهد، ناشزه نامیده می‌شود. به زن ناشزه و زنی که از شوهر خود تمکین نمی‌کند، نفقه‌ای تعلق نمی‌گیرد. در رویه قضایی نشوز زن به عدم تمکین خاص بر می‌گردد. در صورت عدم تمکین زن، شوهر می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و الزام زن به تمکین را بخواهد. البته باید بدانیم که حکم الزام به تمکین قابلیت اجرایی ندارد. یعنی اگر زنی محکوم به تمکین شود، دادگاه او را به اجبار به خانه برنمی‌گرداند. و صرفه زن از نفقه محروم می شود.

ویزگی های نفقه زوجه

حال که با ماهیت نفقه زوجه و برخی از مهمترین شرایط پرداخت آن آشنا شدیم نوبت آن رسیده که ویژگی های آن را بررسی کنیم. نفقه زوجه دارای ویژگی هایی به شرح زیر است:

• نفقه‌ی زن بر نفقه‌ی اقارب ( سایر اعضای خانواده) مقدم است. در واقع مرد در صورت توانایی مالی باید به خانواده خود نیز نفقه بپردازد. حال اگر نتواند هم نفقه‌ی همسر خود را بدهد و هم نفقه‌ی خانواده را، نفقه‌ی زن اولویت دارد.
• زن می‌تواند نفقه‌ی زمان گذشته‌ی خود را مطالبه نماید. در حالی که اقارب فقط می‌توانند نفقه‌ی آینده‌ی خود را مطالبه نمایند.
• در نفقه‌ی زن تمکن مالی شوهر شرط نیست. شوهر حتی اگر فقیر هم باشد باید نفقه ی همسر خود را بپردازد. ولی در نفقه‌ی اقارب، فقر خانواده و البته تمکن مالی مرد شرط است.
• نفقه‌ی زن یک تکلیف یک جانبه است و زن تکلیفی به پرداخت نفقه به شوهر خود ندارد.
• طلب از بابت نفقه طلب ممتاز است و بر سایر دیون و بدهی های شوهر مقدم می شود.

آیا در دوران عقد به زن نفقه تعلق می گیرد؟ نفقه زوجه در عقد

در دوران عقد زوجین در یک منزل سکونت ندارند و اغلب رابطه‌ی زناشویی نیز بین آنها برقرار نمی‌شود. بنابراین نه تمکین عام محقق می‌شود و نه تمکین خاص. با توجه به این شرایط عده کمی عقیده دارند چون تمکین و پرداخت نفقه زوجه با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند. همچنین چون در دوران عقد تمکین رخ نمی‌دهد، به زن نفقه‌ای هم تعلق نمی‌گیرد. نظر قوی‌تر در حقوق بر عکس این موضوع می‌باشد. باید در نظر داشت که قانون به محض وقوع عقد ازدواج به صورت صحیح، کلیه حقوق و تکالیف را برای طرفین برقرار می‌نماید. بنابراین می‌توان گفت در دوران عقد به زن نفقه تعلق می‌گیرد.

آیا پس از طلاق به زن نفقه ای تعلق می گیرد؟ نفقه زوجه بعد از طلاق

تا به حال برایتان این سوال پیش آمده که آیا نفقه زوجه بعد از طلاق باید پرداخت شود یا خیر؟ در پاسخ باید بگوییم که رداخت باید پس از طلاق به زن نفقه ای تعلق نمی گیرد. مگر در دو صورت:

• طلاق رجعی: در مطلب طلاق رجعی خواندیم که زن پس از وقوع طلاق رجعی در دوران عده در حکم زوجه است. بنابراین در دوران عده به او نفقه تعلق می گیرد. مگر اینکه طلاق در حالی که او ناشزه بوده واقع شده باشد.
• در صورتی که زن باردار باشد: در این صورت تا زمانی که وضع حمل نماید نفقه ی او بر عهده ی شوهر است.

نفقه زوجه در ازدواج موقت چگونه است؟

اصولا فقط در ازدواج دائم به زن نفقه تعلق می گیرد. در ازدواج موقت زن حق مطالبه نفقه زوجه را ندارد. اما در ازدواج موقت می توان شرط نمود که به زن نفقه تعلق بگیرد.  همچنین ممکن است بنای طرفین در ازدواج تعلق گرفتن نفقه به زن باشد. در این زمینه می توانید مطلب حقوق زن در ازدواج موقت را در سایت گروه وکلای آسا مطالعه نمایید. در صورتی که در ازدواج موقت زن شرط کند که نفقه بگیرد، نفقه شامل حال او می شود.

 عدم پرداخت نفقه زوجه چه ضمانت اجرایی دارد؟

برای عدم پرداخت نفقه زوجه ضمانت های زیر را متصور هستیم:

• ضمانت اجرای حقوقی
• ضمانت اجرای کیفری

در اداماه هر یک از این دو ضمانت اجرا را به صورت جداگانه بررسی می کنیم.

ضمانت اجرای حقوقی نفقه زوجه

به موجب ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی در صورتی که شوهر از پرداخت نفقه زوجه امتناع نماید، زن می تواند به دادگاه مراجعه نماید. دادگاه میزان نفقه ی زن را تعیین و شوهر را به پرداخت آن محکوم می نماید. در صورتی که نتوان شوهر را به پرداخت مبلغ نفقه الزام نمود، هر گاه نتوان شوهر را به پرداخت نفقه الزام کرد، می تواند از شوهر خود طلاق بگیرد. همچنین عدم پرداخت نفقه، می تواند از عوامل طلاق برای زن محسوب شود. جهت مطالعه بیشتر می توانید به  مطلب طلاق به درخواست زوجه  در سایت مراجعه کنید.

ضمانت اجرای کیفری نفقه زوجه

به موجب ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی، اگر مرد با وجود استطاعت مالی و تمکین همسرش، از پرداخت نفقه زوجه امتناع نماید، به سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم می گردد. 

مراحل و نحوه ارائه دادخواست مطالبه نفقه زوجه

برای درخواست نفقه زوجه مراحل زیر را در نظر بدارید:

• برای مطالبه نفقه زوجهبه یکی از دفاتر خدمات  الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
• این دفاتر دادخواست مطالبه نفقه شما را ثبت می کنند و به شورای حل اختلاف و یا دادگاه خانواده ارسال میکنند.
• پس از تعیین شعبه، برای شما پیامکی می آید که شعبه، شماره پرونده ، وقت رسیدگی شما را اعلام میکند.
• در وقت رسیدگی با مدارک خود حاضر شوید.
• قاضی برای محاسبه نفقه ، موضوع را به کارشناس ارجاع می دهد.
• کارشناس با بررسی وضعیت زندگی شما، میزان نفقه را مشخص می کند. اگر از نظر شما میزان نفقه تعیین شده کم است، می توانید به نظر کارشناسی اعتراش کنید.

در حال حاضر نفقه در تهران حدودا ۴۰۰٫۰۰۰ تومان الی ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ تومان است.

مدارک لازم برای اثبات پرداخت نفقه زوجه

اگر فیش واریز وجه از حساب آقا به حساب خانم باشد به راحتی می تواند پرداخت نفقه زوجه را اثبات کرد. دادگاه ها عموما جهت اثبات نفقه بین زن شاغل و خانه دار تفاوت قائل می شود. زن شاغل می تواند ادعا کند که از ابتدای زندگی مشترک نفقه ای دریافت نکرده است و این وظیقه مرد است که پرداخت نفقه را ثابت کند. در مورد زن خانه دار، در دوره زندگی  بار اثباتی بر دوش زن است که ثبات کند نفقه درسافت نکرده است. زیرا ظاهر زندگی مشترک ، نشانه ای بر دریافت نفقه می باشد.

نمونه رای در خصوص نفقه زوجه

دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۹۰۸۳۰۰۰۷۱ مورخ ۱۳۹۸/۰۲/۱۸

عدم پرداخت نفقه زمانی در اثبات عسر و حرج قابل استناد است که زوج از دادن نفقه استنکاف نموده والزام وی به تادیه آن ممکن نباشد.

دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۲۳۳ مورخ ۱۳۹۲/۰۶/۲۰

صرف احراز رابطه نامشروع زوجه، مبین نشوز وی و مسقط حق نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت نیست.

سوالات متداول

در این بخش به منظور سخن پایانی به بررسی دو مورد از سوالات پر تکرار کاربران می پردازیم.

 آیا زن شاغل می تواند مطالبه نفقه زوجه کند؟

در مطالبه نفقه هیچ تفاوتی بین زن شاغل و زن خانه دار نیست و هر دو می توانند از دادگاه خانواده مطالبه نفقه کنند.

در چه مواردی مرد می تواند نفقه پرداخت نکند؟

نفقه حق قانونی زن است و اصل بر این است که نفقه شامل حال زوجه می شود. صرفا در حالتی مرد می تواند نفقه پرداخت نکنه که ثابت کند زنش ناشزه است. برای اثبات نشوز لازم است مرد دادخواست تمکین به دادگاه دهد، در صورت صدور رای تمکین ، و عدم تمکین زن، در آن حال زن ناشزه است و نفقه به او تعلق نمی گیرد.